Πληροφορίες
Η Χαλκηδόνα (Χαλκηδών) είναι κωμόπολη του Νομού Θεσσαλονίκης και αποτελούσε, έως την 31η Δεκεμβρίου 2010, έδρα του ομώνυμου δήμου, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Καποδίστριας. Έχει μόνιμο πληθυσμό 3.094 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Παρότι η κωμόπολη έχει δώσει το όνομα της στον διευρυμένο δήμο Χαλκηδόνας έδρα του σημερινού δήμου είναι τα Κουφάλια. Η Χαλκηδόνα βρίσκεται βορειοδυτικά της Θεσσαλονίκης στη δυτική όχθη του Αξιού, κοντά στα όρια με τον νομό Πέλλας.
Ελληνιστική εποχή
Η Χαλκηδόνα, κατά την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν ένα από τα σπουδαιότερα και μεγαλύτερα εμπορικά κέντρα της Μακεδονίας καθώς εκεί βρισκόταν το νομισματοκοπείο και το λιμάνι. Φυσικά η περιοχή δεν ονομαζόταν Χαλκηδόνα αλλά Ίχνες (Ἴχναι).
Βυζαντινή εποχή
Κατά την βυζαντινή εποχή, η Χαλκηδόνα ήταν μια κατοικήσιμη περιοχή στην οποία υπήρχε και υπάρχει ακόμη και σήμερα ένα νεκροταφείο της περιόδου στο οποίο μάλιστα φημολογείται πως ήταν ενταφιασμένοι Βογόμιλοι. Επίσης υπάρχει και Ιερός Ναός των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου ο οποίος χρονολογείται κατά την Μεταβυζαντινή περίοδο. Ο ναός σύμφωνα με το Φ.Ε.Κ./665/1988 τ.Β΄ θεωρείται διατηρητέο αρχαιολογικό μνημείο.
Οθωμανική εποχή
Κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας η Χαλκηδόνα ονομάστηκε Γιάλετζικ από τους Τούρκους το 1430 (όταν δηλαδή κατέλαβαν την Θεσσαλονίκη και τις γύρω περιοχές). Οι Τούρκοι, λέγεται, την ονόμασαν έτσι μεταφράζοντας ή παραφράζοντας κάποιες από τις παρακάτω πιθανές ονομασίες Στενό Πέρασμα, Γυμνοχώρι ή Ανεμοδαρμένο. Το χωριό Γιάλετζικ, στην οθωμανική αυτοκρατορία, ανήκε στον Δήμο του Βαρδαρίου. Από τον 15ο μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ο οικισμός παρουσιάζει πληθυσμιακή σταθερότητα, καθώς είχε τριάντα οικογένειες. Στις αρχές του 20ού αιώνα διοικητικά ανήκε στην κοινότητα Κουφαλίων, ενώ το 1928 η Νέα Χαλκηδόνα ανακηρύχθηκε σε αυτόνομη κοινότητα και εντάχθηκε στον Νομό Θεσσαλονίκης.
Εγκατάσταση προσφύγων
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή οι Έλληνες υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους στην Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη Σύμβαση για την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Οικογένειες από το Καδίκιοϊ και τον Πύργο της Ανατολικής Θράκης, από το Γενίκιοϊ και το Νεοχώρι, την Τσολού και την Προύσα της Μικράς Ασίας, συνολικά 247 οικογένειες, ύστερα από πολλές περιπέτειες, εγκαταστάθηκαν στο Γιάλετζικ της Κεντρικής Μακεδονίας. Το 1926, μετά από απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης, το χωριό μετονομάστηκε σε Νέα Χαλκηδόνα. Αυτό συνέβη επειδή είχε πραγματοποιηθεί ανταλλαγή πληθυσμού κατά την οποία εγκαταστάθηκαν στη Χαλκηδόνα:
150 οικογένειες από την Χαλκηδόνα Σιλιβρίας (Καντίκιοϊ/Kadiköy) 40 οικογένειες από τον Πύργο της Ανατολικής Θράκης. 30 οικογένειες από το Γενίκιοϊ και Νεοχώρι της Χηλής Μ. Ασίας. 20 οικογένειες από την περιοχή Τσολού της Μ. Ασίας. 7 από την Προύσα της Μ. Ασίας. Αργότερα εγκαταστάθηκαν στη Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης Σαρακατσάνοι καθώς και οικογένειες από τη Δυτική Μακεδονία.
