Το Κρυονέρι είναι χωριό του νομού Θεσσαλονίκης του δήμου Λαγκαδά. Βρίσκεται βορειοδυτικά της λίμνης Βόλβη, στις πλαγιές του Βερτίσκου, χτισμένο σε υψόμετρο 610 μέτρων. Ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 991 κάτοικοι. Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Γκιρμίτς. Το 1926 μετονομάστηκε σε Κρύα Νερά, ονομασία που διατήρησε μέχρι το 1949 οπότε μετονομάστηκε σε Κρυονέρι Μετά την εφαρμογή της συνθήκης της Λωζάνης στο χωριό εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες που προέρχονταν από το Ιντζέκιοϊ της επαρχίας Ραιδεστού και από τα Κοτύωρα του Πόντου. Στο Κρυονέρι δεν κατοικούν μόνο Πόντιοι αλλά και Βλάχοι και Θρακιώτες.

Τοπωνύμιο

Στα πρώτα του χρόνια το Κρυονέρι ονομαζόταν κι επίσημα «Γκιρμίτς». Λίγο μετά, αλλά βεβιασμένα, ονομάστηκε από το Υπουργείο Κρύα Νερά και αργότερα Κρυονέρι, ονομασία που παρέμεινε, ενώ η αρχική σκέψη των κατοίκων του ήταν να ονομασθεί Κοκκινοχώρι ή Ερυθραία ή Βισσάνθη (παλιό όνομα περιοχής της Ανατολικής Θράκης).

Γεωγραφία

Εκεί, στις καταπράσινες δροσερές κατηφοριές του Βερτίσκου, σκαρφαλωμένο στον κόρφο της πλαγιάς του κείται το Κρυονέρι. Το Κρυονέρι έχει υψόμετρο 625 μέτρα, έκταση 40 τετραγωνικά Χιλιόμετρα, καλλιεργήσιμες εκτάσεις 18 χιλιάδες στρέμματα, χέρσα-πετρώδη και βοσκότοπους περίπου 20 χιλιάδες στρέμματα.Συνορεύει: Βόρεια με τα χωριά Νέα Σεβάστεια και Χωρούδα, Νότια με τα χωριά Λοφίσκος και Αρετή,Ανατολικά με το χωριό Αυγή και πιο ανατολικά με το Σοχό, Δυτικά με το χωριό Όσσα. Απέχει 40 χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη, 15 χιλιόμετρα από τον Λαγκαδά και 7 χιλιόμετρα από την κωμόπολη Σοχός, που είναι και η έδρα του οικείου Δήμου

Ιστορία

Οι κάτοικοι του χωριού Ιντζεκιοϊ της Ανατολικής Θράκης την 12 Οκτωβρίου 1922 αναχωρούν υπό την προστασία του Ελληνικού Στρατού και μέσω Ραιδεστού στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης και κυρίως στα χωριά που είχαν φιλοξενηθεί από το 1914 έως το 1920. Έτσι 85 οικογένειες εγκαταστάθηκαν στο Κρυονέρι. 65 οικογένειες στο Λοφίσκο και 37 οικογένειες στο Μονόλοφο. Το Κρυονέρι και ο Λοφίσκος αποτέλεσαν Κοινότητα έως το 1928 και οι κάτοικοι των δύο χωριών συνδέονται στενά έως και σήμερα.

Αρχαία Εποχή

Η ιστορία διδάσκει πως ο τόπος στη δυτική πλευρά του χωριού είναι αρχαιολογικός κι αυτό γιατί εδώ βρισκόταν όλη ή μέρος της Αρχαίας και πολυθρύλητης Όσσας. Κατά τους μακεδονικούς χρόνους, το Κρυονέρι ανήκε στην επαρχία Μυγδονίας. Διάφορα ιστορικά μνημεία, αρχαίοι τάφοι, τεχνητοί λόφοι-τούμπες, και πολλά νομίσματα που έχουν βρεθεί κατά καιρούς μαρτυρούν αυτή την πεποίθηση. Πριν εγκατασταθούν οι πρόσφυγες, το Κρυονέρι κατοικούταν από Τούρκους που ήταν άλλοτε Έλληνες Χριστιανοί και εξισλαμίστηκαν με τη βία πριν πολλά χρόνια.

Μικρασιατική Καταστροφή

Το 1922, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν εδώ οι πρόσφυγες και ζούσαν μαζί με τους Τούρκους αδελφικά και φιλικά, περίπου για έναν χρόνο. Αργότερα, το 1923, μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης και τη συμφωνία για την ανταλλαγή των πληθυσμών, έφυγαν οι Τούρκοι κι εγκαταστάθηκαν, μόνιμα πια, οι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη(χωριό Ιντζέκιο της παραλιακής Ραιδεστού) και τον μαρτυρικό Πόντο (χωριό Ορντού), βρίσκοντας μια καινούρια φιλόστοργη πατρίδα, στην αγκαλιά της μεγάλης πατρίδας Ελλάδας.

= Η καμπάνα της Παλαιάς Εκκλησίας και η Καταστροφή της

= Οι Κρυονερίτες εκ Ιντζεκιοϊ έφεραν μαζί τους την καμπάνα από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Ιντζεκιοϊ και εικόνες όπως την εικόνα των Μακκαβαίων από την Μονή Μακκαβαίων της πατρίδας τους. Ομώνυμο εκκλησάκι έχτισαν οι Ιντζεκιώτες κάτοικοι του Λοφίσκου η εικόνα όμως βρίσκεται στο ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κρυονερίου. Την καμπάνα οι Ιτζεκιώτες Κρυονερίτες την στέριωσαν σε δύο ψηλά καραγάτσια δίπλα στο τζαμί που μετά την αναχώρηση των Τούρκων κατά την ανταλλαγή το μετέτρεψαν σε Ιερό Ναό «Κοιμήσεως της Θεοτόκου», εις ανάμνηση της εκκλησίας της χαμένης πατρίδας τους. Η καμπάνα αυτή ήταν γνωστή για την καθαρότητα του ήχου της. Στις 26 Οκτωβρίου 1939 μετά από μεγάλη Θεομηνία που έπληξε την ευρύτερη περιοχή τα καραγάτσια έσπασαν η καμπάνα έπεσε και ράγισε χάνοντας τον υπέροχο ήχο της όπως θυμούνται οι κάτοικοι του χωριού, ότι εκείνο το βράδυ απεβίωσε ένας κάτοικος και έπεσε η αποθήκη κάρβουνου που διατηρούσε ο δασικός συνεταιρισμός Σοχού. Ακόμη εκτεταμένες ζημιές γίνανε σε σκεπές σπιτιών των κατοίκοι.

Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος

Στους νεότερους χρόνους, η μορφολογία του εδάφους του Κρυονερίου έπαιξε σημαντικό ρόλο στο να διαδραματιστούν κι εδώ πολλά γεγονότα και μάχες ενάντια στους Γερμανούς, αλλά και κατά τον εμφύλιο. Πολλοί Κρυονερίτες μαρτύρησαν κι έχασαν τη ζωή τους στο πέρασμα του χρόνου για τη λευτεριά της πατρίδας.

Υπηρεσίες

Θρησκευτικές Τοποθεσίες

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι ο Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου η οποία βρίσκεται στην πλατεία του Κρυονερίου. Επίσης στο Κρυονέρι υπάρχουν άλλα τέσσερα μικρά παρεκκλήσια:

του Αγίου Αθανασίου της Αγίας Παρασκευής του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Ραφαήλ

Εκπαίδευση

Το Δημοτικό Σχολείου Κρυονερίου ανεγέρθηκε το 1930, είναι ένα μικτό σχολείο για παιδιά 7-12 ετών. Το σχολείο επί του παρόντος έχει περίπου 40 μαθητές. Είναι ένα πολύ μικρό σχολείο κοντά στην πλατεία του χωριού. Το σχολείο έχει τροποποιηθεί με την πάροδο του χρόνου. Το σχολείο κατέχει 5 αίθουσες εκ των οποίων η μια λειτουργεί ως γυμναστήριο, μια άλλη ως γραφείο διευθυντή και οι άλλες 3 λειτουργούν ως αίθουσες διδασκαλίας. Οι μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Κρυονερίου μετά το 6ο έτος της εκμάθησής τους πηγαίνουν στο Γυμνάσιο Σοχού. Ένα νηπιαγωγείο λειτουργεί δίπλα από το δημοτικό σχολείο, το οποίο φροντίζει παιδιά ηλικίας 5-7 ετών

Συγκοινωνία

Το Κρυονέρι επικοινωνεί με τον Λαγκαδά και τον Σοχό με την Β' Αστική Γραμμή Άνω των Λιμνών του ΚΤΕΛ Θεσσαλονίκης: Λαγκαδάς - Αρέθουσα. Στο χωριό υπάρχουν δύο στάσεις ΚΤΕΛ, η πρώτη βρίσκεται λίγο μετά την είσοδο του χωριού και η δεύτερη βρίσκεται στην πλατεία.

Δημόσια Κτίρια

Στο κέντρο του χωριού υψώνεται το επιβλητικό πέτρινο κτίριο του Κοινοτικού Καταστήματος. Ένα από τα ωραιότερα κτίσματα της περιοχής, χτισμένο γύρω στο 1930. Κοντά στο Πάρκο, βρίσκεται το αθλητικό γήπεδο ποδοσφαίρου της τοπικής ομάδας «Α.Ο. Κρυονερίου» και δίπλα του η παιδική χαρά με πολλά όργανα, τσουλήθρες, μονόζυγα κ.λ.π.

Αξιοθέατα

Καθώς φτάνεις στο Κρυονέρι, στην αριστερή του πλευρά και νότια, θάλλει ο «πνεύμονάς του», το Πάρκο φυτεμένο με πεύκα και κυπαρίσσια. Φυτεύτηκε από μαθητές του Σχολείου γύρω στο 1960, όταν τότε πρόεδρος του χωριού ήταν ο κ. Ποργιάζης Δημήτριος. Τοποθεσία πραγματικά ειδυλλιακή, ατμόσφαιρα δροσιστική που σου προσφέρει άπλετη θέα στο μακρινό ορίζοντα και φυσικά καθαρό οξυγόνο. Εκεί, υψώνεται το Μνημείο των Πεσόντων Ηρώων του χωριού. Στο χωριό επίσης υπάρχουν δύο σιντριβάνια και ένας μεγάλος σταυρός στο περιβόλι της εκκλησίας του Αγίου Ραφαήλ που μοιάζει να προστατεύει ολόκληρο το χωριό, καθώς και ένα μικρό πέτρινο αμφιθέατρο.

Προσωπικότητες

Κωνσταντίνος Παλατιανάς, ιδιοκτήτης του εργοστασίου πλαστικών "Palaplast"

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δημοτικό Κρυονερίου Το Κρυονέρι Θεσσαλονίκης