Το Μάρμαρο είναι μεγάλο χωριό στη βόρεια-βορειοανατολική Χίο. Αποτελεί τον έναν από τους δύο οικισμούς των Καρδαμύλων. Στο παρόν λήμμα αναφερόμαστε στις πληροφορίες που αφορούν ειδικά στο Μάρμαρο, που αποτελεί τον παραθαλάσσιο οικισμό και επίνειο των (Άνω) Καρδαμύλων, όπου και παραπέμπουμε για ιστορικές και γενικές πληροφορίες για τα Καρδάμυλα. Προέκταση του Μαρμάρου είναι ο οικισμός Ράχη. Το Μάρμαρο έχει σήμερα και στις τελευταίες δεκαετίες μεγαλύτερο πληθυσμό από τα Άνω Καρδάμυλα, 875 έναντι 710 κατοίκων σύμφωνα με την τελευταία απογραφή (2011). Είναι κτισμένο σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 20 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε οδική απόσταση 27 χιλιομέτρων βόρεια από την πόλη της Χίου.

Γεωγραφία-δημογραφία

Οι γεωγραφικές συντεταγμένες του Μάρμαρου είναι πλάτος 38°32,5΄ Βόρειο και μήκος 26°06,5΄ Ανατολικό. Κοντινότεροι οικισμοί είναι, εκτός από τα Άνω Καρδάμυλα, που απέχουν δύο χιλιόμετρα προς τα νοτιοδυτικά, ο Ναγός προς τα βορειοδυτικά, και λίγο μακρύτερα (6 χιλιόμετρα) η Λαγκάδα, προς τα νότια. Το Μάρμαρο είναι μακρόστενος οικισμός, η κτισμένη παραλιακή ζώνη του οποίου καταλαμβάνει όλη σχεδόν τη δυτική ακτή του όρμου Καρδαμύλων, μέχρι και τον μυχό του. Ο βαθύς αυτός όρμος και φυσικό λιμάνι υπήρξε αιτία να ασχοληθούν αρχικώς οι κάτοικοι των Καρδαμύλων με τη θάλασσα και να αποκτήσουν μεγάλη παράδοση στο εμπορικό ναυτικό. Στο κέντρο της παραλιακής πλατείας του Μαρμάρου ξεχωρίζει το άγαλμα του Ναυτικού των Καρδαμύλων, έργο του γλύπτη Θανάση Απάρτη, και λίγο πιο πέρα της (επίσης ανώνυμης) Καρδαμυλίτισσας, που στραμμένη προς την έξοδο του όρμου περιμένει την επιστροφή του άντρα της. Υπάρχει επίσης ηλιακό ρολόι με μαρμάρινη ωρολογόπλακα. Αξιοθέατα αποτελούν επίσης το παλιό τελωνείο (κτίριο από τα χρόνια της τουρκοκρατίας), το αρχοντικό «Βασιλάκη» με τη χαρακτηριστική νεοκλασική αρχιτεκτονική και οι ανεμόμυλοι που βρίσκονται διάσπαρτοι στην παραλία. Διοικητικά το Μάρμαρο υπάγεται σήμερα στη Δημοτική Κοινότητα Καρδαμύλων της Δημοτικής Ενότητας Καρδαμύλων του Δήμου Χίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Χίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Παλαιότερα, εντελώς αντίστοιχα, ήταν οικισμός του Δήμου Καρδαμύλων, της Επαρχίας και του Νομού Χίου. Ο ταχυδρομικός κώδικας του χωριού είναι 82300. Η εξέλιξη του πληθυσμού του Μάρμαρου στις επίσημες απογραφές φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Τοπωνυμικά

Ως παλαιές συνοικίες του Μάρμαρου αναφέρονται οι Νεραύλακας, Περιβολάκι, Σεράγιο, Άγιος Νικόλας Κοφινάς, Πιάτζα, Αγκάλη, Λίμνος, Μαυρή και Σκαρδανάς. Παλαιές εκκλησίες μέσα στο Μάρμαρο είναι ο Άγιος Νικόλαος (ενοριακή), με μαρμάρινο τέμπλο, και ο Άγιος Αντώνιος.

Παραπομπές

Πηγές

Ελλάς: οδικοί-τουριστικοί χάρτες, έκδ. Ν. & Ι. Φώτης, 33η έκδοση, Αθήνα 2005/6 Γεωργίου Ι. Ζολώτα: Ιστορία της Χίου, τόμος Α΄ («Ιστορική Τοπογραφία και Γενεαλογία»). Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου, Αθήναι 1921, σελ. 647.