Οι Καλόγηροι είναι χωριό με 119 κατοίκους (απογραφή 2011) στoν Νομό Τρικάλων σε υψόμετρο 720 μ. και Διοικητικά ανήκει στον Δήμο Πύλης. Το βουνό Κόζιακας, στον οποίο είναι κτισμένο το χωριό, αποτελεί τόπο έλξης πολλών βοτανολόγων εξαιτίας της σπάνιας χλωρίδας του. Τους Καλόγηρους περιβάλλουν οι κορυφές της Τσούκας (1.300μ.), του Μαυροπουλίου (1.700μ.) και της Νεράιδας (917μ.), στην οποία βρίσκεται και η σπηλιά της Νεράιδας. Στα δάση της περιοχής συναντά κανείς οξιές, δρύς, πλατάνια και έλατα. Υπάρχουν πολλές πηγές όπως η Σκλήθρα, η Γκούρα, η Βρυσούλα, η Γκορούλα, τα Συμιτέικα, του Λαύρου, και του ρέματαος των Καλογήρων. Στα αξιοθέατα ανήκει η αρχιτεκτονική των εκκλησιών, στις οποίες συγκαταλέγονται της Αγ. Τριάδος, του Αγ. Φανουρίου, του Προφ. Ηλία, και του Αγ. Νικολάου (1896). Οι κάτοικοι του χωριού σήμερα ασχολούνται κυρίως με την υλοτομία και την γεωργοκτηνοτροφία. Στους Καλογήρους πραγματοποιούνται αρκετά πανηγύρια, όπως του Αγίου Πνεύματος στη θέση Αγία Τριάδα, του Προφήτη Ηλία (20 Ιουλίου), του Αγίου Φανουρίου (27 Αυγούστου) και του Αγίου Νικολάου (6 Δεκεμβρίου). Επίσης, το παραδοσιακό γλέντι τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου, που πραγματοποιείται στα Λιβάδια με τη συμμετοχή Πολιτιστικών Συλλόγων με τραγούδια, χορούς και παραδοσιακά φαγητά. Σήμερα το χωριό υπάγεται Διοικητικά στην πόλη της Πύλης απ όπου και εξυπηρετείται.

Διοικητικές μεταβολές

Το 1883, ο οικισμός, με πληθυσμό 123 κατοίκους, προσαρτάται στο νεοσύστατο δήμο Αιθίκων που έχει έδρα την Τύρνα (σημερινή Ελάτη). Το 1912, ο οικισμός αν και έχει λιγότερους από 300 κατοίκους, αλλά δικό του σχολείο, αποσπάται από το δήμο Τύρνας, ο οποίος καταργείται και ορίζεται έδρα της ομώνυμης κοινότητας Καλογήρων. Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Καλογήρων, η οποία καταργείται και προσαρτάται στο δήμου Αιθήκων. Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Αιθήκων, ο οποίος καταργείται και προσαρτάται στο δήμο Πύλης. Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αιθήκων του δήμου Πύλης της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Ιστορία

Εικάζεται ότι oι Καλόγηροι σχετίζονται ειδικότερα με το βασίλειο των Αιθήκων, το αρχαίο Πότναιο. Η άποψη αυτή βασίζεται στα αρχαιολογικά ευρήματα και ειδικότερα στα ερείπια του ελληνιστικού κάστρου στη θέση Παλαιόκαστρο, στο αρχαίο νεκροταφείο και την επιτύμβια στήλη του Εχένικου, που χρονολογείται τον 4ο αιώνα π.Χ.. Βρέθηκαν επίσης σπασμένα αγγεία, κεραμίδια, αγαλματίδια, νομίσματα καθώς και δύο τάφοι διαφορετικού βάθους και σχήματος. Το χωριό μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση στα νεότερα χρόνια από την περιοχή της Αγίας Τριάδας που έπλητταν κατολισθήσεις. Στη διάρκεια της μακρόχρονης ιστορίας του τόπου οι κάτοικοι πολλές φορές αναγκάστηκαν να κρυφτούν στο κοντινό φυσικό καταφύγιο στην κορυφή της Νεράιδας, αλλά και να μεταναστεύσουν, πράγμα που συνέβη όταν οι Τούρκοι το έκαψαν και πολλοί εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Αγιάς. Οι Καλόγηροι συνδυάζουν το όνομά τους και με την εκκλησιαστική ιστορία αφού ήταν η πατρίδα του ηγούμενου της Μονής Δουσίκου Ιερόθεου (1793-1819 & 1822-1823) ενώ ο Ι. Παπασωτηρίου διάβασε το 1937 σε ανθολόγιο του Αγ. Νικολάου ενθύμηση σχετική με το πέρασμα από τους Καλογήρους του Κοσμά του Αιτωλού το 1777.

Στοιχεία Πολιτισμού

Η ονομασία που δόθηκε στο Δήμο δεν είναι τυχαία αφού στη θέση «Παλαιόκαστρο» επιβεβαιώνεται η ύπαρξη του βασιλείου των Αιθήκων στον 4ο π.Χ. Μεταξύ των Καλογήρων και του Αγ. Προκοπίου τοποθετείται η πόλη Ποίτνεο ή Πότναιο που άκμασε από τον 5ο π.Χ. έως τους ρωμαϊκούς χρόνους. Από δω πιθανότατα προερχόταν και η ανάγλυφη επιτύμβια στήλη του Εχένικου, πολεμιστή ή αξιωματούχου που σκοτώθηκε σε μάχη τον 4ο π.Χ., η οποία έπεσε θύμα αρχαιοκαπήλων και μετά από πολλές περιπέτειες βρέθηκε και φυλάσσεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Λάρισας.

Αρχαιολογικοί χώροι

Ίχνη ερειπωμένου κάστρου ελληνιστικής-ρωμαϊκής εποχής επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες αρχαίων συγγραφέων πως η περιοχή των Καλογήρων βρισκόταν στα όρια του αρχαίου Ποίτνεου ή Πότναιου, βασιλείου των Αιθήκων κατά τον 4ο αι. π.Χ. έως και τους ρωμαϊκούς χρόνους. Το Παλαιόκαστρο, στην κορυφή της Νεράϊδας , αποτελεί φυσικό οχυρό όπου βρέθηκαν ακόντια, ασπίδες, τύπος σφραγίδας της εποχής κ.α. Στην περιοχή της Αγίας Τριάδας οι τάφοι που βρέθηκαν δηλώνουν την ύπαρξη αρχαίου νεκροταφείου ελληνιστικής-ρωμαϊκής εποχής. Σώζεται επίσης τμήμα τοίχου με τεράστιους ογκόλιθους. Η επιτύμβια στήλη παρουσιάζει τον Εχένικο.

Ιστορία του Εχένικου

Ο Εχένικος ήταν στρατιωτικός με καταγωγή από το χωριό Καλόγηροι και είχε σκοτωθεί σε μάχη. Η ανάγλυφη παράσταση απεικονίζει τον Εχένικο, ζωσμένο με χιτώνα, χλαμύδα, θεσσαλικό πέτασσο (πλατύγυρο) πεσμένο στον ώμο και με παντόφλες στα πόδια. Στο αριστερό του χέρι κρατά δυο κοντάρια ενώ με το δεξί χαϊδεύει τα μαλλιά μικρού παιδιού (μάλλον πρόκειται για το παιδί του), το οποίο φοράει και αυτό χιτώνα και κρατά στο χέρι του ένα μικροπούλι. Στο αριστερό μέρος της επιτύμβιας στήλης παρατηρούμε την επιγραφή “ΣΑΜΑ ΓΥΝΑ ΚΑΙ ΠΑΙΔΕΣ ΕΠΕΣΤΗΣΑΝ ΕΧΕΝΙΚΩ ΕΙ ΤΙΣ ΚΗΝ Α.ΔΑ ΚΕΙΜΕΝΩ ΕΣΤΙ ΧΑΡΙΣ”, δηλαδή “σήμα (ταφικό μνημείο) η γυναίκα του και τα παιδιά του έστησαν την στήλη αυτή στον τάφο του Εχένικου, με την ελπίδα κάτι καλό να του χαρίσουν και στον Άδη, αν αυτό είναι δυνατόν”. Η στήλη είναι από άσπρο θεσσαλικό μάρμαρο με ελαφριές αποχρώσεις γαλάζιου ενώ χρωματιστό ανθέμιο στολίζει την κορωνίδα της και χρονολογείται τον 4ο αι. π.Χ. Βρέθηκε το Μάρτιο του 1919 σε χωράφι κάτω από την εκκλησία της Αγίας Τριάδας από έναν καλλιεργητή, τον Στάθη Αθανάσιο. Η περιοχή εικάζεται ότι ήταν αρχαίο νεκροταφείο. Η στήλη ήταν πακτωμένη για χρόνια στον περίβολο της εκκλησίας, κλάπηκε τα τελευταία χρόνια και πουλήθηκε σε γκαλερί της Γερμανίας. Ο φιλότεχνος που την αγόρασε είχε την ευαισθησία να την επιστρέψει στο Ελληνικό κράτος όταν έμαθε ότι ήταν κλεμμένη. Η αυθεντική επιτύμβια στήλη βρίσκεται στις αποθήκες του υπό ανέγερση αρχαιολογικού μουσείου της Λάρισας, κομματιασμένη στη μέση. Ακριβές αντίγραφο τοποθετήθηκε στην πλατεία του χωριού.

Τοπικές επιχειρήσεις

Στις τοπικές επιχειρήσεις περιλαμβάνονται μεζεδοπωλεία, ξενώνες και παραδοσιακά καφενεία.

Τοπικά προϊόντα

Το ντόπιο τσίπουρο που βγάζουν οι κάτοικοι κάθε φθινόπωρο, οι πίτες και τα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Παραπομπές

Πηγές

Καλόγηροι