Τα Μεγάλα Καλύβια είναι κωμόπολη και δημοτική ενότητα του Δήμου Τρικκαίων. Βρίσκεται στα νοτιοανατολικά της Περιφερειακής Ενότητας Τρικάλων, στο δυτικό τμήμα του θεσσαλικού κάμπου και ανάμεσα στα Τρίκαλα και την Καρδίτσα. Τα Μεγάλα Καλύβια υπήρξαν έδρα του πρώην Δήμου Μεγάλων Καλυβίων και έχουν μόνιμο πληθυσμό 1.849 κατοίκους, κατά την Απογραφή του 2011, ενώ καταλαμβάνουν έκταση 29.000 στρεμμάτων.

Ιστορία

Ίδρυση

Η κωμόπολη ιδρύθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, από τη συνένωση έξι μικρών οικισμών της περιοχής, με την προτροπή και του Τούρκου αντιπροσώπου του Αλή Πασά, στη δικαιοδοσία του οποίου ήταν τότε η Θεσσαλία. Τα Μεγάλα Καλύβια αποτελούσαν τσιφλίκι του Αλή Πασά και αργότερα του γιου του Βελή Πασά. Μετά τον θάνατο του Αλή Πασά, ο Σουλτάνος δώρισε το χωριό στη χήρα του εγγονού του Αλή, Ισμαήλ Πασά.

Τουρκοκρατία και Απελευθέρωση

Οι κάτοικοι των Μεγάλων Καλυβίων συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821 με πολλούς αγωνιστές, χωρίς ωστόσο να κερδίσουν την ελευθερία τους. Το 1854 οι Μεγαλοκαλυβιώτες αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους λόγω της συμμετοχής τους στην αποτυχημένη επανάσταση του Χριστόδουλου Χατζηπέτρου στη Θεσσαλία και φοβούμενοι αντίποινα των Τούρκων. Κατέφυγαν στην ελεύθερη Ελλάδα και οργανώθηκαν έξω από την πόλη της Λαμίας. Αρκετοί από αυτούς επέστρεψαν στα πάτρια εδάφη μετά από περίπου ένα χρόνο, το 1855. Το χωριό απελευθερώθηκε από τους Τούρκους τον Αύγουστο του 1881 και πωλήθηκε στον Κωνσταντίνο Ζάππα, όπως και πολλές εκτάσεις σε όλη τη Θεσσαλία. Οι εκτάσεις του χωριού περιήλθαν στο ελληνικό δημόσιο το 1892, σύμφωνα με τη διαθήκη του Ζάππα. Μέχρι πρότινος, τις εκτάσεις αυτές τις ενοικίαζε στους κατοίκους του. Οι κάτοικοι ήρθαν αντιμέτωποι με τον τουρκικό ζυγό εκ νέου το 1897, έπειτα από τον ατυχή ελληνοτουρκικό πόλεμο εκείνου του έτους.

Αγροτικό κίνημα

Οι κάτοικοι πρωτοστάτησαν στο αγροτικό κίνημα για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών της Θεσσαλίας και την απόδοσή τους στους ακτήμονες αγρότες. Για το σκοπό αυτό ιδρύθηκε το 1906 ο Γεωργικός Σύλλογος Τρικάλων με πρόεδρο και γραμματέα τους Μεγαλοκαλυβιώτες Γεώργιο Σπυρόπουλο και Φώτιο Παπανικολάου. Ο πρώτος εκλέχθηκε βουλευτής Τρικάλων στις εκλογές του 1910 και του 1912 όντας ισχυρός υποστηρικτής του αγροτικού κινήματος για την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών. Τα αγροκτήματα των Μεγάλων Καλυβίων αποδόθηκαν στους κατοίκους με την απαλλοτρίωση των τσιφλικιών μετά την Επανάσταση του Νικολάου Πλαστήρα το 1922. Τέλος, το 1926 απαλλοτριώθηκε υπέρ των Μεγαλοκαλυβιωτών μέρος του τσιφλικιού του Ζωγράφου της γειτονικής Λαζαρίνας, μετά από προσπάθειες του τρικαλινού βουλευτή Παναγιώτη Καραλή.

Δικτατορία

Τον Απρίλιο του 1969 οι Μεγαλοκαλυβιώτες αντιστάθηκαν στα σχέδια της χούντας για την απαλλοτρίωση μεγάλης κοινόχρηστης έκτασης. Η είδηση της αντίστασης των Μεγαλοκαλυβιωτών απασχόλησε τα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης και προξένησε κατάπληξη σε μια εποχή όπου το δικτατορικό καθεστώς στην Ελλάδα ήταν πανίσχυρο. Αργότερα, εκεί κατασκευάστηκε ένα εργοστάσιο κρέατος – αλλαντικών με την επωνυμία ΕΛ.ΒΙ.Κ. {Ελληνική Βιομηχανία Κρέατος}.

Σήμερα

Τα Μεγάλα Καλύβια έχουν εξελιχθεί σε κωμόπολη, ενώ μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010 υπήρξαν έδρα του Δήμου Μεγάλων Καλυβίων. Στο δήμο υπάγονταν επίσης τα χωριά Γλίνος και Αγία Κυριακή. Από την 1 Ιανουαρίου 2011, σύμφωνα με τις διατάξεις του σχεδίου "Καλλικράτης", αποτελούν δημοτική ενότητα του Δήμου Τρικκαίων.

Απασχόληση

Η πλειοψηφία των κατοίκων απασχολούνται στο γεωργικό τομέα. Συγκεκριμένα, πιο κοινά επαγγέλματα είναι αυτά του γεωργού, του εκτροφέα ζώων και του κτηνοτρόφου. Οι υπόλοιποι κάτοικοι απασχολούνται στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.

Εκπαίδευση

Το 1878 λειτούργησε το πρώτο δημοτικό σχολείο στις εγκαταστάσεις του ναού του Αγίου Νικολάου και από τις αρχές του 20ου αιώνα το ένα από τα τέσσερα παρθεναγωγεία του νομού Τρικάλων. Επίσης, τη δεκαετία του 1930 λειτούργησε για λίγα χρόνια γεωργικό σχολείο. Σήμερα στα Μεγάλα Καλύβια λειτουργούν νηπιαγωγείο, παιδικός σταθμός, δημοτικό σχολείο και γυμνάσιο.

Αθλητισμός

Σήμερα στα Μεγάλα Καλύβια υπάρχουν οι παρακάτω αθλητικοί όμιλοι και σύλλογοι:

ΑΟΚ (Αθλητικός όμιλος Καλυβίων - ποδόσφαιρο ανδρών - αγωνίζεται σε τοπικά πρωταθλήματα) Αμαζόνες (γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου - αγωνίζεται σε πανελλήνια πρωταθλήματα) Ακαδημία Βόλεϋ (παιδικά τμήματα) Πελασγοί (ομάδα καλαθοσφαίρισης - αγωνίζεται σε πανελλήνια πρωταθλήματα) Ακαδημία Ποδοσφαίρου (παιδικά και εφηβικά τμήματα - αγωνίζεται σε πρωταθλήματα ακαδημιών) Ομάδα ράγκμπυ (αγωνίζεται σε πανελλήνια πρωταθλήματα)

Πολιτισμός

Κατά τη διάρκεια του χρόνου λαμβάνουν χώρα δρώμενα και εκδηλώσεις με έμφαση στον τρόπο ζωής του παρελθόντος. Σημαντικά είναι τα έθιμα της αναπαράστασης του καραγκούνικου γάμου κατά την Καθαρά Δευτέρα όπου προσφέρεται στους επισκέπτες φασολάδα και λαγάνα και της αναβίωσης του παραδοσιακού πανηγυριού κάθε 20 Μαΐου όπου και πάλι προσφέρονται παραδοσιακά φαγητά του κάμπου. Τέλος, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα λαμβάνει χώρα η αναπαράσταση του εθίμου Σεργιάνι, όπου οι νέες γυναίκες του χωριού κάνουν βόλτα στην κεντρική πλατεία λοξοκοιτώντας τους όμορφους νεαρούς που κάθονται στα παραδοσιακά καφενεία. Έπειτα ξεκινά χορός με παραδοσιακά τραγούδια και συμμετοχή χορευτικών συγκροτημάτων. Στους επισκέπτες προσφέρονται τσουρέκι, κόκκινα αυγά και πασχαλινά κουλούρια.

Αξιοθέατα

Σημαντικότερα αξιοθέατα είναι το Κονάκι και ο ιερός ναός Αγίου Νικολάου. Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου ήταν βασιλική με τρεις τρούλους. Ο ναός χτίστηκε κατά την επιθυμία της κυρά Βασιλικής, συζύγου του Αλή Πασά. Ο ναός φέρει στην κεντρική είσοδο χρονολογία κτίσεως 1811 και στο μέσο του θαυμάσιου ξυλογλύπτου τέμπλου χρονολογία 1860. Το 1954 ο ναός υπέστη σοβαρές ζημίες από σεισμό και καταστράφηκαν οι τρούλοι. Το Κονάκι ήταν το σπίτι όπου έμενε ο Τούρκος αφέντης του χωριού. Βρίσκεται στο κέντρο της κωμόπολης. Το 1892 έμεινε εκεί ο Απόστολος Ζάππας ως διευθυντής των τσιφλικιών Καρδίτσας και Τρικάλων. Το 1976 που ιδρύθηκε ο Εκπολιτιστικός και Λαογραφικός Όμιλος Μεγάλων Καλυβίων, ζήτησε το κτίριο για αξιοποίηση και με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 462/τ.β/24-5-1995, χαρακτηρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο που χρήζει ειδικής κρατικής προστασίας. Άλλα αξιοθέατα των Μεγάλων καλυβίων είναι επίσης η πέτρινη τοξωτή γέφυρα της Μπαμπαλίνας (στον Πηνειό ποταμό), τα εξωκλήσσια Αγίου Γεωργίου και Αγίων Αποστόλων, το Λαογραφικό Μουσείο (από το 1976) που στεγάζεται στο Κονάκι και το κτίριο του γηροκομείου της Ιεράς Μητρόπολης Τρίκκης και Σταγών.

Σημαντικοί συντοπίτες

Γεώργιος Κάβουρας (βαλκανιονίκης στο άλμα επί κοντώ) Αλέξανδρος Κασιώλας (δικαστικός και Αρεοπαγίτης, πρώην Δήμαρχος Σερρών) Κωνσταντίνος Μπαλάνης (διακεκριμένος επιστήμων Ηλεκτρολόγος Μηχανικός στις ΗΠΑ με πλούσιο συγγραφικό έργο) Ευθύμης Ρεντζιάς (διεθνής παίκτης καλαθοσφαίρισης), Απόστολος Στεργιούλας (Καθηγητής Πανεπιστημίου) https://sportmanagement.uop.gr/index.php/el/staff/afypiretisanta-metakinithenta?layout=edit&id=122 https://www.researchgate.net/profile/Apostolos-Stergioulas https://www.linkedin.com/in/apostolos-stergioulas-1685191a/ https://scholar.google.com/citations?view_op=list_works&hl=en&user=7mssNI4AAAAJ https://euc.academia.edu/ApostolosStergioulas

Διασπορά

Λόγω των δυσκολιών του παρελθόντος, αρκετοί Μεγαλοκαλυβιώτες εγκατέλειψαν τα Μεγάλα Καλύβια και έτσι σήμερα σημαντικός αριθμός τους κατοικεί στις ΗΠΑ, στη Γερμανία και την Αυστραλία. Πολύ μεγάλος αριθμός τους επίσης διαμένουν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη, στη Λάρισα, στα Τρίκαλα, στη Λαμία και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας. Στην Αθήνα λειτουργεί από το 1960 ο σύλλογος των απόδημων Μεγαλοκαλυβιωτών με την επωνυμία "Η Δήμητρα".

Διατελέσαντες πρόεδροι της Κοινότητας Μεγάλων Καλυβίων

Πρόεδροι από το 1983 και μετά, διατέλεσαν οι Όλες οι εκλογές έγιναν σε έναν γύρο.

Παραπομπές

Πηγές

ΤΕΔΚ Τρικάλων-πληροφορίες για τα Μ.Καλύβια Ιστοσελίδα πρώην Δήμου Μ. Καλυβίων - Ιστορικά στοιχεία Ιστορικά στοιχεία, σημαντικοί άνθρωποι, οικονομικά και πολιτισμικά στοιχεία Μ. Καλυβίων από τον ερευνητή κ.Κουφογιάννη

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Μεγάλων Καλυβίων ΒΙΝΤΕΟ: Απόσπασμα εκπομπής-αφιερώματος της ΕΡΤ στα Μ. Καλύβια