Οι Αμάδες είναι χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Χίου στην Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου, επάνω στη νήσο Χίο, ένα από τα λεγόμενα «Βορειόχωρα» ή «Επανόχωρα», με πληθυσμό 136 κατοίκων (απογραφή 2011). Είναι κτισμένες σε μεσοσταθμικό υψόμετρο 350 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε οδική απόσταση 41 χιλιομέτρων βόρεια από την πόλη της Χίου.

Γεωγραφία-δημογραφία

Με γεωγραφικές συντεταγμένες πλάτος 38°34΄ Βόρειο και μήκος 26°02΄ Ανατολικό, οι Αμάδες είναι ένα από τα βορειότερα χωριά της Χίου. Είναι επίσης ένα από τα κοντινότερα στην ψηλότερη κορυφή της νήσου, το Πεληναίο. Πλησιέστεροι οικισμοί είναι η Παραλία Αμάδων προς τα βόρεια και το Βίκι προς τα δυτικά. Από τη θάλασσα απέχει 2 χιλιόμετρα σε ευθεία γραμμή. Οι Αμάδες έχουν άφθονα νερά, με πολλές πηγές, ρυάκια (υπάρχουν και νερόμυλοι), και αξιόλογη γεωργική παραγωγή, όπως και το Βίκι, ίδιως στις δενδροκαλλιέργειες (κερασιές και ελαιόδεντρα). Διοικητικά οι Αμάδες υπάγονται σήμερα στην ομώνυμη τοπική κοινότητα της Δημοτικής Ενότητας Καρδαμύλων του Δήμου Χίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Χίου της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Παλαιότερα, αντίστοιχα, ήταν έδρα ομώνυμης κοινότητας, της Επαρχίας και του Νομού Χίου. Μια κοινότητα με έκταση 11 τετραγωνικά χιλιόμετρα, από τα οποία 1,8 καλλιεργήσιμη γη και 0,3 δάση. Ο ταχυδρομικός κώδικας των Αμάδων είναι 82300. Η εξέλιξη του πληθυσμού των Αμάδων στις επίσημες απογραφές φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.

Τοπωνυμικά-τοπογραφικά

Η ετυμολόγηση του ονόματος είναι αβέβαιη. Μπορεί να σχετίζεται με το παλαιό χιακό γένος Αμαίδες, ή με το γνωστό από την αρχαιότητα παιχνίδι αμάδα, ονομασία που προέρχεται από την πέτρα σε σχήμα δίσκου. Συγκεκριμένα στη Χίο υπάρχει η παροιμία «εκύλισεν η αμάδα κι ηύρεν τ' αξύ» (με σημασία όμοια του «κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι»). Αμάδεα στην αρχαιότητα ονομαζόταν στην Κρήτη ένα είδος σύκων. Ο κάτοικος του χωριού ονομάζεται Αμαδιανός. Στη βόρεια Χίο απαντώνται και τα τοπωνύμια Αμαδοκόπος (προς τα Καρδάμυλα) και Αμαδοκοπειό (νεότ. Μαδικοπιό) στην Παρπαριά. Οι Αμάδες χωρίζονται σε «Έξω» και «Μέσα Χωριό», σε Επάνω Ράχη και Κάτω Ράχη, και στη Μέση (του χωριού). Υπάρχει και η τοποθεσία Φροδίσια (πρβλ. Αφροδίσια) πάνω από το χωριό. Στις παλαιές πηγές αναφέρεται ότι οι Αμάδες απέχουν τρεις ώρες πεζοπορία από τα Καρδάμυλα και μία ώρα σχεδόν από το Βίκι. Οι μικροί οικισμοί της βόρειας Χίου συνδέονται με αρχαίες παραδόσεις, μια από τις οποίες αναφέρεται στο ότι αυτές οι περιοχές προστατεύονταν πάντοτε από τον θεό του Πελληναίου Δία. Σήμερα οι Αμάδες υπάγονται εκκλησιαστικώς στην αρχιερατική επιτροπεία Καρδαμύλων της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών. Ο ενοριακός ναός (η «χωριοεκκλησιά») των Αμάδων τιμάται στο όνομα της Αγίας Κυριακής. Παλαιοί χριστιανικοί ναοί-εξωκκλήσια στην περιοχή των Αμάδων είναι οι: Προφήτης Ηλίας (προς το Βίκι, στη θέση Λακιά), Άγιος Ισίδωρος (ερειπωμένη), Άγιος Ιωάννης της πηγής, Άγιος Γεώργιος ο Φροδισιανός (στην παραπάνω αναφερόμενη θέση Φροδίσια), Αγία Ειρήνη, Αγία Ελένη (προς Βίκι), Άγιος Γεώργιος ο Καστανάς, Παναγία στους Λάκκους (ερειπωμένη) και Σωτήρας Χριστός (στον δρόμο προς Καρδάμυλα).

Παραπομπές

Πηγές

Ελλάς: οδικοί-τουριστικοί χάρτες, έκδ. Ν. & Ι. Φώτης, 33η έκδοση, Αθήνα 2005/6 Γεωργίου Ι. Ζολώτα: Ιστορία της Χίου, τόμος Α΄ («Ιστορική Τοπογραφία και Γενεαλογία»). Τύποις Π.Δ. Σακελλαρίου, Αθήναι 1921, σελ. 642.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Οι Αμάδες στο explorechios.gr με φωτογραφίες Σύντομη περιγραφή Αρχειοθετήθηκε 2018-08-29 στο Wayback Machine. με εικόνα Βιβλίο για τις Αμάδες