Η Φαρκαδόνα είναι κωμόπολη και έδρα του Δήμου Φαρκαδόνας στη Θεσσαλία και την Περιφερειακή Ενότητα Τρικάλων.

Γενικά

Η Φαρκαδόνα βρίσκεται στα ανατολικά του νομού, ανάμεσα στα Τρίκαλα και τη Λάρισα. Ο οικισμός στο παρελθόν ονομαζόταν Τσιότι, από την τούρκικη λέξη «τσι οτ» που σημαίνει χλωρό πράσινο χορτάρι. Μετονομάστηκε σε Φαρκαδόνα το 1955 από το όνομα της αρχαίας Θεσσαλικής πόλης που ήταν χτισμένη περίπου στην ίδια θέση. Η Φαρκαδόνα έχει πληθυσμό 2.052 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 καθιστώντας τη, το 4ο μεγαλύτερο οικιστικό κέντρο - Δήμο του Νομού, μετά τα Τρίκαλα, την Καλαμπάκα και την Πύλη.

Ιστορία

Η αρχαία Φαρκαδόνα (Φαρκαδών) βρισκόταν περίπου στην ίδια θέση που βρίσκεται το σημερινό χωριό, χτισμένη στις βόρειες όχθες του Πηνειού. Ήταν πόλη του αρχαίου θεσσαλικού κράτους της Εστιαιώτιδας και μετά την Τρίκκη ήταν η δεύτερη ισχυρότερη πόλη της. Η πόλη παρήκμασε μετά την κατάκτηση της Θεσσαλίας από τους Μακεδόνες το 357 π.Χ. Η αρχαία Φαρκαδόνα ήταν κτισμένη κοντά στη σημερινή κοινότητα Κλοκοτός. Η πόλη απλωνόταν στις μεσημβρινές υπώρειες του υπάρχοντος ακόμα πετρώδους λόφου και μαζί με τις πόλεις Πέλλινα, Γόμφοι, Φαυτό, Μητρόπολη και Τρίκκη αποτελούσαν την πεδινή Εστιαιώτιδα, ένα από τα 4 φυλετικά κράτη που ήταν διαιρημένη τότε η Θεσσαλία. Τα άλλα τρία κράτη ήταν η Πελασγιώτιδα, η Φθιώτιδα και η Θεσσαλιώτιδα. Για τη θέση της Φαρκαδόνας κάνει λόγο αρχικά ο αρχαίος συγγραφέας και γεωγράφος Στράβωνας που αναφέρει ότι οι τρεις πόλεις της Εστιαιώτιδας Τρίκκη, Πέλλινα και Φαρκαδόνα βρίσκονταν παρατεταγμένες κατά μήκος της αριστερής όχθης του Πηνειού ποταμού. Με βάση την πληροφορία αυτή και τις μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων Αριανού, Σκύλακα, Λίβιου και Πλίνιου, ο Leake (1835) ταύτισε τα ερείπια στο ύψωμα Βίγλα της κοινότητας Κλοκοτού με την αρχαία Φαρκαδόνα. Είχε τόσο μεγάλη φήμη κατά την εποχή της ακμής της ώστε την είχε επισκεφθεί και ο γνωστός Πίνδαρος. Είναι γνωστό πως έκοβε δικά της νομίσματα, σημάδι της δύναμης της, ορισμένα από τα οποία σώζονται στο μουσείο του Βόλου. Τα νομίσματα που διασώζονται αντιστοιχούν σε τρεις περιόδους, στην εποχή του Αλεξάνδρου των Φερών, στην εποχή της Μακεδονικής , από 344 έως το 197, και στο διάστημα από την εποχή του Φλαμινίνου έως την εποχή του Διοκλητιανού. Η ακριβής χρονική περίοδος της ίδρυσης της Φαρκαδόνας είναι άγνωστη. Ορισμένοι ιστορικοί την τοποθετούν στους χάρτες τους μεταξύ των αρχαιοτέρων Εστιαιωτικών πόλεων, μαζί με την Οιχαλί και τη Φαιστό, χωρίς όμως τούτο να μπορεί να εξακριβωθεί. Σημαντικά στοιχεία υπάρχουν μόνο από την περίοδο της καταστροφής της (4ο αιώνα π. χ.). Κατά το έτος 357 π.Χ. ο Φίλιππος Β', πατέρας του Μεγάλου Αλέξανδρου, προσπάθησε να αναμιχθεί στις εσωτερικές υποθέσεις των Θεσσαλών με απώτερο στόχο την κατάκτησή τους. Κατήλθε με το σύνθημα "ελευθερωτής" αλλά το σχέδιο του απέτυχε γιατί βρήκε σθεναρή αντίσταση από τη Φαρκαδόνα και τη Φαυτό, όσες φορές προσπάθησε να εισβάλλει στη Θεσσαλία από τη περιοχή της Φαρκαδόνας. Έτσι αναγκάστηκε να αλλάξει τακτική. Σύμφωνα με την αφήγηση του Πολύαινου, ο Φίλιππος αφού κατέλαβε πρώτα τη Λάρισα αμέσως με το στρατό του προχώρησε για να υποτάξει τη Φαρκαδόνα. Στην αρχή της πολιορκίας συνάντησε ισχυρή αντίσταση από τους υπερασπιστές της πόλης, έτσι χρησιμοποίησε ξύλινες σκάλες στην ατείχιστη πλευρά του δίδυμου λόφου οι οποίες διευκόλυναν τους μισθοφόρους του να ανέβουν στην ακρόπολη και στη συνέχεια να καταλάβουν ολόκληρη την πόλη. Οι Φαρκαδόνιοι ποτέ δεν συμμάχησαν με τη θέλησή τους με τους Μακεδόνες. Το μυαλό τους ήταν πάντα στην επανάσταση. Πολλές φορές επιχειρήθηκε μα όλες πνίγηκαν στο αίμα. Οι άνδρες του στρατού της Φαρκαδόνας οι οποίοι πήραν μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν οι μόνοι μαζί με τους Αμφισσείς Τρικκαίοι και Ηρακλειώτες που δεν τους επιτράπηκε το έτος 323 π.Χ. μαζί με τους άλλους βετεράνους να γυρίσουν στις πατρίδες τους. Μεγάλο ρόλο στην απόφαση αυτή του Αλέξανδρου έπαιξε η ενημέρωσή του από τον Τετράρχη της Εστιαιώτιδας περί των επαναστατικών διαθέσεων των Φαρκαδονίων οι οποίοι θα ενθαρρύνονταν περισσότερο με τους παλαίμαχους γιατί η δύναμή τους θα αυξανόταν σημαντικά και θα τονώνονταν το φρόνημα τους για πιθανή επαναστατική ενέργεια. Η Φαρκαδόνα είχε μεγάλη συμμετοχή στους απελευθερωτικούς αγώνες και ειδικά τελευταία, το 1943 – όπως αναγράφεται στο μνημείο πεσόντων στην είσοδο της πόλης, στη θέση Βρυκολάκια – έγινε σφαγή ντόπιων Φαρκαδονίων σε αντίποινα από τους Γερμανούς.

Μεταφορές

Στη Φαρκαδόνα φτάνει κανείς με αυτοκίνητο ή λεωφορείο . Επιπλέον, το Υπεραστικό ΚΤΕΛ Τρικάλων λειτουργεί λεωφορειακές γραμμές τόσο εντός της Φαρκαδόνας όσο και μεταξύ των Τρικάλων και γειτονικών χωριών και οικισμών

Αξιοθέατα και σημεία αναφοράς

Η κύρια πλατεία βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και διαδραματίζει κύριο ρόλο σε πολλές από τις τοπικές δραστηριότητες. Στο μέσον της βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αποστόλων. Χτίστηκε το 1909 σε θέση όπου υπήρχε παλιά ομώνυμος ναός. Στον ναό αυτό βρίσκεται και "Ο Εσταυρωμένος", το πρώτο έργο που φιλοτέχνησε το 1959 ο ζωγράφος Άγγελου, με καταγωγή από την Φαρκαδόνα. Στην πλατεία, επίσης, υπάρχει το μνημείο του αγνώστου στρατιώτη. Δίπλα στην κεντρική πλατεία βρίσκεται από το 1971 και η Τρίγωνη Πλατεία, γνωστή και ως “Πλατεία Δημοκρατίας”. Οι δύο αυτές πλατείες αποτελούν το κέντρο της αγοράς καθώς τις πλατείες αυτές περιβάλουν διάφορα εμπορικά καταστήματα, καταστήματα εστίασης και καφετέριες. Στην ευρύτερη περιοχή των πλατειών γίνεται κάθε Σάββατο η εβδομαδιαία Λαϊκή Αγορά. Σημεία ενδιαφέροντος αποτελούν ακόμη το ρολόι στο λόφο ανατολικά της πόλης και το παλιό υδραγωγείο, ο παλιός ναός του Αγ. Νικολάου και τα ξωκλήσια της ευρύτερης περιοχής. Στην πόλη λειτουργούν αρκετές δημόσιες υπηρεσίες, τράπεζες και σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στη Φαρκαδόνα υπάρχει ακόμα το Εθνικό Ίδρυμα Υποδοχής και Αποκατάστασης Παλλινοστούντων Ομογενών Ελλήνων που ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 1990. Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα της Φαρκαδόνας αγωνίζεται και προπονείται στο τοπικό στάδιο. Το στάδιο αυτό χτίστηκε το 1970 και βρίσκεται στη νοτιοδυτική είσοδο της πόλης. Σημαντικές αθλητικές συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στο στάδιο αυτό, όπως μεταξύ Τρικάλων - ΠΑΟΚ και Τρικάλων - Άρη, οι οποίες επέλεξαν το στάδιο της Φαρκαδόνας στους ουδέτερους αγώνες τους. Νότια του χωριού και σε απόσταση περίπου 2 χλμ ρέει ο ποταμός Πηνειός. Στις όχθες του βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου. Χτισμένο το 1612, είναι στολισμένο με αγιογραφίες και επιγραφές μέσα κι έξω, αρκετές από τις οποίες είναι μερικώς κατεστραμμένες από την εποχή του ελληνο-ιταλικού πολέμου.

Πανηγύρι – λαογραφικές εκδηλώσεις

Από το 1881 που ελευθερώθηκε η περιοχή από τους Τούρκους, με απόφαση του τότε δημάρχου άρχισε να λειτουργεί η μεγάλη ζωοπανήγυρη, το "παζαράκι" όπως είναι γνωστό στους ντόπιους, τον μήνα Αύγουστο, το οποίο φαίνεται να υπάρχει από την αρχαιότητα. Γίνονταν στη θέση "Βρυσούλες", κάτω από το κάστρο της αρχαίας Φαρκαδόνας , στον Κλοκωτο. Το «παζαράκι» λειτουργούσε μέχρι την δεκαετία του 70. Ο δήμος διοργανώνει ακόμα και σήμερα στην Φαρκαδόνα το δεύτερο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου εμποροπανήγυρη με παράλληλες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το πανηγύρι του Αγίου Νικολάου, από το ομώνυμο ξωκλήσι, γίνεται στις 20 Μαΐου.

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Διαδικτυακή Πύλη