Οι Ορθονιές (Τοπική Κοινότητα Ορθονιών - Δημοτική Ενότητα Ελατίων), ανήκουν στον δήμο Ζακύνθου της Περιφερειακής Ενότητας Ζακύνθου που βρίσκεται στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων, σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας όπως διαμορφώθηκε με το πρόγραμμα «Καλλικράτης». Η επίσημη ονομασία είναι «αι Ορθονιαί». Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας», μέχρι το 2010, οι Ορθονιές ανήκαν στο Τοπικό Διαμέρισμα Ορθονιών, του πρώην Δήμου Ελατίων του Νομού Ζακύνθου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός τους είναι 232 κάτοικοι.

Τοποθεσία

Οι Ορθονιές έχουν υψόμετρο 454 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, σε γεωγραφικό πλάτος 37,8481327757 και γεωγραφικό μήκος 20,6926657096 (συντεταγμένες: 37°51′06″N 20°41′36″E). Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του βουνού Βραχίονας (ύψος 756 μέτρα), και απέχει οδικά περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη της Ζακύνθου.

Κορώνη

Η Κορώνη είναι ένας οικισμός με πληθυσμό 10 κατοίκων που βρίσκεται βορειοανατολικά του χωριού των Ορθονιών, σε οδική απόσταση περίπου 6χμ.

Ιαματικές πηγές Ξύγκια

Πρόκειται για παράκτιες υδροθειούχες πηγές. Η θάλασσα γύρω από τις πηγές, με θερμοκρασία 18 βαθμούς C, έχει χρώμα λευκό οφειλόμενο σε κροκίδες Κολλώδους θείου. Στο κολλώδες θείο αποδίδονται καλλωπιστικές ιδιότητες αφού απαλύνει το δέρμα, εξαλείφει τις ρυτίδες και θεραπεύει δερματικές παθήσεις. Η μυρωδιά είναι έντονα χαρακτηριστική από το θειάφι που περιέχει σε μεγάλη αναλογία. Η παραλία χρησιμοποιείται κυρίως από άτομα που υποφέρουν από πόνους στα πόδια και στις αρθρώσεις.Το θειάφι όμως τα παλαιά χρόνια χρησιμοποιήθηκε για πολλές χρήσεις. Μία από αυτές ήταν για να επουλώσουν τις πληγές των ζώων τους οι χωρικοί. Η παραλία έχει χρυσαφένια άμμο και υπάρχουν γειτονικές σπηλιές.

Μακρύς Γιαλός

Ο Μακρύς Γιαλός είναι μια μικρή, γραφική παραλία που βρίσκεται 25 χμ βορειοανατολικά της πόλης της Ζακύνθου και περικλείεται σε έναν μικρό κολπίσκο. Αποτελείται από άμμο και βότσαλα και τα νερά της είναι κρυστάλλινα, γαλαζοπράσινα και σχετικά βαθιά. Ο συνδυασμός βουνού και θάλασσας δίνουν μια άγρια ομορφιά στο τοπίο, αφού απόκρημνοι, πελώριοι βράχοι εκτείνονται ακριβώς πάνω από την παραλία. Στη κορυφή του βράχου που υπάρχει πάνω από τη πλαγιά της παραλίας βρίσκεται μια μικρή παραδοσιακή ταβέρνα που προσφέρει φαγητό και χώρο για κατασκήνωση. Λίγο μακριά από την παραλία υπάρχουν πολλές σχηματισμένες σπηλιές.

Πληθυσμιακά στοιχεία

Η εξέλιξη του πληθυσμού των Ορθονιών (συμπεριλαμβάνοντας την Κορώνη) έχει ως εξής: κάτοικοι 276 (1879), 271 (1920), 258 (1928), 307 (1951), 334 (1961), 283 (1971), 269 (1981), 227 (1991), 264 (2001), 232 (2011).

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό Ορθονιές αναφέρεται σε διάφορα τοπικά έγγραφα του 16ου αιώνα καθώς είχε αναπτύξει έναν αξιόλογο πολιτισμό. Οι εκκλησίες της είναι άγνωστο έως τώρα πότε πρωτοχτίστηκαν και αποτελούν μνημεία της θρησκευτικής τέχνης. Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό είχε μετακινηθεί τουλάχιστον δυο φορές. Το όνομα του το πήρε, κατά μια εκδοχή, από μια επίσκεψη που έγινε στο χωριό από τους άρχοντες του νησιού. Οι κάτοικοι, φιλόξενοι όπως πάντα, τους κάλεσαν σε γεύμα και για τραπεζοκόμες έβαλαν τρεις νέες κοπέλες, οι οποίες όση ώρα έτρωγαν οι επίσημοι στέκονταν όρθιες, για να τους περιποιηθούν. Αυτό έκανε μεγάλη εντύπωση στους καλεσμένους και γι' αρκετό καιρό συζητούσαν για το χωριό με τις "όρθιες νιές", με αποτέλεσμα να γίνει γνωστό το χωριό με το όνομα Ορθονιές. Η εκκλησία των Ταξιαρχών ή Αρχάγγελου Μιχαήλ και Γαβριήλ, η οποία μαζί με το καμπαναριό της σώθηκαν από τους σεισμούς του 1953 και αποτελεί σήμερα την ενοριακή εκκλησία, αναφέρεται σε συμβολαιογραφικές πράξεις και άλλες έγγραφες μαρτυρίες του 19ου αιώνα. Η εκκλησία διατηρεί παλιό ξυλόγλυπτο και χρυσωμένο τέμπλο και διάφορες ωραίες εικόνες, παλιότερες και νεώτερες. Σε απόσταση 2χμ από τον οικισμό των Ορθονιών υπάρχει το ιστορικό Μοναστήρι της Σπηλαιώτισσας. Ιδρύθηκε στα μέσα του 16ου αιώνα από τον Μοναχό Ιωαννίκιο Κατσιβά, ο οποίος σε βαθιά γεράματα κατέστησε νόμιμο και καθολικό επίτροπό του κι επιτηρητή τον Ιεράρχη και Ηγούμενο της Αναφωνήτριας Διονύσιο Σιγούρο, μετέπειτα Άγιο και Πολιούχο Ζακύνθου. Το καθολικό του μοναστηριού και το καμπαναριό έμειναν όρθια από τους σεισμούς του 1953. Το μοναστήρι ξανακτίστηκε, ενώ διατηρούνται ορισμένες εγκαταστάσεις του παλιού. Η αρχαία εικόνα της Παναγίας της Σπηλαιώτισσας, το μοναδικό αυτό μνημείο (διαστάσεων 0,65Χ0,40), βρέθηκε σε άγνωστη έως τώρα χρονολογία του μεσαίωνα στους πρόποδες του βουνού Κέντρου μέσα σε μία σπηλιά. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση πιστεύεται ότι η εικόνα ήταν κρυμμένη εκεί από τα χρόνια των Εικονομάχων (726-842).

Μνημείο Ηρώων Ορθονιών

Το Μνημείο Ηρώων Ορθονιών βρίσκεται στην πλατεία του χωριού κοντά στην εκκλησία των Ταξιαρχών ή Αρχάγγελου Μιχαήλ και Γαβριήλ. Το μνημείο έχει τρεις μαρμάρινες πλάκες, στις οποίες αναγράφονται τα ονόματα των πεσόντων της κοινότητας. ΘΝΗΤΟΙ ΤΟΙΣ ΑΘΑΝΑΤΟΙΣ ΓΟΝΕΙ ΚΛΙΝΑΤΕ ΗΡΩΕΣ ΠΕΣΟΝΤΕΣ ΕΝ ΠΟΛΕΜΩ 1912 - 1921 ΠΛΑΡΙΝΟΣ ΔΙΟΝ. Ν. ΠΛΑΡΙΝΟΣ ΔΗΜ. Δ. ΠΛΑΡΙΝΟΣ ΝΙΚ. Ι. ΠΛΑΡΙΝΟΣ ΣΠΥΡ Δ. ΠΛΑΡΙΝΟΣ ΧΑΡ. Δ. ΠΛΑΡΙΝΟΣ ΕΥΤ. Ι. ΠΥΡΟΜΑΛΗΣ ΣΠ. Ν. ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΠΑΝ. Σ. 1940 - 1949 ΤΣΟΥΚΑΛΑΣ ΔΗΜ-ΑΣ-Ι ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ ΔΙΟΝ. ΑΝ ΠΥΛΑΡΙΝΟΣ ΔΙΟΝ. Γ.

Διοικητικές μεταβολές

Ο οικισμός είναι επίσημα καταγεγραμμένος από το 1866, δηλαδή αμέσως μετά την ένωση των Επτανήσων με τη Ελλάδα.

Με το ΦΕΚ 9Α - 28/01/1866, ο οικισμός Ορθωνιαίς προσαρτάται στο δήμο Βολίμων. Με το ΦΕΚ 56Α - 30/07/1866, ο δήμος μετονομάζεται σε δήμο Ελατίων. Με το ΦΕΚ 256Α - 28/08/1912, ο οικισμός Ορθωνιαίς αποσπάται από το δήμο και ορίζεται έδρα της κοινότητας Ορθωνιών. 16/10/1940, το όνομα του οικισμού Ορθωνιαίς της κοινότητας διορθώνεται σε Ορθονιαί. Το όνομα της κοινότητας διορθώνεται σε κοινότητα Ορθονιών. Σε όλες τις απογραφές (τουλάχιστον από αυτή του 1879) το χωριό γραφόταν σωστά ως Ορθονιές ή Ορθονιαί. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997, προσαρτήθηκε στο δήμο στο δήμο Ελατίων. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010, αποσπάστηκε από το δήμο Ελατίων και προσαρτήθηκε στο δήμο Ζακύνθου.

Επίθετα

Πυλαρινός

Το συγκεκριμένο επίθετο γεννήθηκε στην Πύλαρο της Κεφαλληνίας, και δηλώνει καταγωγή από την περιοχή. Η Πύλαρος βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα του νησιού ανάμεσα σε δύο κόλπους, της Αγίας Ευφημίας και του Μύρτου. Το 1500 π.χ. στη Πύλαρο και σε όλα τα νησιά του Ιονίου υπήρχε ο Μυκηναϊκός πολιτισμός. Τότε το 1500 π.χ. έλεγαν οι Μυκηναίοι ότι περνούσαν την πύλη, δηλαδή εκ των αρχαίων ελληνικών (πύλη +άρω), δημιούργησαν τη σύνθετη λέξη, που έγινε και η ονομασία της, ως Πύλαρος. Το επίθετο Πυλαρινός εμφανίστηκε και εμφανίζεται στο Ιόνιο πέλαγος και στα νησιά αυτού, δηλαδή στον τόπο καταγωγής του αρχικά. Πολλές αναφορές υπάρχουν για τον Ιάκωβο Πυλαρινό (1659-1718), ιατρός, πρωτοπόρος του εμβολιασμού. Ο Ιάκωβος Πυλαρινός ήταν από το Ληξούρι, σπούδασε στην Πάντοβα της Ιταλίας Νομική και μετά ξανά πήγε στην Πάντοβα και σπούδασε Ιατρική και διακρίθηκε ως ο πρωτοπόρος του εμβολιασμού κατά της Ευλογιάς. Με την πάροδο των χρόνων και συγκεκριμένα γύρω στο 1500 μ.χ. κάποιος ή κάποιοι με το επώνυμο έφτασαν στη Ζάκυνθο. Εικάζεται ότι ο Πυλαρινός, που κατέπλευσε τότε στην ορεινή Ζάκυνθο, πιο συγκεκριμένα στις Ορθονιές της Ζακύνθου. Αν αυτή η εικασία επαληθεύεται, τότε ο Πυλαρινός θα κατέπλευσε τότε στον Μακρύ Γιαλό των Ορθονιών. Για κάποια χρονική περίοδο και λόγο ορθογραφικού λάθους, το επίθετο μπορεί να αναγράφεται ως Πλαρινός. Υπάρχουν και υπήρχαν επιφανή πρόσωπα με το επώνυμο Πυλαρινός, και υπάρχει οικόσημο με ένα στύλο και τρία αστέρια.

Τσουκαλάς

Το επίθετο Τσουκαλάς προέρχεται από την ιταλική λέξη zuca, που μεταφράζεται ως ο μεγάλος τέντζερης, μεγάλο τσουκάλι.

Παραπομπές