Το Πολεμάρχι, επισήμως γνωστό ως Πολεμάρχιον, είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητος του δήμου Πλατανιά στην περιφερειακή ενότητα Χανίων της Κρήτης, 24 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης των Χανίων.

Τοπογραφία

Είναι χωριό χτισμένο στους πρόποδες ενός κατάφυτου από ελιές λόφου στο ξεκίνημα του δρόμου για τα χωριά Καλλιθέα, Χρυσαυγή, Ποντικιανά και Βούβες. Ανηφορίζοντας από τον κεντρικό δρόμο υπάρχει ελαιοτριβείο, η Κάτω Βρύση και ένα κοιμητήριο με το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννου, που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Το χωριό εξαπλώνεται σε όλη την πλαγιά με τους οικισμούς Γκαγκανιανά και Μετόχι. Στην κορυφή βρίσκεται ο λόφος Λιμνή με πευκόδασος και το ναό της Αγίας Παρασκευής, που γιορτάζεται με πανηγύρι από τους κατοίκους κάθε χρόνο στις 27 Ιουλίου. Από εκεί φαίνονται ο Ταυρωνίτης ποταμός και το αεροδρόμιο του Μάλεμε. Άλλα επισκέψιμα σημεία περιπάτου μέσα στο χωριό είναι τα Καταφύγια, δηλαδή γερμανικά οχυρωματικά έργα, τα Μουριά, τα Χάλαρα και τα Ανατολικά, όπου εντοπίστηκαν ίχνη αρχαίου οικισμού. Στο Πολεμάρχι εδράζεται και Πολιτιστικός Σύλλογος, που διοργανώνει κάθε χρόνο το πανηγύρι στο ναό της Αγίας Παρασκευής με παραδοσιακά κεράσματα και μουσική στις 27 Ιουλίου Στην πλατεία του χωριού τοποθετήθηκε κρήνη και σκαλιστός τοίχος. Στο χωριό βρίσκεται ο ναός του Σωτήρα Χριστού στο κέντρο, όπου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 6 Αυγούστου, ο μικρός δίκλιτος ναός του Αγίου Ιωάννη του Ριγολόγου, που γιορτάζει στις 28-29 Αυγούστου, αφιερωμένος στους Άη Γιάννη και Αγία Άννα από το θεμελιωτή και δωρητή του Μιχάλη Δασκαλάκη στη μνήμη των γονιών του.

Ιστορικά στοιχεία

Το Πολεμάρχι είναι ένα χωριό με στοιχεία από όλες τις ιστορικές περιόδους. Το όνομά του το οφείλει σε ένα Ρωμαίο εκατόνταρχο, που ονομαζόταν Πολέμαρχος σύμφωνα με τους Ενετούς απογραφείς Μπασιλικάτα και Φραγκίσκο Μπαρότσι, ενώ κατά τον Σπανάκη το όνομά του ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους όταν ο Νικηφόρος Φωκάς ο Β, μετά την ανακατάληψη της Κρήτης από τους Άραβες το 961, εγκατέστησε στο χωριό στρατιωτικούς αξιωματούχους του (πολέμαρχους). Επίσης σύμφωνα με τον Πέτρο Καστροφύλακα αναφέρεται ως Polemarchi με πληθυσμό 142 κατοίκων το 1583, ενώ ουσιαστικά το χωριό είναι γνωστό από τα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας το 1208. Αποτελούσε την έδρα της ομώνυμης κοινότητας ως το 1998, όταν εντάχθηκε στον τότε δήμο Βουκολιών, ενώ σήμερα ανήκει στο νέο δήμο Πλατανιά. Σύμφωνα με τη ΦΕΚ 23Α της 31-01-1925, ο οικισμός Πολεμάρχι προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καμισιανών και με τη ΦΕΚ 193Α της 12-06-1926, οι οικισμοί Πολεμάρχι, Δέμπλα, Πλάκα και Κάνεβα αποσπάστηκαν από την κοινότητα Καμισιανών και εντάχθηκαν στη νέα κοινότητα Πολεμαρχίου. Δείτε: Κοινότητα Πολεμαρχίου Εδώ έπεσε μαχόμενος υπέρ της ελευθερίας της Κρήτης και ο Φιλικός Ηγούμενος της Μονής Πρέβελη Μελχισεδέκ Τσουδερός στις 5 Φεβρουαρίου 1823 μαζί με άλλους αγωνιστές τραυματιζόμενος θανάσιμα από τους Τούρκους σε μάχη. Προς τιμήν του έχει ανεγερθεί μαρμάρινο μνημείο στο κέντρο του χωριού. Στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, σκοτώθηκαν στο χωριό η Δωροθέα Δασκαλάκη (από αεροπορικό βομβαρδισμό στις 12 Ιουλίου 1943) και ο Εμμανουήλ Ελευθεράκης (από έκρηξη νάρκης στο αεροδρόμιο Μάλεμε στις 16 Ιουνίου 1941).

Παραπομπές

Πηγές

«Πολεμάρχι και Βουκολιές». Χανιώτικα Νέα. 10 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 24 Δεκεμβρίου 2020.