Ο Προαστιακός σιδηρόδρομος Θεσσαλονίκης αποτελεί μια υπηρεσία προαστιακού σιδηροδρόμου που ενώνει την πόλη της Θεσσαλονίκης με τα γειτονικά αστικά του Κιλκίς, της Κατερίνης, των Σερρών, της Βέροιας, της Έδεσσας, της Φλώρινας, της Λάρισας και με μια σειρά οικισμών της περιοχής. Ξεκίνησε την λειτουργία του το 2007 με την σύνδεση προς Λάρισα και έκτοτε επεκτάθηκε με την προσθήκη νέων γραμμών προς Φλώρινα και Σέρρες. Τα δρομολόγια του Προαστιακού διαχειρίζεται η Hellenic Train.

Ιστορικό

Ο προαστιακός Θεσσαλονίκης ξεκίνησε τη λειτουργία του στις 9 Σεπτεμβρίου 2007 με πρώτη τη γραμμή Θεσσαλονίκη-Κατερίνη-Λιτόχωρο ενώνοντας τα αστικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, της Κατερίνης και τα παράλια της Νότιας Πιερίας και αποτέλεσε την πρώτη προαστιακή σύνδεση περιοχών εκτός Αθηνών. Στις 7 Σεπτεμβρίου 2008, με την ολοκλήρωση της ηλεκτροκίνησης στο τμήμα Θεσσαλονίκη - Δομοκός, η γραμμή επεκτάθηκε μέχρι τη Λάρισα. Αργότερα, εντάχθηκε ως προαστιακή και η ήδη υπάρχουσα γραμμή Θεσσαλονίκη-Έδεσσα μέσω Βέροιας με την προοπτική της ηλεκτροκίνησης στο άμεσο μέλλον. Παράλληλα τον Μάιο του 2008 ολοκληρώθηκε η προκαταρκτική μελέτη σκοπιμότητας του «Προαστιακού Περιφερειακού Σιδηρόδρομου Θεσσαλονίκης» στην οποία και εντάχθηκε η νέα σιδηροδρομική σύνδεση Θεσσαλονίκης - Πέλλας μέσω Γιαννιτσών. Η μελέτη αυτή που επικαιροποιήθηκε το Μάρτιο του 2018 σε σχετική ημερίδα στα Γιαννιτσά αναμένει την οριστικοποίησή της σύμφωνα με τη δέσμευση του Αλέξη Τσίπρα στο περιφερειακό αναπτυξιακό συνέδριο για την Κεντρική Μακεδονία που έγινε το Μάρτιο του 2018 στη Θεσσαλονίκη. Στις 3 Φεβρουαρίου 2020, εγκαινιάστηκε και τρίτη προαστιακή γραμμή που ενώνει τη Θεσσαλονίκη με τις Σέρρες.

Γραμμές

Ο προαστιακός σιδηρόδρομος Θεσσαλονίκης αποτελείται από τις παρακάτω γραμμές:

Γραμμή Θεσσαλονίκης-Λάρισας (Γραμμή Π1)

Η Προαστιακή Γραμμή Θεσσαλονίκης - Λάρισας συνδέει τη μακεδονική με τη θεσσαλική πρωτεύουσα. Διαθέτει συνολικά 12 σταθμούς και στους χάρτες της Hellenic train απεικονίζεται με μπλε χρώμα. Εγκαινιάστηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2007 και αρχικά ένωνε τη Θεσσαλονίκη με την Κατερίνη και το Λιτόχωρο, ενώ στις 7 Σεπτεμβρίου 2008 επεκτάθηκε μέχρι τη Λάρισα. Το τμήμα Θεσσαλονίκη - Κατερίνη - Λιτόχωρο αποτελεί την πρώτη προαστιακή σύνδεση στη χώρα εκτός της περιοχής των Αθηνών. Σήμερα, ξεκινάει από τον σταθμό Θεσσαλονίκης, διέρχεται από τη Σίνδο, το Άδενδρο και το Πλατύ Ημαθίας, όπου χωρίζεται από τη γραμμή Θεσσαλονίκης - Έδεσσας, συνεχίζει νοτιοανατολικά μέχρι τον Κορινό Πιερίας, την πόλη της Κατερίνης, το Λιτόχωρο και μετά νότια μέχρι τους Νέους Πόρους Πιερίας. Τέλος, περνάει ανατολικά της Ραψάνης, μέσα από τα Τέμπη και αφού διασχίσει τον Ευαγγελισμό Λαρίσης, καταλήγει στην πόλη της Λάρισας. Ορισμένα δρομολόγια του Προαστιακού δεν σταματάνε στη Λάρισα, αλλά συνεχίζονται μέχρι τον Παλαιοφάρσαλο με επιπλέον ενδιάμεσο σταθμό τα Ορφανά. Η γραμμή ένωσε τα αστικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, της Κατερίνης και της Λάρισας καθώς και τα νότια παράλια της Πιερίας, συνδέοντας έτσι περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας με τη Θεσσαλία. Μελλοντικά, προβλέπεται η κατασκευή ενδιάμεσης στάσης στον Παντελεήμονα μεταξύ Νέων Πόρων και Λεπτοκαρυάς για την επανεξυπηρέτηση του Πλαταμώνα, καθώς και η επέκταση από Λάρισα προς Βόλο το 2025 όταν ολοκληρωθεί η ηλεκτροκίνηση μεταξύ των 2 μεγαλύτερων Θεσσαλικών πόλεων οπότε η απόσταση Θεσσαλονίκης με Βόλου θα διεξάγεται σε 1 ώρα και 40 λεπτά.

= Ανταποκρίσεις

= Κατά μήκος της γραμμής που εξυπηρετεί ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος υπάρχουν ορισμένοι σταθμοί μέσω των οποίων τα δρομολόγιά του ανταποκρίνονται με άλλες υπηρεσίες του δικτύου ή του ίδιου του Προαστιακού.

Πλατύ Στα δρομολόγια της συγκεκριμένης γραμμής είναι ενταγμένος και ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Πλατέος, μέσω του οποίου οι επιβάτες μπορούν να εξυπηρετηθούν με δρομολόγια προς την Δυτική Μακεδονία τα οποία εκτελεί η Γραμμή 2 () του Προαστιακού Σιδηρόδρομου.

Λάρισα Αντίστοιχα στα δρομολόγια της γραμμής ως τερματικός σταθμός αποτελεί ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Λάρισας. Ο συγκεκριμένος σταθμός πέρα από το γεγονός ότι υποστηρίζει υπεραστικά και εθνικά δρομολόγια μεταξύ Νότιας και Βόρειας Ελλάδας, μέσω αυτού εκτελούνται αντίστοιχα δρομολόγια προς το Βόλο και αρκετούς ενδιάμεσους σταθμούς.

Γραμμή Θεσσαλονίκης-Φλώρινας (Γραμμή Π2)

Η Προαστιακή Γραμμή Θεσσαλονίκης - Φλώρινας συνδέει τη Θεσσαλονίκη στην κεντρική Μακεδονία με τη Φλώρινα στη δυτική Μακεδονία. Διαθέτει συνολικά 12 σταθμούς και στους χάρτες της Hellenic Train απεικονίζεται με κόκκινο χρώμα. Εγκαινιάστηκε το 2010 και αρχικά ένωνε τη Θεσσαλονίκη με τη Βέροια και την Έδεσσα, ενώ αργότερα εντάχτηκαν στη γραμμή και τα δρομολόγια από και προς Φλώρινα, τα οποία αρχικά εκτελούνταν από περιφερειακά τρένα. Σήμερα, ξεκινάει από τον σταθμό Θεσσαλονίκης, διέρχεται από τη Σίνδο, το Άδενδρο και το Πλατύ Ημαθίας, όπου χωρίζεται από τη γραμμή Αθήνας - Θεσσαλονίκης, συνεχίζει νοτιοδυτικά μέχρι τη Βέροια, βόρεια μέχρι τη Νάουσα και τη Σκύδρα και μετά δυτικά μέχρι την Έδεσσα και την Άρνισσα. Έπειτα, συνεχίζει νοτιοδυτικά κατά μήκος της λίμνης Βεγορίτιδας μέχρι το Αμύνταιο, και αφού στραφεί βόρεια προς τη Βεύη, κατευθύνεται τελευταία φορά δυτικά για να καταλήξει στη Φλώρινα.

Η γραμμή ένωσε τα αστικά κέντρα της Θεσσαλονίκης, της Βέροιας, της Φλώρινας και της Έδεσσας καθώς και τους ομώνυμους καταρράκτες, ενώνοντας έτσι περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Μακεδονίας. Μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών, η γραμμή ανέστειλε την λειτουργία τους για ορισμένους μήνες με σκοπό τον έλεγχο της γραμμής και την συντήρηση ορισμένων σημείων που θεωρούνταν επικίνδυνα προς χρήση. Η Hellenic Train ανακοίνωσε την έναρξη των δρομολογίων τον Δεκέμβριο του 2023 με ορισμένα ζεύγη δρομολογίων που θα εξυπηρετούν τα αστικά κέντρα της Βέροιας, της Νάουσας και της Φλώρινας.

= Ανταποκρίσεις

= Στα πλαίσια των δρομολογίων της Γραμμής 2 υπάρχουν ορισμένοι σταθμοί οι οποίοι εξυπηρετούν ανταποκρινόμενες αμαξοστοιχίες με κατεύθυνση την Δυτική Μακεδονία και την Στερεά Ελλάδα.

Πλατύ Όπως συμβαίνει και με την Γραμμή 1, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Πλατέος εξυπηρετεί αντίστοιχα και τα δρομολόγια της Γραμμής 2, όπου οι επιβάτες μπορούν να προβούν σε ανταπόκριση με δρομολόγια τόσο του Προαστιακού όσο και υπεραστικά προς Αθήνα και Νότια Ελλάδα.

Έδεσσα Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Έδεσσας αποτελεί επί του παρόντος τον τερματικό σταθμό του δικτύου, όπου οι επιβάτες μπορούν να προβούν σε ανταπόκριση με τοπικές αμαξοστοιχίες προς την Δυτική Μακεδονία και κατ' επέκταση την Φλώρινα.

Αμύνταιο Στο παρελθόν, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Αμυνταίου ο οποίος εξυπηρετούνταν από τα δρομολόγια του προαστιακού έως το 2010 δεχόταν ανταποκρίσεις με τοπικές αμαξοστοιχίες προς Πτολεμαΐδα και Κοζάνη. Το 2010 η γραμμή προς Κοζάνη ανεστάλη για επιβατική χρήση και παρέμεινε σε λειτουργία μόνο για την μεταφορά πρώτων υλών προς την περιοχή των λιγνιτωρυχείων της ΔΕΗ.

Γραμμή Θεσσαλονίκης-Σερρών (Γραμμή Π3)

Η Προαστιακή Γραμμή Θεσσαλονίκης - Σερρών εγκαινιάστηκε και λειτούργησε στις 3 Φεβρουαρίου 2020, όντας η 3η γραμμή του Προαστιακού Θεσσαλονίκης, που συνδέει με 1 επιπλέον δρομολόγιο ανά κατεύθυνση τη Θεσσαλονίκη με τις Σέρρες. Κατά την περίοδο των πρώτων μηνών λειτουργίας, το πρόγραμμα διαμορφώνοταν με καθημερινή σύνδεση τριών δρομολόγιων, ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούνταν και πλήθος ενδιάμεσων σταθμών.. Λίγους μήνες μετά τα εγκαίνια η σιδηροδρομική γραμμή ανεστάλη την λειτουργία της λόγω της πανδημίας του COVID-19. Στις 18 Απριλίου 2021 επαναλειτούργησε με μειωμένα δρομολόγια.

= Ανταποκρίσεις

= Στρυμόνας Στον Σιδηροδρομικό σταθμό του Στρυμόνα, ο οποίος είναι ενταγμένος στο δίκτυο του Προαστιακού, παρέχει στους επιβάτες την υπηρεσία της ανταπόκριση με τοπικές αμαξοστοιχίες προς Προμαχώνα και Κούλατα.

Σέρρες Αντίστοιχα, στον Σιδηροδρομικό σταθμό των Σερρών, ο οποίος αποτελεί και τον τερματικό του δικτύου, οι επιβάτες μπορούν να μετεπιβιβαστούν σε τοπικές και υπεραστικές αμαξοστοιχίες προς Δράμα, Ξάνθη και στον Προαστιακό Σιδηρόδρομο Θράκης.

Εισιτήρια και Δρομολόγια

Ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος Θεσσαλονίκης προς το παρόν εκτελεί δρομολόγια σε περιοχές εκτός αστικής ζώνης όπου ισχύει εισιτήριο που τιμολογείται κλιμακωτά και εκδίδεται είτε σε φυσική είτε σε ψηφιακή μορφή από την Hellenic Train. Μελλοντικά προβλέπεται η επέκταση και πύκνωση των σταθμών στα δυτικά προάστια της μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης και η διασύνδεση του Προαστιακού με το λιμάνι της πόλης, δρομολόγια στα οποία ενδεχομένως θα ισχύει διαφορετικό καθεστώς τιμολόγησης εισιτηρίου. Το σύνολο των δρομολογίων είχαν ανασταλεί μετά το σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών με σκοπό να πραγματοποιηθεί έλεγχος και συντήρηση στο σύνολο του τροχαίου υλικού του σιδηρόδρομου. Ορισμένα δρομολόγια προς Αθήνα και Λάρισα (Γραμμή Π1) επαναλειτούργησαν στις 22 Μαρτίου 2023 ενώ τα υπόλοιπα δρομολόγια προς Φλώρινα (Γραμμή Π2) και Σέρρες (Γραμμή Π3) επαναλειτούργησαν τον Δεκέμβριου του ίδιου έτους.

Μελλοντικές επεκτάσεις

Σύμφωνα με εκάστοτε κυβερνητικά προγράμματα της τελευταίας δεκαετίες έχουν προταθεί ορισμένες παρεμβάσεις, προσθήκες και επαναλειτουργίες γραμμών με σκοπό την αύξηση του δυναμικού του Προαστιακού Σιδηρόδρομου και την εξυπηρέτηση ακόμα περισσότερων περιοχών και κατοίκων προς όλες τις κατευθύνσεις στην ευρύτερη περιοχή.

Διαβατά - Κορδελιό - Επτανήσου - Μενεμένη - Μηχανοστάσιο - Θεσσαλονίκη ΑΤΕΙΘ - Σίνδος - Καλοχώρι - Κορδελιό - Επτανήσου - ΚΤΕΛ - Κωλέττη Ι.(Μουσείο Ολοκαυτώματος) - ΠΣΣΘ - Λιμένας Θεσσαλονίκης Γέφυρα - Άγιος Αθανάσιος - Αγχίαλος - Διαβατά - Διεθνές Πανεπιστήμιο - Κορδελιό - Επτανήσου - Εύοσμος - Αμπελόκηποι - Γήπεδο - Λαγκαδά (Μετρό Αγία Βαρβάρα) Σιδηροδρομική Εγνατία

Παραπομπές