Τα Τρίκαλα είναι πόλη της δυτικής Θεσσαλίας, πρωτεύουσα της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων και του Δήμου Τρικκαίων. Η πόλη διασχίζεται από τον ποταμό Ληθαίο, ο οποίος αποτελεί παραπόταμο του Πηνειού. Σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία στην Απογραφή του 2021 η πόλη των Τρικάλων είχε πληθυσμό 62.064 κατοίκους, ενώ ο Δήμος Τρικκαίων είχε 78.508 κατοίκους. Βρίσκεται πολύ κοντά στα Μετέωρα και την Καλαμπάκα και στον ορεινό όγκο της νότιας Πίνδου όπου βρίσκονται γνωστοί προορισμοί (Ελάτη, Περτούλι και Πύλη). Η πόλη των Τρικάλων είναι ιδιαίτερα γραφική με χαρακτηριστικά αξιοθέατα και σημεία ενδιαφέροντος.

Ιστορία

Η ευρύτερη περιοχή των Τρικάλων κατοικείται από τους προϊστορικούς χρόνους και οι πρώτες ενδείξεις ζωής στο σπήλαιο της Θεόπετρας φτάνουν ως το 49.000 π.Χ. περίπου. Έχουν επίσης ανακαλυφθεί νεολιθικοί οικισμοί από το 6.000 π.Χ. στο Μεγάλο Κεφαλόβρυσο και άλλες τοποθεσίες. Η πόλη των Τρικάλων είναι χτισμένη πάνω στην αρχαία πόλη Τρίκκα ή Τρίκκη, η οποία ιδρύθηκε γύρω στην 3η χιλιετία π.Χ. και ονομάστηκε έτσι από τη νύμφη Τρίκκη, κόρη του Πηνειού ή κατ' άλλους του Ασωπού ποταμού. Η πόλη ήταν σημαντικό κέντρο της αρχαιότητας, καθώς εδώ έζησε και έδρασε ο Ασκληπιός, που σήμερα αποτελεί έμβλημα του Δήμου Τρικκαίων, ο οποίος ήταν και βασιλιάς της πόλης. Στην περιοχή υπήρχε μάλιστα ένα από τα σημαντικότερα και αρχαιότερα Ασκληπιεία της εποχής. Η πόλη φέρεται επίσης, με βάση τον «Κατάλογο Νηών» στην Ιλιάδα του Ομήρου να συμμετέχει στον Τρωικό Πόλεμο στην πλευρά των Ελλήνων, με τριάντα πλοία και αρχηγούς τους γιατρούς γιους του Ασκληπιού Μαχάωνα και Ποδαλείριο. Η πόλη υπήρξε πρωτεύουσα βασιλείου κατά τη μυκηναϊκή εποχή και αργότερα αποτέλεσε κέντρο του κράτους της Εστιαιώτιδας που καταλάμβανε περίπου τη σημερινή έκταση του νομού Τρικάλων και περιγράφεται από το γεωγράφο Στράβωνα. Κατά τους ιστορικούς χρόνους, η πόλη της Τρίκκης και η γύρω περιοχή του ποταμού γνώρισε ανάπτυξη. Έπεσε στα χέρια των Περσών το 480 π.Χ., ενώ περίπου δέκα χρόνια αργότερα προσχώρησε στη νομισματική ένωση Θεσσαλέων. Το 352 π.Χ. ενώθηκε με τη Μακεδονία του Φιλίππου Β΄. Έγινε θέατρο σκληρών μαχών ανάμεσα σε Μακεδόνες και Ρωμαίους, κατά την εισβολή των τελευταίων στην Ελλάδα, καθώς ο Φίλιππος Ε΄ και ο γιος του Περσέας προσπαθούσαν να την κρατήσουν ελεύθερη, χωρίς τελική επιτυχία αφού το 168 π.Χ. κατακτήθηκε. Μετέπειτα η πόλη και η περιοχή αποτέλεσε τμήμα του Βυζαντίου. Τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες η πόλη και η περιοχή γνώρισε όλους τους τότε εισβολείς στο Βαλκανικό χώρο: Γότθους (396), Ούννους (447), Σλάβους (577), Βούλγαρους (976-1025), Νορμανδούς (1081), Καταλανούς (1309-1311) και από το 1204 τους Φράγκους, ενώ ξαναγύρισε στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Στις αρχές της χιλιετίας η πόλη παρουσιάζεται για πρώτη φορά με το σημερινό της όνομα, Τρίκαλα, στην Αλεξιάδα της Άννας Κομνηνής. Η πόλη κατακτάται τελικά από τους Οθωμανούς το 1395 και γίνεται σημαντικό κέντρο οικοτεχνίας, με ονομαστά μάλλινα υφαντά και προϊόντα δέρματος. Γίνεται πρωτεύουσα του Σαντζακίου Τρικάλων, δηλαδή μιας μεγάλης περιφέρειας που περιελάμβανε τη Θεσσαλία και ένα μέρος της Στερεάς Ελλάδας, από την αρχή της τουρκοκρατίας μέχρι το 1770. Επίσης αποτέλεσε σημαντικό πνευματικό κέντρο, καθώς για ένα μεγάλο μέρος της Τουρκοκρατίας (1543-1854) λειτούργησε εδώ η Σχολή Τρίκκης (και αργότερα Ελληνική Σχολή) στην οποία δίδαξαν γνωστοί διδάσκαλοι της εποχής, όπως ο Διονύσιος ο Φιλόσοφος. Το 1601 ο Μητροπολίτης Λαρίσης και Τρικάλων Διονύσιος ο Φιλόσοφος, κήρυξε την επανάσταση κατά των Τούρκων, με το σύνθημα «Τρίκκη Βυζάντιο ανακτήσει», η οποία όμως απέτυχε. Στις 23 Αυγούστου του 1881, με τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, η πόλη περνάει σε ελληνική κυριαρχία μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης Θεσσαλίας και μέρος της Ηπείρου. Θα ξαναβρεθεί υπό Τουρκική κυριαρχία με τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 για ένα περίπου χρόνο, μέχρι την τελική της ενσωμάτωση στην Ελλάδα (1898). Στη συνέχεια τα Τρίκαλα έπαιξαν βασικό ρόλο στις αγροτικές κινητοποιήσεις των αρχών του 20ού αιώνα εναντίον των τσιφλικάδων και υπήρξαν ο τόπος ίδρυσης του πρώτου Γεωργικού Συνεταιρισμού στην Ελλάδα, το 1906. Μία από τις πιο σημαντικές και μεγάλες καταστροφές που υπέστη η πόλη ήταν η μεγάλη πλημμύρα του Ιουνίου του 1907, όταν τη νύκτα στις 3 Ιουνίου μετά από πρωτοφανείς βροχοπτώσεις, «με το καρδάρι» κατά την τοπική έκφραση, ξεχείλισαν όλα τα γύρω ποτάμια, ο Ληθαίος, ο Αϊμονιώτης, ο Κουμέρκης και ο Σαλαμπριάς με συνέπεια την επομένη το πρωί να έχει μετατραπεί ο κάμπος σε τεράστια λίμνη. Στην πλημμύρα εκείνη έχασαν τη ζωή τους 80 κάτοικοι, περίπου 200 οικίες κατέρρευσαν, καθώς και το γυμνάσιο, και χιλιάδες ζώα πνίγηκαν. Οι δε λοιπές καταστροφές υπήρξαν τεράστιες με διακοπή της συγκοινωνίας αφού και η σιδηροδρομική γραμμή είχε παρασυρθεί. Την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης κατά τη διάρκεια της κατοχής τα Τρίκαλα αποτέλεσαν ιδιαίτερο πεδίο δράσης. Από τα Τρίκαλα καταγόταν ο στρατηγός του ΕΛΑΣ Στέφανος Σαράφης. Στα Τρίκαλα επίσης εκτέθηκε σε δημόσια θέα το κεφάλι του Άρη Βελουχιώτη μετά τον θάνατό του. Η πόλη απελευθερώθηκε από τη ναζιστική κατοχή στις 18 Οκτώβρη του 1944.

Αξιοθέατα

Το Ασκληπιείο της αρχαίας Τρίκκης, το αρχαιότερο και σημαντικότερο της Ελλάδας κατά τον Στράβωνα. Πιθανολογείται ότι μεγάλο μέρος του βρίσκεται κάτω από τη συνοικία Βαρούσι. Προς το παρόν στην περιοχή έχουν ανασκαφεί ρωμαϊκά λουτρά και ψηφιδωτά, καθώς και δημόσιο κτίριο των ελληνιστικών χρόνων με ψηφιδωτό, όπου απεικονίζεται ο βασιλιάς των Ηδωνών της Θράκης Λυκούργος. Το Βυζαντινό Κάστρο της πόλης, που κατασκευάστηκε από τον Ιουστινιανό πάνω στην αρχαία Ακρόπολη της Τρίκκης κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα, με τριπλό τείχος. Ανακατασκευάστηκε αργότερα από τους Οθωμανούς, οι οποίοι το 17ο αιώνα τοποθέτησαν και ένα τεράστιο ρολόι πάνω σε πύργο, που συνοδευόταν από μια καμπάνα βάρους 650 κιλών. Το 1936 τοποθετήθηκε άλλο ρολόι από τον δήμαρχο Θεοδοσόπουλο και παραμένει ως σήμερα το σήμα κατατεθέν της πόλης. Στο τρίτο διάζωμα του φρουρίου, από τον πυθμένα ενός πηγαδιού, ξεκινά τούνελ που διέσχιζε το λόφο του Προφήτη Ηλία και κατέληγε στο δρόμο προς Καλαμπάκα. Σήμερα το Φρούριο φιλοξενεί το υπαίθριο θέατρο του Δήμου, ενώ είναι επισκέψιμο το ρολόι με θέα όλη την πόλη. Το Τζαμί του Οσμάν Σαχ, κτίσμα του 16ου αιώνα σχεδιασμένο από τον Μιμάρ Σινάν. Το τζαμί ονομάζεται και Κουρσούμ Τζαμί από την τουρκική λέξη κουρσούμ, που σημαίνει μόλυβδος, καθώς ο θόλος του είναι μολυβοσκέπαστος. Βρίσκεται κοντά στον Ληθαίο ποταμό και πίσω από το τζαμί σώζεται το μαυσωλείο του Οσμάν Σαχ, ανεψιού του σουλτάνου Σουλεϊμάν, το οποίο είναι ένα οκταγωνικής κάτοψης κτίσμα που καλύπτεται με ημισφαιρικό θόλο. Κατά την παράδοση ο Οσμάν Σαχ έκτισε το τζαμί, επειδή στα Τρίκαλα θεραπεύτηκε από αρρώστια που τον ταλαιπωρούσε. Το τζαμί σήμερα είναι μνημείο προστατευόμενο από την UNESCO και χρησιμεύει ως χώρος ήπιων εκδηλώσεων. Η παλιά πόλη, η οποία αποτελείται από τις συνοικίες Βαρούσι και παλιά Μανάβικα. Το Βαρούσι βρίσκεται στις παρυφές του Φρουρίου. Τα γραφικά σοκάκια του έγιναν γνωστά ως «Δυο στενά» και «Στενά του Σακαφλιά» από τον Βασίλη Τσιτσάνη. Επί τουρκοκρατίας ήταν χριστιανική συνοικία, μέχρι τη δεκαετία του 1930 η αρχοντογειτονιά των Τρικάλων και σήμερα είναι στο σύνολο της διατηρητέα. Τα παλιά βαρουσιώτικα σπίτια κτισμένα μεταξύ 17ου και 19ου αι. και οι πολυάριθμες εκκλησίες αντικατοπτρίζουν την οικονομική και πολιτιστική άνθιση του 18ου και 19ου αιώνα που ήταν αποτέλεσμα της ανάπτυξης του εμπορίου και της βιοτεχνίας. Το Βαρούσι διακρίνεται για τα όμορφα αρχοντικά με τους περίτεχνους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς και τις μακριές μαρκίζες. Στη συγκεκριμένη συνοικία βρίσκονται οι παλαιότερες εκκλησίες της πόλης, οι οποίες βρίσκονται χτισμένες πολύ κοντά η μία στην άλλη. Οι σωζόμενοι σήμερα ναοί είναι των Αγίων Ανάργυρων (τοιχογραφίες του 1575), του Αγίου Δημητρίου (πριν το 1588), του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος και του Αγίου Παντελεήμονος (14ου αιώνα), του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (1674), της Αγίας Μαρίνας (1766), της Αγίας Παρασκευής (1843), της Παναγίας Φανερωμένης ή του Γενεσίου της Θεοτόκου (1853), της Παναγίας Επισκέψεως (1867), του Αγίου Στεφάνου (1882) και του Αγίου Νικολάου. Προέκταση του Βαρουσίου στη βόρεια πλευρά του λόφου του Προφήτη Ηλία μέχρι το ποτάμι, αποτελεί η συνοικία Κουτσομύλια, με τα ίδια αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Συνέχεια της συνοικίας Βαρούσι μέχρι και την κεντρική πλατεία είναι τα "παλιά Μανάβικα", γειτονιά της παλιάς πόλης με χαρακτηριστική, ομοιόμορφη αρχιτεκτονική. Εκεί βρίσκονται μερικές από τις καλύτερες ταβέρνες και καφέ-μπαρ της πόλης. Ο Λόφος του Προφήτη Ηλία, ένας αξιόλογος πνεύμονας πρασίνου με θέα την πόλη και σε κοντινή απόσταση από το κέντρο της πόλης. Στο συγκεκριμένο λόφο βρίσκεται η εκκλησία του Προφήτη Ηλία (του 1896) το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη θέση Ντάπια και ο Ζωολογικός Κήπος της πόλης που ανάμεσα σε άλλα φιλοξενεί στρουθοκαμήλους, άλογα, ελάφια και αρκετά είδη πουλιών. Ο Ληθαίος ποταμός που διασχίζει το κέντρο και χωρίζει την πόλη στα δύο και η Κεντρική Γέφυρα, η οποία ενώνει την κεντρική πλατεία με τον πεζόδρομο της Ασκληπιού, κατασκευασμένη το 1886 από Γάλλους μηχανικούς. Χαρακτηριστικό και το άγαλμα του Ασκληπιού πάνω στην ομώνυμη γέφυρα του Ληθαίου. Ο Μύλος Ματσόπουλου, που κατασκευάστηκε το 1884 και σήμερα είναι ιστορικό-βιομηχανικό πάρκο και πολιτιστικό κέντρο αποτελώντας ένα από τα πιο σημαντικά νεότερα πολιτιστικά μνημεία της πόλης των Τρικάλων. Ένα βιομηχανικό κτίριο πρωτοπόρο για την εποχή του (1884), σε βαλκανικό επίπεδο, πόλος γενικότερης ανάπτυξης της πόλης μετά την απελευθέρωση (1881) με τον μηχανολογικό εξοπλισμό του να σώζεται σήμερα ακέραιος στη θέση του. Τα τελευταία χρόνια διοργανώνεται στον Μύλο του Ματσόπουλου, κατά την περίοδο Χριστουγέννων, το διάσημο χριστουγεννιάτικο θεματικό πάρκο «Μύλος των Ξωτικών». Ο Μύλος λειτουργεί ως μουσείο και είναι επισκέψιμος όλο το χρόνο. Το κτήριο του Σιδηροδρομικού Σταθμού, που βρίσκεται στο τέρμα της οδού Ασκληπιού. Την κατασκευή του κτιρίου την ανέλαβε το 1886 η γαλλική κατασκευαστική εταιρεία του δικτύου των σιδηροδρόμων την εποχή της κυβέρνησης του Χαρίλαου Τρικούπη. Το κτήριο της Σχολής Μονίμων Υπαξιωματικών, αρχιτεκτονικό και ιστορικό μνημείο νεοκλασικού ρυθμού. Έγιναν επί πρωθυπουργίας Ελευθερίου Βενιζέλου, το 1910, όταν η πόλη ήταν ακόμη ακριτική και προετοιμαζόταν ο Ελληνοτουρκικός και οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912 – 1913. Από το 1975 φιλοξενεί τη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών του Στρατού Ξηράς. Το δικαστικό μέγαρο, πέτρινο κτίσμα της τουρκοκρατίας, στο οποίο στεγαζόταν το τούρκικο διοικητήριο. Από το 1915 στεγάζονται τα δικαστήρια της πόλεως. Τα Παλαιά Ψυγεία-Παγοποιεία Κλιάφα, ένα χαρακτηριστικό βιομηχανικό κτίσμα του 1926, το οποίο ανακαινίστηκε με δαπάνη της εταιρείας, διατηρώντας την αρχιτεκτονική του γραμμή και ένα μεγάλο μέρος του μηχανολογικού του εξοπλισμού. Λειτουργεί σήμερα ως πολιτιστικό κέντρο. Το Χαμάμ του Οσμάν Σαχ του 16ου αιώνα. Πρόκειται για δίδυμο Οθωμανικό λουτρό, πιθανότατα σε σχέδια του αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν. Χτισμένο δίπλα στον ποταμό Ληθαίο, βρίσκεται κοντά στο Κουρσούμ Τζαμί, δίπλα από τον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και μαζί με το τζαμί αποτελούσε μέρος συγκροτήματος κτιρίων, που ίδρυσε ο διοικητής του Σαντζακίου των Τρικάλων Οσμάν Σαχ. Μετά από μετατροπές στη μορφή του κτηρίου, φιλοξενήθηκαν οι φυλακές της πόλης από το 1893 έως το 2006. Πλέον το χαμάμ αναπαλαιώθηκε και είναι επισκέψιμο, ενώ στον πάνω όροφο του κτηρίου στεγάζεται το Μουσείο Τσιτσάνη. Ο Βασίλης Τσιτσάνης υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους 'Ελληνες δημιουργούς του 20ου αιώνα.

Μύλος των Ξωτικών

Από τις 9 Δεκεμβρίου 2011 λειτουργεί κάθε χρόνο στα Τρίκαλα ο Μύλος των Ξωτικών. Κάθε χρόνο, για 40 ημέρες, από τα τέλη Νοεμβρίου μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου, εκατοντάδες χιλιάδες επισκέπτες από κάθε γωνιά της Ελλάδας και βαλκανικές χώρες επισκέπτονται τον Μύλο. Το 2015 και το 2016 μετρήθηκαν κάτι λιγότερο από 1.500.000 επισκέψεις κάθε χρονιά ενώ το 2017 μετρήθηκαν πάνω από 2.500.000 επισκέψεις. Ο Μύλος των Ξωτικών είναι το μεγαλύτερο χριστουγεννιάτικο θεματικό πάρκο της Ελλάδας, έχοντας ουσιαστικά δημιουργήσει χειμερινό και δη χριστουγεννιάτικο τουρισμό, όχι μόνο στα Τρίκαλα, αλλά και σε όλη τη χώρα, με τη δημιουργία μικρότερων χριστουγεννιάτικων χωριών σε διάφορες περιοχές. Στα Τρίκαλα όμως ο Μύλος των Ξωτικών διατηρεί την πρωτοκαθεδρία, καθώς πρωτοτυπεί με τον μύλο Ματσόπουλου, αρχιτεκτονικό και βιομηχανικό μνημείο του 19ου αιώνα, που μετατρέπεται σε κεντρικό κτήριο της δράσης, το πάρκο Ματσόπουλου με το ποτάμι, όπου στήνεται ολόκληρη η γιορτή, το εκπαιδευτικό κέντρο Ανανεώσιμων πηγών Ενέργειας στον ίδιο χώρο, τη λειτουργία του μύλου και ως Μουσείου Αγροτικής και Βιομηχανικής Ζωής, αλλά και με την κάθε φορά διαφορετική θεματική προσέγγιση των Χριστουγέννων. Επίσης, η διαφορά του Μύλου των Ξωτικών από άλλες παρόμοιες διοργανώσεις, έγκειται στο ότι είναι πάρκο και όχι αγορά. Ένα άλλο βασικό στοιχείο του Μύλου είναι η δωρεάν είσοδος και οι δωρεάν δράσεις για όλους (13 έφτασαν το 2017), με παράλληλες εκπαιδευτικές δράσεις για τους χιλιάδες μαθητές σχολείων. Κάθε χρονιά υπάρχει ένα κεντρικό θέμα δράσης. Για το 2019 είναι το "Χριστούγεννα στον Κόσμο" με θεματικά βαγόνια διάσπαρτα στο χώρου του Μύλου. Σε συνεργασία με τον Δήμο Τρικκαίων, διοργανώνονται εκδηλώσεις σε όλη την πόλη, στο κέντρο, τους πεζοδρόμους, τις περιοχές διασκέδασης («Παλιά Μανάβικα»), ενώ υπάρχουν εκθέσεις στο Μουσείο Τσιτσάνη, καθώς διοργανώνονται εξορμήσεις και εκδηλώσεις στις γειτονικές πόλεις Καλαμπάκα με τα πανέμορφα Μετέωρα, Πύλη με τα μοναδικά γεφύρια και μοναστήρια της, στον Ορεινό Όγκο της Πύλης (Ελάτη, Χιονοδρομικό Κέντρο Περτουλίου), Μουζάκι - Λίμνη Ν. Πλαστήρα και σε άλλους χώρους. Το 2020 δεν λειτούργησε ο Μύλος των Ξωτικών λόγω της πανδημίας COVID-19 και της απαγόρευσης των άσκοπων μετακινήσεων. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία που δημοσιοποιήθηκαν κατά την τελετή λήξης στις 7 Ιανουαρίου 2023, πάνω από 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφτηκαν τον 11ο Μύλο.

Πολιτισμός

Στην πόλη λειτουργεί Δημοτική Φιλαρμονική Ορχήστρα, Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Συλλόγου Φίλων Μουσικής Τρικάλων, πολλά Ωδεία και και πολλοί χορευτικοί σύλλογοι. Στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Τρικκαίων «Αθανάσιος Τριγώνης» και στον πολυχώρο τέχνης του μύλου Ματσόπουλου λειτουργούν - επίσης με ευθύνη του Δήμου - τμήματα θεάτρου, κουκλοθεάτρου, χορωδίας, ζωγραφικής και άλλων τεχνών. Εκδηλώσεις γίνονται συνήθως στο Πνευματικό Κέντρο, στο Κουρσούμ Τζαμί, στις πλατείες της πόλης, αλλά και στις αίθουσες πολλαπλών χρήσεων που υπάρχουν σε μουσεία και δημόσια κτήρια της πόλης.

Μουσεία

Λειτουργούν στην πόλη των Τρικάλων τα ακόλουθα μουσεία:

Μουσείο Τσιτσάνη: Λειτουργεί από τον Μάρτιο του 2017, φιλοξενώντας μουσειακή συλλογή και στοιχεία για τον μεγάλο Έλληνα συνθέτη Βασίλη Τσιτσάνη. Στη θέση του βρίσκονταν οι παλιές φυλακές Τρικάλων, που λειτουργούσαν στον ίδιο χώρο μέχρι το 2006, ενώ το κτίριο είναι το Χαμάμ του 16ου αιώνα του οποίου η αλλαγή χρήσης σε φυλακές έγινε στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι τέσσερις αίθουσες του Μουσείου αποτελούν χώρο πολιτισμού, καθώς διοργανώνονται εκδηλώσεις, συναυλίες, παραστάσεις, εκθέσεις. Συναυλίες διοργανώνονται και στον αύλειο χώρο του Μουσείου. Πριν τη λειτουργία του, λειτουργούσε το Κέντρο Ελληνικής Μουσικής. Τρικαλινών Δημιουργών, με οπτικοακουστικό και έντυπο υλικό σχετικό με τους μουσικούς που κατάγονται από τα Τρίκαλα και τη μουσική κληρονομιά της πόλης. Δημοτικό Λαογραφικό Μουσείο: Ιδρύθηκε το 1991 και λειτουργεί στην οδό Γαριβάλδη 6. Εκτίθενται αντικείμενα καθημερινής χρήσης, λαϊκής τέχνης, ενδυμασίες, εργαλεία παραδοσιακών επαγγελμάτων από τα τέλη του 18ου αιώνα έως τα μέσα του 20ού. Στη συλλογή, επίσης, περιλαμβάνονται φωτογραφίες και έντυπα της ίδιας περίοδου, ενώ το μουσείο, σε συνεργασία με το Σύλλογο Φίλων Λαογραφικού Μουσείου, διοργανώνει εκδηλώσεις και αναβιώσεις παραδοσιακών εθίμων. Δημοτικό Ιστορικό Αθλητικό Μουσείο: Ιδρύθηκε το 1998 με βάση το συλλεκτικό υλικό του Βασίλη Πελίγκου, το αρχείο του Σπύρου Μπονώτη και δωρεές αθλητών και ανωνύμων. Στεγάζεται σε διώροφο νεοκλασικό κτίριο και η παρουσίαση των εκθεμάτων διαρθρώνεται σε τρεις αίθουσες, όπου παρουσιάζεται η αθλητική ιστορία των Τρικάλων από το 1896 μέχρι σήμερα. Λειτουργεί επίσης Αίθουσα Τροπαίων του τοπικού αθλητισμού καθώς και αναγνωστήριο με βιβλιοθήκη και πολυμέσα. Κέντρο Ιστορίας και Πολιτισμού εταιρείας «Κλιάφα»: Στεγάζεται στα παλαιά Ψυγεία-Παγοποιεία Κλιάφα και λειτουργεί ως μουσείο της εταιρίας, αλλά και ως μουσείο της πόλης των Τρικάλων. Πέρα από τις ενότητες τις σχετικές με την ιστορία της πόλης και της εταιρείας, στεγάζει επίσης παραδοσιακό τυπογραφείο, παλιό φαρμακείο, καθώς και παιδική και εφηβική βιβλιοθήκη με 6.000 τίτλους, πολυμέσα και χώρο ειδικά διαμορφωμένο για την αφήγηση παραμυθιών. Μουσείο Δημήτρη και Λέγκως Κατσικογιάννη: Ιδρύθηκε το 1994 και στεγάζεται στα πρώην ψυγεία της ΑΓΡΕΞ στην Αγία Μονή. Στο μουσείο εκτίθενται 1.236 πίνακες και 114 γλυπτά και σχέδια. Μουσείο Ιεράς Μητροπόλεως: Στεγάζεται στο Μητροπολιτικό Μέγαρο της πόλης και αποτελείται από τις αίθουσες: Εκκλησιαστικό Μουσείο, με εκκλησιαστικά είδη, εικόνες και άμφια, Λαϊκό Μουσείο με λαογραφικά και είδη καθημερινής χρήσης παρελθόντων ετών, και Βιβλιοθήκη που λειτουργεί και ως αναγνωστήριο ανοιχτό στο κοινό και περιλαμβάνει 19.000 τίτλους. Μύλος Ματσόπουλου: Κατασκευάστηκε το 1884 και σήμερα είναι ιστορικό-βιομηχανικό πάρκο και πολιτιστικό κέντρο. Στεγάζει επίσης τον Δημοτικό Κινηματογράφο και Θέατρο αλλά και συνεδριακό κέντρο, όπως και κάθε Χριστούγεννα τον Μύλο των Ξωτικών. Συλλογή Αρχείων & Πάσης Φύσεως Ντοκουμέντων της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων: Η Συλλογή αυτή περιλαμβάνει φωτογραφικό υλικό από εμφανίσεις της Δημοτικής Φιλαρμονικής Τρικάλων από την ίδρυση της (1886 προφητικές μαρτυρίες, 1902 επίσημη ίδρυση) έως σήμερα καθώς και μισθολογικές καταστάσεις, μαθητολόγια, παλαιά μουσικά όργανα και στολές. Η Συλλογή καθώς και η Δημοτική Φιλαρμονική στεγάζονται στο κτίριο της Δωροθέας Σχολή επί της οδού Στέφανου Σαράφη.

Βιβλιοθήκη

Το 1959 στο ισόγειο του Δημαρχείου Τρικάλων, ιδρύθηκε και ξεκίνησε τη λειτουργία της η Δημοτική Βιβλιοθήκη Τρικάλων ως Νομικό Πρόσωπο ενώ σήμερα αποτελεί τομέα του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Τρικκαίων και ξεχωριστό Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ). Το 1992 μεταφέρθηκε σε δικό της χώρο στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου. Η συλλογή της καλύπτει όλα τα θεματικά πεδία για κάθε είδος ενδιαφέροντος αλλά και ιστορικές πληροφορίες για την πόλη των Τρικάλων και του Νομού.

Κοντινοί προορισμοί

Μετέωρα: Ο κοντινότερος προορισμός στην πόλη των Τρικάλων είναι η πόλη της Καλαμπάκας που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον επισκέπτη λόγω των βράχων των Μετεώρων. Τα Μετέωρα απέχουν από το κέντρο της πόλης των Τρικάλων περίπου 20 λεπτά με το αυτοκίνητο και αποτελούν πάντα έναν βασικό λόγο για επίσκεψη στην περιοχή. Τα μοναστήρια των Μετεώρων, που είναι χτισμένα στις κορυφές κάποιων από τους βράχους, είναι σήμερα το δεύτερο σημαντικότερο μοναστικό συγκρότημα στην Ελλάδα, ύστερα από το Άγιο Όρος. Από τα τριάντα που υπήρξαν ιστορικά, σήμερα λειτουργούν μόνον έξι μοναστήρια (Μεγάλο Μετέωρο, Βαρλαάμ, Αγίας Τριάδας, Αγίου Στεφάνου, Ρουσάνου, Αγίου Νικολάου Αναπαυσά), τα οποία, από το 1988 περιλαμβάνονται στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Ελάτη - Περτούλι & Πύλη: Η Πύλη απέχει μόλις 15 λεπτά οδήγησης από την πόλη των Τρικάλων. Φημίζεται για το πέτρινο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα του 16ου αιώνα και για τη βυζαντινή εκκλησία της Πόρτα Παναγιάς του 13ου αιώνα με τα μοναδικά ψηφιδωτά της πανελλαδικά, καθώς επίσης και για άλλες σημαντικές γέφυρες και μοναστήρια. Μετά την Πύλη συναντάμε την Ελάτη, το πιο τουριστικά ανεπτυγμένο χωριό του ορεινού όγκου των Τρικάλων, έπειτα το Χιονοδρομικό Κέντρο Περτουλίου στα Περτουλιώτικα λιβάδια, στη συνέχεια το γραφικό χωριό Περτούλι και τέλος το Νεραϊδοχώρι με την υπέροχη θέα στις απέναντι κορυφές. Ο Καταρράκτης με το πέτρινο γεφύρι της Παλαιοκαρυάς (του 16ου αιώνα) είναι από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της περιοχής, και βρίσκεται στα 4 χλμ. από τον δρόμο Πύλης-Ελάτης.

Το γεφύρι της Παλαιοκαρυάς: Επιβλητικό μονότοξο γεφύρι του 16ου αιώνα με δύο καταρράκτες, έναν μικρό μπροστά από το γεφύρι και έναν μεγαλύτερο πίσω από το γεφύρι.

Τοπικά προϊόντα

Στα Τρίκαλα (και γενικότερα στον Νομό Τρικάλων) δραστηριοποιούνται παραγωγοί αγροτικών προϊόντων που προσφέρουν υψηλή ποιότητα και απολαμβάνουν μεγάλη αναγνωρισιμότητα τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό. Τα γνωστά χωριάτικα λουκάνικα Τρικάλων, τα γαλακτοκομικά προϊόντα (όπως κασέρι και φέτα) και ο χαλβάς είναι μερικά μόνο από τα τοπικά εδέσματα που αξίζει να αγοράσει κανείς από την αγορά της πόλης. Φημισμένα είναι επίσης τα κηπευτικά και τα φρούτα του τόπου (όπως οι ντομάτες, τα καρπούζια και τα πεπόνια), καθώς και τα διάφορα είδη κρασιών και το τσίπουρο.

Εκπαίδευση

Πρωτοβάθμια & Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

Στην πόλη των Τρικάλων υπάρχουν σε λειτουργία 32 νηπιαγωγεία, 35 δημοτικά σχολεία, 9 γυμνάσια και 8 γενικά λύκεια, καθώς και δημόσιο σχολείο για παιδιά με ειδικές ανάγκες. Επίσης, λειτουργούν 3 τεχνικά λύκεια (μεταξύ των οποίων ένα εσπερινό), ένα εσπερινό λύκειο, ένα μουσικό γυμνάσιο και λύκειο και ένα αθλητικό γυμνάσιο και λύκειο. Τέλος, υπάρχουν πολλά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που καλύπτουν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια η συμμετοχή και διάκριση μαθητών από τα Τρίκαλα στις τρεις φάσεις (Θαλής, Ευκλείδης, Αρχιμήδης) του Πανελλήνιου Διαγωνισμού Μαθηματικών της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Κατά τη σχολική χρονιά 2010-11 τρεις Τρικαλινοί μαθητές διακρίθηκαν και στη Μαθηματική Μεσογειάδα, στη Μαθηματική Βαλκανιάδα και στην Παγκόσμια Μαθηματική Ολυμπιάδα. Οι διακρίσεις αυτές είναι συνεχείς και κάθε χρόνο υπάρχει εκπροσώπηση των Τρικάλων στις παγκόσμιες και διεθνείς διοργανώσεις των Μαθηματικών.

Ανώτερη & Ανώτατη Εκπαίδευση

Στην πόλη λειτουργούν πλέον δύο ανώτατες σχολές: το Τμήμα Επιστημών Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΤΕΦΑΑ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, πρωτολειτούργησε το ακαδημαϊκό έτος 1994-95. Από το Ακαδημαϊκό έτος 2014-15 αναβαθμίστηκε σε Σχολή και πλέον ονομάζεται Σχολή Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (ΣΕΦΑΑ). Από το ακαδημαϊκό έτος 2005-06 εισήχθησαν σπουδαστές στο τμήμα Ανακαίνισης και Αποκατάστασης Κτηρίων του τότε ΤΕΙ Λάρισας και νυν ΤΕΙ Θεσσαλίας. Από το ακαδημαϊκό έτος 2000-10 λειτούργησε και το τμήμα Πολιτικών Δομικών Έργων. Με την αλλαγή του εκπαιδευτικού χάρτη της χώρας και το σχέδιο «Αθηνά», τα δύο τμήματα συγχωνεύθηκαν και πλέον λειτουργεί με ενιαία μορφή το τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε., το οποία ανήκει στη Σχολή Τεχνολογικών Εφαρμογών (Σ.Τ.ΕΦ.) του Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας. Στην Πόλη των Τρικάλων έχει την έδρα της, από το 1975, η Ένδοξη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (Σ.Μ.Υ). Η Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών (Σ.Μ.Υ) είναι Ανώτερη Στρατιωτική Σχολή Υπαξιωματικών (ΑΣΣΥ), ανήκει στην ανώτερη βαθμίδα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με τριετή φοίτηση, και ένα επιπλέον έτος εξειδίκευσης, ανάλογα με την ειδικότητα του κάθε στελέχους.

Αθλητισμός

Οι αθλητικές εγκαταστάσεις της πόλης είναι:

Δημοτικό Στάδιο Τρικάλων: Έχει φιλοξενήσει μεγάλα αθλητικά γεγονότα, όπως το super grand prix Τσικλητήρεια το 2003, πανελλήνια πρωταθλήματα στίβου, αγώνες Σούπερ Λιγκ κλπ. Είναι έδρα της ομώνυμης τοπικής ομάδας ποδοσφαίρου, αλλά και πολλών αθλητικών συλλόγων. Κλειστό δημοτικό γυμναστήριο: Φιλοξενεί αγώνες όλων των αθλημάτων, καθώς και πληθώρα πολιτιστικών εκδηλώσεων. Ο.Α.Κ.Α. Περιλαμβάνει κλειστό και ανοικτό κολυμβητήριο, καθώς και κλειστό στάδιο καλαθοσφαίρισης, όπως επίσης και προπονητικά κέντρα. Έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν μεγάλα αθλητικά γεγονότα. Αθλητικό Κέντρο Πάρκου Αγίου Γεωργίου: Κατάλληλα διαμορφωμένοι χώροι αντισφαίρισης, κολύμβησης και ανωμάλου δρόμου προσελκύουν καθημερινά πλήθος πολιτών. Ποδηλατοδρόμιο ολυμπιακών διαστάσεων: Κατασκευάστηκε κοντά στο χώρο του Τ.Ε.Φ.Α.Α. το 2004, αλλά ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Πολλά γήπεδα ποδοσφαίρου λειτουργούν επίσης σε διάφορα σημεία της πόλης, όπως και ιδιωτικά κέντρα αθλητισμού, ακαδημίες ποδοσφαίρου, αντισφαίρισης και άλλων αθλημάτων.

Αθλητικά σωματεία

Τα αθλητικά σωματεία που έχουν ιδρυθεί και δραστηριοποιούνται στα Τρίκαλα είναι:

Μέσα Ενημέρωσης

Στην πόλη των Τρικάλων λειτουργούν τα ακόλουθα Μέσα ενημέρωσης.

Έντυπες Εφημερίδες

= Καθημερινές Πολιτικές

= Έρευνα Ενημέρωση Πρωινός Λόγος Τρικαλινά Νέα

= Εβδομαδιαίες Πολιτικές

= Αλήθεια Αντίλογος Γεγονότα Διάλογος Ενεργός Πολίτης Επικοινωνία Νέα Σελίδα Τριήμερο Φωνή των Τρικάλων

Ηλεκτρονικές Εφημερίδες

Η αύξηση της χρήσης του διαδικτύου στην πόλη των Τρικάλων και η επίσημη ανακοίνωση της πόλης ως πρώτης ψηφιακής της Ελλάδας με τον τίτλο e-trikala δημιούργησε νέα δεδομένα στα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Από το 2004 και μετά έχουν ιδρυθεί δεκάδες τοπικές ιστοσελίδες ενημερωτικού και αθλητικού περιεχομένου, portal, καθώς και μπλογκς από τις αρχές του 2008. Τα κυριότερα είναι τα παρακάτω: Ζωντανές Κάμερες Τρικάλων https://www.meteolive.gr/p/trikalacity.html

= Ενημερωτικό Περιεχόμενο

= 3kala.gr 3kalanews.gr fatsimare.gr trikaladay.gr trikalain.gr trikala.net trikalanews.gr trikalaola.gr trikalavoice.gr trikkipress.gr trikala365.gr trikalaopinion.gr

= Αθλητικό Περιεχόμενο

= goal-trikala.gr sportrikala.gr trikalascore.gr trikalasportiva.gr

Περιοδικά

Άγιος Βισσαρίων (περιοδικό της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών) Ασκληπιός (περιοδικό του Ιατρικού Συλλόγου Τρικάλων) Επιχειρηματικά Νέα (περιοδικό του επιμελητηρίου Τρικάλων) Ζωοκόμος (αγροτική και κτηνοτροφική επικαιρότητα) Κοσμάς Φλαμιάτος (εκκλησιαστικού περιεχομένου) Μαχόμενη Ορθοδοξία (εκκλησιαστικού περιεχομένου) Περιοδικό Τ (τοπικά και δημοτικά νέα) Τα Νέα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων

Ραδιόφωνα

Ραδιοφωνικοί σταθμοί του νομού Τρικάλων είναι οι παρακάτω:

Σταγών 87.6 (συνεργάτης ΣΚΑΪ 100.3) Λαϊκός 88 FM Loud Radio 88.8 Ρυθμός FM 89.2 Ράδιο Μετέωρα 90.3 (συνεργάτης Real FM 97.8) Άνεμος 92 FM Ράδιο Στουρναραίικα 92.5 Λέσχη FM 97.6 Ράδιο Ζυγός FM 100 (συνεργάτης Παραπολιτικά 90.1 FM) Άγιος Οικουμένιος 102 FM (Ραδιοφωνικός σταθμός της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών) Τρίκαλα FM 103.5 Easy FM 105.3 Οιχαλία FM 106.2 (Ραδιοφωνικός σταθμός της Ελευθέρας Αποστολικής Εκκλησίας Πεντηκοστής) Μελωδία FM 106.8

Τηλεόραση

TV 10 Θεσσαλίας Οι εγκαταστάσεις του σταθμού από το καλοκαίρι του 2022 χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για το TV10.gr μιας και το κανάλι πουλήθηκε στον Αχιλλέα Νταβέλη ενώ μεταφέρθηκε στη Λάρισα (όπου ήδη στεγάζονται η εφημερίδα Πολιτεία Λαρισαίων και το FORMedia.gr) όπως επίσης το κανάλι απέκτησε εγκαταστάσεις στο Βόλο (όπου εκεί στεγάζεται το Ράδιο Ακρόαμα το οποίο μεταονομάστηκε σε FORMedia Radio λόγω της εξαγοράς από τον νέο ιδιοκτήτη του καναλιού). Τέλος το κανάλι έγινε FORMedia TV στα τέλη Μαϊου 2022 αρχικά προβάλλοντας δοκιμαστικές εκπομπές και από τα μέσα του επόμενου μήνα άρχισε να παίζει κανονικό πρόγραμμα. Το κανάλι και τα παραπάνω μέσα ανήκουν σήμερα στον όμιλο 21admedia του Αχιλλέα Νταβέλη.

Γνωστά Πρόσωπα

Από τα Τρίκαλα έλκουν την καταγωγή τους γνωστοί στρατιωτικοί, ηθοποιοί, πολιτικοί, μουσικοί, και αθλητές:

Η πόλη σήμερα

Μεταφορές

Στα Τρίκαλα φτάνει κανείς με αυτοκίνητο, λεωφορείο ή τρένο. Επιπλέον, το Αστικό ΚΤΕΛ Τρικάλων λειτουργεί λεωφορειακές γραμμές τόσο εντός της πόλης των Τρικάλων όσο και μεταξύ των Τρικάλων και γειτονικών χωριών και οικισμών. Ακόμα τα Τρίκαλα είναι η πρώτη πόλη στον κόσμο, που λειτούργησαν τα λεωφορεία χωρίς οδηγό ή CityMobil2 σε πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Κεντρικές οδοί

Συνοικίες

Πάρκα & Πλατείες

Αδελφοποιημένες πόλεις

Ο Δήμος Τρικκαίων διατηρεί σχέσεις με πόλεις του εξωτερικού, ενώ συμμετέχει και σε διεθνείς οργανισμούς πόλεων. Η πόλη των Τρικάλων έχει αδελφοποιηθεί με τις πόλεις:

Άμπεργκ, Γερμανία Κάστροπ-Ράουξελ, Γερμανία Πιάτιγκορσκ, Ρωσία Τούσον, ΗΠΑ Μπρασόβ, Ρουμανία Ταλάνς, Γαλλία Τσόνγκινγκ, Κίνα Βράνιε, Σερβία Αντίπαρος, Ελλάδα Δρόπολη, Αλβανία Υψωνας, Κύπρος Η πόλη επίσης συμμετέχει στα δίκτυα:

Δίκτυο Ελληνικών Πράσινων Πόλεων Ελληνικό Δίκτυο Πόλεων με Ποτάμια Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πόλεων με Ποτάμια i-Nec, διεθνές δίκτυο ηλεκτρονικών πόλεων Ψηφιακές Πόλεις Κεντρικής Ελλάδας (CitiesNet) Digital Cities PEP-NET City Region Net Global Cities Dialogue Major Cities of Europe - IT Users Group ICLEI – Local Governments for Sustainability ISISemd European Connected Health, όπου συμμετέχουν πόλεις που εφαρμόζουν φροντίδα ασθενών από απόσταση Διαδημοτικό Δίκτυο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ΟΤΑ Renewing HeALTH, φόρουμ ευρωπαϊκών πόλεων για την υγεία

Φωτογραφίες

Σημειώσεις

Πηγές

Ιστορικά στοιχεία για την πόλη των Τρικάλων Περιήγηση στα Τρίκαλα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δικτυότοπος Δήμου Τρικκαίων Μετεωρολογικός Σταθμός Τρικάλων: δεδομένα Ο ιστότοπος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Τρικάλων Οδηγός για τα Τρίκαλα από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Φρούριο Τρικάλων και Βαρούσι Αρχειοθετήθηκε 2021-07-27 στο Wayback Machine. στον κόμβο του Υπουργείου Πολιτισμού Αξιοθέατα πόλης και νομού Τρικάλων στο MyTrikala.gr