Πληροφορίες
Ο Βάβδος (η Βάβδος κατά άλλους - που προέκυψε όταν ξένοι άκουγαν τους ντόπιους να αναφέρονται στο χωριό σύμφωνα με την τοπική διάλεκτο όπου το αρσενικό άρθρο ταυτίζεται φωνολογικά με το θηλυκό - ι Γιάννς, ι Γιώργους , ι Μήτσους κ.λ.π.έτσι λοιπόν και ι Βάβδους) είναι οικισμός της Δημοτικής ενότητας Ανθεμούντα, του Δήμου Πολυγύρου, στο νομό Χαλκιδικής, με εγγεγραμμένους συνολικά 380 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.
Γενικά
Οι Βαβδινοί ασχολούνται κυρίως με την γεωργία, τη μελισσοκομία και αρκετοί εργάζονται σε γειτονικά μεταλλωρυχεία λευκολίθου. Το μεγαλύτερο κοίτασμα λευκολίθου της Ελλάδας, βρέθηκε στο χωριό αυτό, όπου λειτουργούσε μεταλλείο μέχρι το 1997. Σύμφωνα με το Ε.Α.Γ.Μ.Ε. στη Βάβδο εντοπίζονται και κοιτάσματα του ολιβίνη . Στο Βάβδο μπορεί κανείς να συναντήσει παραδοσιακά μικρά σπίτια, κτισμένα αμφιθεατρικά στην πλαγιά του βουνού, με υψηλότερη κορυφή τον «Προφήτη Ηλία», σε υψόμετρο 1.050μ., όπου βρίσκεται και το ομώνυμο εκκλησάκι, με μοναδική θέα στον κάμπο "(τα) Κεραμαριά'' και τις ακτές της Χαλκιδικής. Στην κεντρική πλατεία του χωριού, βρίσκεται ένας τεράστιος πλάτανος, από τους μεγαλύτερους και παλαιότερος σε επίπεδο νομού, ο οποίος το 1976 ανακηρύχθηκε διατηρητέο φυσικό μνημείο. Στον οικισμό, λειτουργούν μονοθέσιο Δημοτικό σχολείο («Φιλόκλειος Σχολή») και νηπιαγωγείο. Στο κτίριο του νηπιαγωγείου μάλιστα λειτουργεί και λαογραφικό μουσείο με εκθέματα από την καθημερινή ζωή των κατοίκων του χωριού του προηγούμενου, ακόμη, αιώνα. Η απόσταση του χωριού από τη Θεσσαλονίκη είναι 45 χιλιόμετρα και από τον Πολύγυρο 23.
Ιστορικά στοιχεία
Η ονομασία του χωριού πιθανότατα οφείλεται σε Ρωμαίο χιλίαρχο, ο οποίος εγκαταστάθηκε στην περιοχή περίπου στα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. Οι αρχαιότερες πηγές που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη του χωριού και την κατοίκηση του ανάγονται στο 14ο αιώνα. Στο ναό του χωριού, στο Ιερό Βήμα, έχει τοποθετηθεί άμβωνας από μάρμαρο με ανάγλυφες παραστάσεις. Φαίνεται ότι ήταν έργο του 5ου αιώνα μ.Χ. που πιθανότατα βρισκόταν σε παλαιοχριστιανική εκκλησία. Το 1821, το χωριό καταστράφηκε και κάηκε από τους Τούρκους. Ως ένα από τα Μαντεμοχώρια, γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση που οφειλόταν στα μεταλλεία αργύρου και μολύβδου που υπήρχαν στην ευρύτερη περιοχή των Μαντεμοχωρίων. Οι κάτοικοι των χωριών αυτών εξόρυσσαν από το Στρατωνικό Ορος κυρίως (τον Αργυρόλοφο) ασήμι και μόλυβδο για το σουλτάνο. Οι κάτοικοί των Μαντεμοχωρίων, λοιπόν, ήταν μεταλλωρύχοι και πολύ καλοί μεταλλουργοί. Τα Μαντεμοχώρια ήταν: η Γαλάτιστα, ο Βάβδος, ο Καζαντζή Μαχαλάς (σημερινά Στάγειρα), ο Στανός, η Βαρβάρα, η Λιαρίγκοβη (σημερινή Αρναία), το Νοβοσέλο (σημερινό Νεοχώρι), ο Ίσβορος (σημερινή Στρατονίκη), η Χωρούδα, τα Ρεβενίκια (σημερινή Μεγάλη Παναγία) και η Ιερισσός. Οι Μαντεμοχωρίτες, εκτός από τα υπόλοιπα προνόμια, απολάμβαναν και μια σχετική αυτοδιοίκηση (υπήρχε βέβαια ο τούρκος αγάς, ο οποίος όμως μόνο επέβλεπε) και είχαν φτιάξει κάτι σαν ομοσπονδία την οποία διοικούσαν οι δώδεκα βεκίληδες (οι εκπρόσωποι δηλαδή των 12 Μαντεμοχωρίων). Πάντως οι υποχρεώσεις των Μαντεμοχωριτών προς τον σουλτάνο ήταν βαρύτατες: ζύγιζαν ακριβώς 220 οκάδες ασήμι το χρόνο, τις οποίες έπρεπε να παραδίδουν στο σουλτανικό θησαυροφυλάκιο, σε ειδικές για τον σουλτάνο τιμές. Η φόρτωση γινόταν με κουβάδες και ζεμπίλια στις θρυλικές μαούνες και στη συνέχεια στα πλοία στον κόλπο του Στρατωνίου (που τότε θεωρείτο παραθαλάσσιο επίνειο του Ισβόρου). Ιστορικές αναφορές υπάρχουν από τον Γάλλο Πρόξενο στη Θεσσαλονίκη Κοζινερί το έτος 1793. Κι όμως, παρότι από τον 19ο αιώνα τα μεταλλεία είχαν φτωχύνει και η παραγωγή τους ήταν λιγοστή, οι Έλληνες συνέχισαν να δίνουν ασήμι στον σουλτάνο (πολλές φορές αγόραζαν ισπανικά τάλιρα, τα έλιωναν και έστελναν το ασήμι στη Κωνσταντινούπολη), για να απολαμβάνουν τον εκπληκτικό φορολογικό και διοικητικό παράδεισο που είχε ο «μουκατάς» τους και να βγάζουν από τα χωράφια τους περισσότερους θησαυρούς απ όσους έβγαζαν οι στοές τους. Έτσι, τα Μαντεμοχώρια συνέχισαν να πλουτίζουν και να ακμάζουν, όχι από τα μεταλλεία αλλά από τα χωράφια, τα κοπάδια, το εμπόριο και τις μικρές βιοτεχνίες (ταπητουργίες, υφαντουργεία, κεραμουργεία κ.λ.π.). Οι κάτοικοι της Βάβδου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίοι αγωνιστές της επανάστασης του 1821 ήταν ο Ραφαήλ Βασιλικός, ο Θωμάς Αβραάμ Ξυνιάς, ο Αυγερινός Αβραάμ, ο Νικόλαος Δημητρίου, ο Εμμανουήλ Δημητρίου, καθώς και οι οπλαρχηγοί Δημήτριος Αργυρίου, Παύλος Χαλάτης, Θεολόγος Τουρλάκης και Αυγερινός Καραγιάννης.
Πολιτισμός
Από πολιτιστικής άποψης, δραστηριοποιείται ο Σύλλογος «Βίγλα» Βάβδου, ο οποίος ιδρύθηκε στις 14 Απριλίου 1994 από Βαβδινούς και φίλους του Βάβδου. Σκοπός του συλλόγου ΒΙΓΛΑ είναι η προστασία των φυτικών και ζωικών ειδών και γενικά του περιβάλλοντος, από κάθε δραστηριότητα ή ενέργεια, που τείνει να το υποβαθμίσει ή ακόμη, να το καταστρέψει. Επιπλέον, σημαντική αποτελεί και η συνεισφορά της Ένωσης Βαβδινών Θεσσαλονίκης (Ε.Β.Θ.), η οποία ιδρύθηκε στις 16 Απριλίου 1920. Στόχος της, αποτελεί η διασφάλιση και η ανάδειξη της παράδοσης του πολιτισμού και της ιστορίας του Βάβδου. Η Ένωση, έχει να επιδείξει πλούσια πολιτιστική δράση μέσα από παρεμβάσεις, πολιτιστικές και κάθε είδους εκδηλώσεις, ενέργειες και πρωτοβουλίες της, στα 101 αυτά χρόνια ζωής της. Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα, «Α.Μ.Σ. Αναγέννηση Βάβδου», ιδρύθηκε το 1970 και αγωνίζεται στη Β΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της ΕΠΣ Χαλκιδικής. Έδρα της ομάδας, αποτελεἰ το γήπεδο του Βάβδου, με φυσικό χλοοτάπητα, χωρητικότητας 600 περίπου θέσεων, διατηρώντας προδιαγραφές, που το καθιστούν από τα πλέον σύγχρονα αθλητικά κέντρα, σε επίπεδο ερασιτεχνικού ποδοσφαίρου, όσο και σε επίπεδο νομού. Στις 20 Ιουλίου, το χωριό γιορτάζει με ποικίλες πολιτιστικές εκδηλώσεις την εορτή του Προφήτη Ηλία, διοργανώνοντας γεύματα, τα λεγόμενα Καζάνια του Αϊ-Λια. Στο χωριό γεννήθηκαν μεταξύ άλλων ο λογοτέχνης Γιώργος Δέλλιος (1897-1980), καθώς επίσης και ο εμπνευστής της ΔΕΘ, Νικόλαος Γερμανός.
