Οι Γόμφοι (παλαιότερη ονομασία Ραψίστα) είναι πεδινό χωριό σε υψόμετρο 135 μέτρων περίπου, με 962 κατοίκους (απογραφή 2011) στο Νομό Τρικάλων. Αποτελεί την δημοτική ενότητα Γόμφων, που υπάγεται διοικητικά στο δήμο Πύλης της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων. Η παλιά ονομασία του οικισμού είναι "Ραψίστα", ενώ η καινούργια προέρχεται από τον μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας χώρο των αρχαίων Γόμφων. Ο χώρος αυτός βρίσκεται στα όρια με το Μουζάκι Καρδίτσας στη θέση «Επισκοπή», στην αριστερή όχθη του ποταμού Πάμισου. Σημαντικά ευρήματα υπάρχουν στη θέση Λογγαράκος αλλά και εντός του χωριού, όπου πολλές φορές έχουν βρεθεί τάφοι ή άλλα ευρήματα. Σήμερα είναι ένα πολύ όμορφο χωριό γνωστό για το καρναβάλι του. Υπάγεται Διοικητικά και εξυπηρετείται από την πόλη της Πύλης όπου απέχει μόλις 6 χλμ από αυτή.

Ιστορία

Στην αρχαιότητα ήταν πόλη υψηλής στρατηγικής σημασίας, διότι έλεγχε την είσοδο προς Αθαμανία (Ήπειρο) και αρχαία Αμβρακία (περιοχή της σημερινής Άρτας). Ο οικισμός ήταν γνωστός με την ονομασία «Φιλιππούπολη», διότι σύμφωνα με ιστορικές εκτιμήσεις, είχε οχυρωθεί από τον Φιλίππο Β' της Μακεδονίας, πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Τότε, γύρω στα 340 π.Χ., κόπηκαν τα πρώτα αργυρά νομίσματα και αργότερα χάλκινα με το όνομα Γόμφοι, με παραστάσεις του Διός Παλάμνιου ή Ακραίου. Λόγο της στρατηγικής της θέσης, υπήρξε μήλο της έριδας μεταξύ Φιλίππου Ε' και του Αμυνάδρου, βασιλέα των Αθαμανών. Επίσης, αποτέλεσε ενεργό μέλος της Αιτωλικής Συμπολιτείας. Πολύ πιθανόν να μετονομάστηκε σε Φιλιππούπολη από τον Φίλιππο Ε΄. Τελικά το 198 π.Χ., οι Γόμφοι περιέρχονται στο βασίλειο της Αθαμανίας του Αμύνανδρου. Κατά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αποτέλεσαν πέρασμα του ύπατου Πόλπιου Λίκινου Κράσσου και του Ιουλίου Καίσαρα στον δρόμο για την αναμέτρηση του με τον Πομπηίο, με υπερασπιστή τον Ανδροσθένη το Β'. Κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας υπάρχει αναφορά της αναστήλωσης των τειχών των Γόμφων από τον Ιουστινιανό, ενώ ο Ηράκλειος τους καθιέρωσε ως έδρα Επισκόπων.

Πληθυσμιακή εξέλιξη

Διοικητικές μεταβολές

Το 1883, ο οικισμός, με την τότε ονομασία Ραψίστα και πληθυσμό 401 κατοίκους, προσαρτάται στο δήμο Πιαλίων, με έδρα τον οικισμό Καρβουνολεπενίτσα τη σημερινή Πιάλεια. Το 1912, αποφασίζεται οι οικισμοί που έχουν πάνω από 300 κατοίκους και σχολείο στοιχειώδους εκπαίδευσης, να αποτελέσουν αυτοτελείς κοινότητες. Οπότε ο οικισμός Ραψίστα αποσπάται από το δήμο Πιαλείας και ορίζεται έδρα της νεοσυσταθείσας ομώνυμης κοινότητας. Το 1930, ο οικισμός και η ομώνυμη κοινότητα μετονομάζονται σε Γόμφοι. Το 1997, με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας (νόμος 2539/97), ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Γόμφων και προσαρτάται στο δήμο Γόμφων με έδρα τον οικισμό Λυγαριά. Το 2010, με την εφαρμογή του προγραμματος Καλλικράτης (νόμος 3852/2010), ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Γόμφων και προσαρτάται στο δήμο Πύλης. Σήμερα, μετά τη τελευταία μεταβολή του 2010 (πρόγραμμα Καλλικράτης), υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γόμφων του δήμου Πύλης της περιφερειακής ενότητας Τρικάλων.

Διατελέσαντες κοινοτάρχες και δήμαρχοι

Κοινοτάρχες Γόμφων

Η κοινότητα Γόμφων συστάθηκε το 1912. Μεταπολιτευτικά, πρόεδροι της Κοινότητας και ως το 1998 υπηρέτησαν οι

Δήμαρχοι Γόμφων

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://blogs.sch.gr/dimgomfotri/ Ιστορία του Νομού Καρδίτσας-Αναφορά στην περιοχή των Γόμφων «Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Νομό Καρδίτσας». Karditsa News. 8 Αυγούστου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2019. Ψηφιακή Βιβλιοθήκη ΠΕΡΓΑΜΟΣ: "Ήθη και έθιμα εκ του χωρίου Γόμφοι, του νομού Τρικάλων Θεσσαλίας".