Ο Στίβος (τοπικά αναφέρεται και ως το Στίβος) είναι χωριό του δήμου Βόλβης του νομού Θεσσαλονίκης στην Μακεδονία. Βρίσκεται 42 χιλιόμετρα ανατολικά της πόλης της Θεσσαλονίκης, ανάμεσα στις λίμνες Βόλβη και Κορώνεια, σε υψόμετρο 160 μέτρων στις βόρειες παρυφές του παρακείμενου όρους. Έχει έκταση 11.397 τ.χλμ και σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 576 κατοίκους. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ιστορία

Αρχαιότητα

Ο τόπος κατοικείται από την αρχαιότητα. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία έχει ανακηρύξει τέσσερις αρχαιολογικούς χώρους μέσα στα όρια του χωριού. Οι τρείς αρχαιολογικοί χώροι βρίσκονται σε απόσταση 1,5 χλμ. βορειοδυτικά του χωριού και κοντά μεταξύ τους. Ο πρώτος αρχαιολογικός χώρος είναι οικισμός της Νεώτερης Νεολιθικής περιόδου και βρίσκεται επάνω σε τούμπα. Ο δεύτερος βρίσκεται πάνω σε κοντινό λόφο ανατολικά του πρώτου και είναι οικισμός της Νεώτερης Νεολιθικής περιόδου και της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Σε μικρή απόσταση βορειοανατολικά των παραπάνω θέσεων βρίσκεται ο τρίτος χώρος (Καζάνι) και είναι οικισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού, Εποχής του Σιδήρου και των ιστορικών χρόνων. Εκτείνεται σε τράπεζα με μικρή τούμπα στην κορυφή της. Στο Βρετανικό Μουσείο υπάρχουν έντεκα (11) ευρήματα, θραύσματα από αμφορείς κ.ά., των παραπάνω αρχαιολογικών χώρων που χρονολογούνται από το 3.500 π.Χ έως το 100 π.Χ. Τα αντικείμενα ανακάλυψε, με επιφανειακές έρευνες, ο Βρετανικός Στρατός Θεσσαλονίκης κατά την διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο τέταρτος αρχαιολογικός χώρος βρίσκεται δίπλα στο χωριό, στα νότια-νοτιοδυτικά, επάνω σε φυσικά οχυρό λόφο και είναι οικισμός της Ύστερης Εποχής του Χαλκού και της Ελληνιστικής περιόδου.

Βυζαντινή και Μεταβυζαντινή περίοδος

Η Μακεδονία με την πτώση της Θεσσαλονίκης το 1430, λίγο πριν την πτώση της Κωνσταντινούπολης και το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, κατακτήθηκε ολόκληρη από τους Οθωμανούς. Σε φορολογική καταγραφή των χωριών της Θεσσαλονίκης που έγινε επί Βασιλείας του Μεχμέτ Β΄ (1444-1446), στο Στίβος αναφέρεται πως κατοικούν μόνο χριστιανοί και υπάρχουν 50 σπίτια, 13 άγαμοι άνδρες και 3 χήρες. Οι κάτοικοι του Στίβου συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821, με γνωστότερους αγωνιστές τους Αναστάσιο (Τάσιο) Κωνσταντίνου και Γεώργιο Χρήστου.

Σύγχρονη εποχή

Το χωριό απελευθερώθηκε από τον οθωμανικό ζυγό από τον Ελληνικό Στρατό κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο σκοτώθηκαν πολεμόντας τους Γερμανούς και τους Ιταλούς οι χωριανοί και Θρακιώτες την καταγωγή, Νεστορίδης Νικόλαος και Φραντζούλης Κυριάκος. Στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940-41 ο Νεστορίδης Νικόλαος του Κυριαζή, που υπηρετούσε στο 19ο Σύνταγμα Πεζικού, έπεσε στο πεδίο της μάχης στη Μάχη στο Ύψωμα 731 στις 13/3/1941. Κατά την Γερμανική εισβολή στην Ελλάδα ο Φραντζούλης Κυριάκος του Ιωάννη, που υπηρετούσε στο 70ό Σύνταγμα Πεζικού, έπεσε στο πεδίο της μάχης στο Οχυρό Ποποτλίβιτσα στις 6/4/1941 στη Μάχη της Γραμμής Μεταξά. Την περίοδο 1972-1974 ιδρύθηκε στο Στίβος ένα από τα τέσσερα πρότυπα κέντρα καλλιέργειας και αποξήρανσης καπνών τύπου Βιρτζίνια από τον τότε Εθνικό Οργανισμό Καπνού σε έκταση που παραχωρήθηκε, γι΄αυτόν τον σκοπό, από την Κοινότητα Στίβου. Τα άλλα παρόμοια κέντρα βρίσκονταν στη Χρυσούπολη Καβάλας, στην Αγία Παρασκευή Δράμας και στον Πυργετό Λάρισας. Από τα σημαντικότερα γεγονότα που επηρέασαν τη σύγχρονη ζωή του χωριού ήταν ο ισχυρός σεισμός μεγέθους 6,5 Ρίχτερ της 20ης Ιουνίου του 1978, που έπληξε την περιοχή και την πόλη της Θεσσαλονίκης. Επίκεντρο του σεισμού ήταν το χωριό, όπου προκάλεσε μεγάλες ζημιές σε κτίρια και δημιούργησε ρωγμές στο έδαφος.

Πληθυσμός

Η εξέλιξη του πληθυσμού του Στίβου έχει ως εξής:

Πηγή για τα έτη 1928-1991: Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος

Αξιόλογα σημεία

Εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής

Νότια του χωριού, στους πρόποδες του βουνού, υπάρχει το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής. Όταν χάλασε το παλιό εκκλησάκι, της περιόδου της Τουρκοκρατίας, οι κάτοικοι του Στίβου έχτισαν πάνω στα ερείπια ένα νέο που κράτησε το όνομα του παλιού. Κάτω ακριβώς από το εκκλησάκι υπήρχε πηγή που ανάβλυζε νερό που θεωρούνταν αγίασμα. Η πηγή αυτή στέρεψε μετά τον σεισμό του 1978. Εντός του παρεκκλησίου υπάρχουν παλιές εικόνες.

Παλιό σχολείο

Το 1925 χτίστηκε η πρώτη αίθουσα, με προσωπική εργασία των κατοίκων του χωριού. Η δεύτερη αίθουσα (ανατολική) καθώς και ένα δωμάτιο για την διαμονή του εκάστοτε δασκάλου, χτίστηκαν περίπου το 1930 πάλι με προσωπική εργασία των κατοίκων. Η λειτουργία του σχολείου σταμάτησε μετά τον σεισμό του 1978 διότι έπαθε ζημιές και κρίθηκε ακατάλληλο.

Ιερός Ναός Άγίου Γεωργίου

Χτίστηκε γύρω στο 1930 με εθελοντική εργασία των κατοίκων και δόθηκε το όνομα του Αγίου Γεωργίου ως προστάτη του χωριού. Με τον σεισμό του 1978 έπαθε ζημίες οι οποίες όμως σύντομα αποκαταστάθηκαν. Από τότε μέχρι σήμερα έγιναν πολλές και διάφορες εργασίες που έχουν αλλοιώσει την αρχική του μορφή. Στην ανατολική πλευρά του Ναού και πίσω από το ιερό βρίσκεται ο τάφος του πατρός Ευστρατίου που ήταν από τους πρώτους ιερείς του ναού και κάτοικος Στίβου.

Παραπομπές