Η Χίος είναι η πρωτεύουσα του ομώνυμου Νομού. Αποτελεί έδρα του Δήμου Χίου. Είναι μια πόλη 27.015 κατοίκων (απογραφή 2021), η οποία είναι κτισμένη στο μέσο της ανατολικής πλευράς του νησιού, προσανατολισμένη προς τη χερσόνησο της Ερυθραίας στη Μικρά Ασία. Το Κάστρο της Χίου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του λιμανιού της πόλης της Χίου. Η στρατηγική της θέση είναι σπουδαία, καθώς βρίσκεται στο στενότερο πέρασμα προς το βόρειο Αιγαίο. Για το λόγο αυτό αναπτύχθηκε πολύ νωρίς. Ανασκαφές έχουν φέρει στο φως ευρήματα που μαρτυρούν την ύπαρξη μεγάλης ακμάζουσας πόλης, όπως αναφέρεται και στον Ηρόδοτο. Ήταν πόλη Ιωνική, με θέατρο, τεράστιο λιμάνι για 80 πλοία, και με μεγάλο ναό αφιερωμένο στη θεά Αθηνά.

Ιστορία της πόλης

Για τη ζωή της πόλης κατά τους βυζαντινούς χρόνους πολύ λίγα μας είναι γνωστά. Σταδιακά κέντρο της πόλης, αλλά και του νησιού, γίνεται το Κάστρο της Χίου. Κατά τα χρόνια της γενουοκρατίας, άρχισε να αναπτύσσεται ένας οικισμός έξω από τα τείχη και στα τέλη του 17ου αιώνα αναφέρεται ως πόλη πλούσια και ευχάριστη, η οποία θύμιζε τη Γένοβα. Σύμφωνα με απογραφή της μητρόπολης Χίου που πραγματοποιήθηκε λίγο καιρό πριν την Ελληνική Επανάσταση, ο πληθυσμός της Χώρας ανερχόταν στους 24.000 κατοίκους, στους οποίους συγκαταλέγονταν 20.000 ορθόδοξοι, 2.500 μουσουλμάνοι και 1.500 καθολικοί. Το 1822 οι Τούρκοι κατάσφαξαν επί δεκαπέντε ημέρες τον πληθυσμό της Χίου ως τιμωρία για τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση. Περισσότεροι από 25.000 άνθρωποι έχασαν τότε τη ζωή τους, ενώ χιλιάδες άλλοι πουλήθηκαν σε σκλαβοπάζαρα. Η σφαγή ήταν τόσο μαζική και απάνθρωπη, ώστε ξεσήκωσε τους λαούς της Ευρώπης. Ο Γάλλος ζωγράφος Ευγένιος Ντελακρουά ζωγράφισε τον πίνακα «Η Σφαγή της Χίου», που εκτίθεται σήμερα στο Μουσείο του Λούβρου. Αντίγραφο του οποίου βρίσκονταν στο βυζαντινό μουσείο Χίου αλλά αποσύρθηκε τον Νοέμβριο του 2009 ως ένδειξη καλής γειτονίας. Η σφαγή αυτή ισοπέδωσε εντελώς την πόλη της Χίου. Από τον οικισμό που εντυπωσίαζε τους ταξιδιώτες του 18ου αιώνα απέμειναν μόνο μερικά ερείπια. Μερικές δεκαετίες αργότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία οθωμανικής απογραφής του 1885, η πόλη της Χίου (μαζί με τα περίχωρά της) είχε πληθυσμό 13.000 κατοίκων. Σε αυτούς περιλαμβανόταν και η ολιγάριθμη τουρκική κοινότητα, η οποία τα επόμενα χρόνια - πριν ακόμη την προσάρτηση του νησιού στην Ελλάδα - υπέστη περαιτέρω συρρίκνωση.

Σύγχρονη πόλη

Η νεότερη πόλη χτίστηκε με νεοκλασικά κτίρια, έχοντας σαφείς επιρροές από την κοντινή Σμύρνη. Η σημερινή πόλη έχει τα χαρακτηριστικά κάθε σύγχρονης πόλης, διατηρεί όμως κάποια χαρακτηριστικά από το παρελθόν της. Μεταξύ αυτών, το παλιό τζαμί με τον ψηλό μιναρέ, το οποίο στεγάζει σήμερα το Βυζαντινό Μουσείο, το νεοκλασικό γυμνάσιο της Χίου (πρώην Σχολή της Χίου, που λειτούργησε την περίοδο 1792-1822), η επιβλητική νεοκλασική Βιβλιοθήκη Κοραή, η Οθωμανική Σχολή, κ.ά. Η πλατεία Βουνακίου,-στην οποία επί Οθωμανικής κατοχής γίνονταν οι θανατικές εκτελέσεις και ονομάζονταν από τους Τούρκους «Πλατεία του ξίφους» (Κιλίτζ-μεϊντάν)- όπου βρίσκονται τα διοικητικά κτίρια της Περιφερειακής Ενότητας Χίου και το Δημαρχείο, το Οθωμανικό τέμενος (Μετζιτιέ Τζαμί), που στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο Χίου, ο μεγάλος και δροσερός Δημοτικός Κήπος, είναι μια περιοχή που συνδυάζει αρμονικά το παρόν με το παρελθόν του τόπου. Κοντά στην πλατεία, υπάρχουν τα αξιοπρόσεκτα κτίσματα που διασώθηκαν από την εποχή της Τουρκοκρατίας στο νησί, το Μπαιρακλή Τζαμί, το Οσμανιέ Τζαμί, καθώς και Οθωμανικές κρήνες. Από το κέντρο της πλατείας, η οδός Κένεντυ οδηγεί στην επίσημη πύλη του μεσαιωνικού κάστρου της Χίου. Η οικοδόμηση του φρουρίου ανάγεται στα τέλη του 10ου αιώνα και κυρίως στον 11ο αιώνα στη θέση περίπου της αρχαίας πόλης και σε άμεση σχέση με το λιμάνι. Το κάστρο που κατοικείται συνεχώς από την εποχή που κτίσθηκε μέχρι σήμερα, έχει τα χαρακτηριστικά του παλαιού κατοικημένου φρουρίου, δηλαδή στενά δρομάκια, πολλά ερείπια και κτίρια ποικίλων εποχών. Στα νότια της πλατείας εκτείνεται ο κεντρικός δρόμος της πόλης, η Απλωταριά. Ο δρόμος διασχίζει τον πυρήνα της παλιάς πόλης, κρατώντας και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος της εμπορικής κίνησης, με πολλά καταστήματα που συνθέτουν μια αξιόλογη αγορά. Στην Απλωταριά βρίσκονται τα περισσότερα κτίρια του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, παλιά αρχοντικά κτίρια. Προς το τέλος της Απλωταριάς και προς τα ανατολικά, ένας δρόμος οδηγεί στο Γυμνάσιο το οποίο ιδρύθηκε το 1792, στη Μητρόπολη, στη Βιβλιοθήκη του Κοραή η οποία αριθμεί 135.000 τόμους και διαθέτει στον πάνω όροφο Πινακοθήκη και Λαογραφικό Μουσείο. Στα νότια της πόλης εκτείνονται συνοικίες που κατοικήθηκαν κατά τον 20ό αιώνα και έκτοτε περιλαμβάνουν τις τάσεις επέκτασης της πόλης. Στην περιοχή αυτή βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το κεντρικό γήπεδο της πόλης, αλλά και το Ναυτικό Μουσείο.

Πληθυσμός

Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 η πόλη της Χίου έχει 27.015 κατοίκους. Αυτό αποτελεί μία ελαφρύ αύξηση απο την απογραφή του 2011. Σε γενικές γραμμές ο πληθυσμός της Χίου έχει παραμείνει σταθερός απο την απελευθέρωση με μικρές διακυμάνσεις μόνο. Μόνη αξιοσημείωτη αύξηση είναι μεταξύ του 1920 και 1928.

Διάγραμμα εξέλιξης πληθυσμού από το 1920

Δήμαρχοι Χίου

Ο δήμος Χίου συστάθηκε στις 5 Μαΐου 1918 με έδρα τον οικισμό Χίος. Μεταπολεμικά ο δήμαρχος με τη μακροβιότερη θητεία ήταν ο Παντελής Πατελίδας.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Gaston Deschamps «Στους δρόμους της Μικρασίας. Οδοιπορικό 1890» εκδ.Τροχαλία,1990

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημη Ιστοσελίδα Δήμου Χίου Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου Στοιχεία για τον Δήμο Χίου από το Υπουργείο Εσωτερικών