Πληροφορίες
Οι Καλύβες (επίσημο: αι Καλύβαι) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του δήμου Αποκορώνου στην περιφερειακή ενότητα Χανίων της Κρήτης, χτισμένη στην είσοδο του κόλπου της Σούδας. Στο λόφο Καστέλι των Καλυβών υπάρχει η αρχαία πόλη Ιπποκορώνιο, καθώς επίσης και ερείπια βυζαντινού ρυθμού, μνημεία και μονές. Οι Καλύβες έχουν φόντο τα Λευκά Όρη και τις διασχίζει ο Ξυδάς ποταμός.
Ονομασία
Λέγεται πως οι Καλύβες πήραν το όνομά τους από τα πρόχειρα καταλύματα (καλύβες) που έχτισαν οι Άραβες πειρατές, όταν εισέβαλαν το 828 και κατέλαβαν την περιοχή Σαρακηνές κοντά στο χωριό. Μια άλλη εκδοχή είναι ότι το όνομα προέρχεται από τις καλύβες που έχτιζαν οι αγρότες κοντά στα κτήματά τους για να μένουν τα καλοκαίρια, χωρίς να χρειάζεται να επιστρέφουν στο χωριό τους κάθε βράδυ.
Ιστορία
Αρχαιότητα
Στην αρχαιότητα οι Καλύβες ήταν η πόλη Αμφιμάτριον σύμφωνα με τον ιστορικό Στράβωνα. Επίσης κοντά στις Καλύβες πιστεύεται ότι υπήρχε η πόλη Κίσσαμος, που ήταν το ένα από τα δύο λιμάνια της αρχαίας πόλης Απτερα (Κίσσαμος ονομάζεται επίσης το Καστέλι Χανίων, αλλά πρόκειται για άλλη πόλη, πολλά χιλιόμετρα μακριά από τις Καλύβες). Τα Άπτερα ή η Απτέρα κυριαρχούσε σε ολόκληρη την περιοχή του Αποκόρωνα και τα ερείπια της σώζονται στον εντυπωσιακό αρχαιολογικό χώρο, που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα νότια από τις Καλύβες.
Ενετική περίοδος
Κατά τον 15ο αιώνα, η περιοχή του Αποκόρωνα αποτελούσε μια από τις καστελανίες του νομού Χανίων και είχε ως έδρα της το Καστέλι Καλυβών (Castel Apicorno), που βρισκόταν στην ίδια θέση που βρίσκονται οι Καλύβες σήμερα. Το κάστρο Castel Apicorno, που τα ερείπια του σώζονται ανατολικά από τις Καλύβες, χτίστηκε το 1206 από τους Ενετούς για να αντιμετωπίσουν πιθανές εχθρικές επιδρομές. Σε περίπτωση επίθεσης στο κάστρο έβρισκαν καταφύγιο οι Ενετοί άποικοι, ενώ ο ντόπιος πληθυσμός συνήθως αφήνονταν στην τύχη του. Το κάστρο Apicorno, που το όνομα του προέρχεται από το όνομα της περιοχής Αποκόρωνας, καταλήφθηκε το 1538 από τον πειρατή Μπαρμπαρόσα, που το κατέστρεψε. Ένα άλλο αξιόλογο κτίσμα που χρονολογείται από την περίοδο των Ενετών είναι ο Νερόμυλος που βρίσκετε στην πλατεία του χωριού και ηλεκτροδότησε την περιοχή πριν ακόμα ηλεκτροδοτηθεί η πόλη των Χανίων.
Τουρκοκρατία
Οι Καλύβες, όπως και ολόκληρη η Κρήτη, υπέφεραν την μακρά περίοδο της Τουρκοκρατίας. Εδώ ήταν ένας από τους τόπους, που βασανίζονταν πριν εκτελεστούν οι Κρητικοί επαναστάτες το 1821. Οι Καλύβες όπως όλη η περιοχή του Αποκόρωνα, έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά την περίοδο της Επανάστασης του 1821, αλλά και αργότερα στην Κρητική Επανάσταση του 1866. Τα προϊόντα που παράγονταν στον εύφορο κάμπο βοηθούσαν για να συντηρούνται οι ομάδες των επαναστατών.
Σήμερα
Το 1913 η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα, ενώ λίγα χρόνια πριν είχε απελευθερωθεί από τον τουρκικό ζυγό. Οι Καλύβες άρχισαν να αναπτύσσονται και το 1928 ήρθε ο ηλεκτρισμός στο χωριό, έξι μήνες νωρίτερα από ότι στα Χανιά και πολλά χρόνια πριν απολαύσουν το αγαθά του άλλα χωριά στην Κρήτη. Τα μηχανήματα παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος εγκαταστάθηκαν στον παλιό νερόμυλο. Τις τελευταίες δεκαετίες οι Καλύβες αναπτύχθηκαν τουριστικά, όπως πολλές άλλες παραλιακές περιοχές στην Κρήτη. Η ανάπτυξη του τουρισμού είναι ήπια με μικρές ξενοδοχειακές μονάδες. Από το 2000 και μετά ξεκίνησε έντονη οικοδομική δραστηριότητα στις Καλύβες και τα υπόλοιπα χωριά του Αποκόρωνα για να προσφέρει παραθεριστικές και μόνιμες κατοικίες σε Βορειοευρωπαίους, που επέλεξαν την περιοχή για το ξεχωριστό φυσικό τοπίο, το καλό κλίμα και τις ευκολίες που προσφέρει η μικρή απόσταση από τα Χανιά. Σήμερα οι Καλύβες έχουν μεγαλώσει και έχουν σχεδόν ενωθεί με τη γειτονική Αλμυρίδα. Η ακτή των Καλυβών βραβεύεται για πολλά χρόνια με "Γαλάζια Σημαία" την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ),από τον Εθνικό Χειριστή του Διεθνούς Προγράμματος «Γαλάζια Σημαία», μια βράβευση που πιστοποιεί την καθαρότητα της ακτής.
Ναοί
Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου και Αγίου Νικολάου (Καλύβες Αποκορώνου)
Η Παναγιά των Καλυβών, όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον ομώνυμο οικισμό της επαρχίας Αποκορώνου, αναφέρεται ήδη στην βενετική απογραφή του 1637 ως ιδιωτικός ναός. Η μονόκλιτη αυτή εκκλησία δέχτηκε μεταγενέστερες παρεμβάσεις, ιδιαίτερα κατά το β΄ μισό του 19ο αι. όταν προστέθηκε το νότιο κλίτος προς τιμή του Αγίου Νικολάου. Η ανοικοδόμηση ολοκληρώθηκε το 1861, ενώ κατά τη δεκαετία του 1920 ανακαινίστηκε εκ νέου. Το 1993 διεξήχθησαν ανασκαφικές εργασίες, οι οποίες αποκάλυψαν πλήθος ταφών στο εσωτερικό του. Μέχρι το 1947 αποτελούσε τον καθεδρικό ναό του οικισμού.
Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής (Καλύβες Αποκορώνου)
Κτίσμα του 1501, σύμφωνα με σωζόμενη επιγραφή στην κεντρική του είσοδο, ο ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού βρίσκεται στην περιοχή Αγκαβανές, νότια του οικισμού Καλύβες Αποκορώνου. Ο μονόχωρος, καμαροσκέπαστος ναός, κτισμένος κατά τα πρότυπα της βενετσιάνικης αρχιτεκτονικής με οξυκόρυφα παράθυρα και θύρες, πιθανόν να αποτελούσε τμήμα ενός ευρύτερου μοναστηριακού συγκροτήματος, από το οποίο σήμερα σώζονται στον ευρύτερο χώρο ένα οίκημα, μια αποθήκη και ένας νερόμυλος. Βρέθηκε στο μέσο σφοδρών μαχών μεταξύ των οθωμανικών δυνάμεων και των Κρητών επαναστατών κατά το 1878, ενώ το 1896 πυρπολήθηκε κατά την αποχώρηση των πρώτων μετά τις μάχες του Βάμου. Ανακαινίστηκε το 1989.
Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής (Καλύβες Αποκορώνου)
Καθεδρικός του παραθαλάσσιου, γραφικού οικισμού των Καλυβών Αποκορώνου, ο ναός της Αγίας Παρασκευής κτίστηκε την περίοδο 1946-1952 στη θέση παλαιότερου εικονοστασίου προς τιμήν της ίδιας Αγίας.Από το παλαιό διπλό αυτό εικονοστάσι σώζεται η βάση του, που σήμερα είναι καλυμμένη με το κουβούκλι και την εικόνα της Αγίας στην αριστερή πλευρά του καθολικού. Ο ναός είναι κτισμένος στον αρχιτεκτονικό τύπο του σταυροειδούς με τρούλο, που κυριάρχησε στη βυζαντινή ναοδομία από τον 7ο αι. Εδώ έγκειται και η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου ναού, καθώς ακολουθεί πιστά το βυζαντινό ρυθμό τόσο στη μορφή όσο και στην εσωτερική του διακόσμηση. Εξιστορήσεις γηραιότερων κατοίκων αναφέρουν ότι κατά την οικοδόμηση χρησιμοποιήθηκαν Γερμανικά κράνη ελλείψει άλλων μέσων, για να μεταφέρουν την λάσπη, μια και η κατασκευή άρχισε λίγο μετά την λήξη του πολέμου.
Διοικητικά
Αναφέρονται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζονται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, μαζί με τον οικισμό Τσιβαράς αποτελούν την κοινότητα Καλυβών που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αρμένων του δήμου Αποκορώνου ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 1.429 κατοίκους. Δείτε: Κοινότητα Καλυβών
Αθλητισμός
Στις Καλύβες έχει έδρα η ερασιτεχνική ποδοσφαιρική ομάδα Τιτάν Καλυβών. Είναι μια απ' τις παλαιότερες ομάδες στα Χανιά, αφού το επίσημο έτος ίδρυσης της είναι το 1923. Η έδρα της ομάδας είναι το "Γήπεδο Νέου Χωριού". Τη στιγμή αυτή, ο Τιτάν αγωνίζεται στη Β' κατηγορία της Ε.Π.Σ. Χανίων. Εκτός από την ποδοσφαιρική ομάδα και την ακαδημία της, έχει επίσης πιθανότατα, το μοναδικό σωματείο walking football στην χώρα, το οποίο απαρτίζεται από παλαίμαχους ποδοσφαιριστές. Το έμβλημα του είναι ο Μυθολογικός Τιτάνας, όπου αντί να κρατάει την γη, κρατάει μια μπάλα ποδοσφαίρου. Πριν από το 2017, το έμβλημα της ομάδας ήταν ένας ποδοσφαιριστής με μια μπάλα.
Πηγές
Ανδριανάκης, Μιχάλης Γ., Γιαπιτσόγλου, Κωνσταντίνος, Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης, Συνοδική Επιτροπή Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας Κρήτης: Μ.Κ.Ο. "Φιλοξενία", Ηράκλειο 2012. Ψιλάκης, Βασίλειος, Ιστορία της Κρήτης: από της απωτάτης αρχαιότητος μέχρι των καθ' ημάς χρόνων, τ. Γ΄, εκδ. Νέα Έρευνα, εν Χανίοις, 1909. Ανδριανάκης, Μιχάλης, «Μοναστήρια του νομού Χανίων», εφ. Χανιώτικα Νέα, 5-14/06/1985.
