Το Μαργαρίτι είναι χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Θεσπρωτίας και ανήκει στην Περιφέρεια Ηπείρου. Διοικητικά ως Κοινότητα Μαργαριτίου, υπάγεται διοικητικά στη Δημοτική Ενότητα Μαργαριτίου, του Δήμου Ηγουμενίτσας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 171 μέτρων και ο πληθυσμός του είναι 679 κάτοικοι, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011.

Ιστορία

Το Μαργαρίτι απέχει 25 χλμ. από την Ηγουμενίτσα, είναι χτισμένο κοντά στην περιοχή της Αρχαίας Ελεάτιδας και βρίσκεται ανάμεσα στην Παραμυθιά, την Πάργα και τον ποταμό Αχέροντα. Το χωριό αυτό πέραν της φυσικής του ομορφιάς, έχει αξιόλογο ιστορικό παρελθόν, που μαρτυρούν το κάστρο, ο μιναρές στην Καταβόθρα, τα παλιά αρχοντικά και τα εξωκλήσσια. Πολλές αρχαίες πόλεις βρέθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, το Μαργαρίτι ιδρύθηκε πριν τον 16ο αιώνα. Το Οθωμανικό κάστρο του Μαργαριτίου ιδρύθηκε στις αρχές του 16ου αιώνα.[9] Το Μαργαρίτι ήταν η διοικητική έδρα του Ναχιγές του Μαζαρακίου ο οποίος μετονόμασε την πόλη στο σημερινό της όνομα (1551). Σε απογραφές καταγράφηκαν 38 χωριά (1551) και 35 (1613), το Μαργαρίτι περιείχε 17 νοικοκυριά (1551) και 20 (1613). Η Παραμυθιά Θεσπρωτίας, το Μαργαρίτι και ο Παρακάλαμος δέχτηκαν επιθέσεις από την Δημοκρατία της Βενετίας και τους κατοίκους της Ενετοκρατούμενης Κέρκυρας κατά παράβαση της Βενετο-Οθωμανικής συνθήκης (1540). Ο Βενετός στρατάρχης Τζιρόλαμο Ζανέ προσπάθησε να καταλάβει το κάστρο του Μαργαριτίου χωρίς επιτυχία (1570). Μια ομάδα Αλβανών του Μαργαριτίου ταξίδευσε στην Κέρκυρα για να ζητήσει βοήθεια από τους Βενετούς να καταλάβουν το κάστρο του Μαργαριτίου από τους Οθωμανούς. Ο Βενετός κυβερνήτης της Κέρκυρας αρνήθηκε επειδή οι δυνάμεις του ήταν πολύ λίγες, μόλις 250 άνδρες και δεν μπορούσε να αντιμετωπίσει τους πολυπληθέστερους Οθωμανούς. Μετά την Ναυμαχία της Ναυπάκτου (1571) ο τοπικός οπλαρχηγός Πέτρος Λάντζας έγινε κυρίαρχη φυσιογνωμία παρέχοντας σοβαρή υποστήριξη τους Βενετούς στην πολιορκία. Μια μεγάλη στρατιωτική δύναμη με οπλαρχηγούς από την Πάργα και την Παραμυθιά υπό την διοίκηση του Βενετού στρατάρχη και μετέπειτα δόγη Σεμπαστιάνο Βενιέρ κατέλαβε και έκαψε το κάστρο του Μαργαριτίου μετά από τετραήμερη πολιορκία. Η πτώση του Μαργαριτίου είχε μεγάλο αντίκτυπο τόσο στην Ευρώπη όσο και στους Ελληνικούς πληθυσμούς της Ηπείρου που βρίσκονταν υπό Οθωμανική κυριαρχία. Η Δημοκρατία της Βενετίας απομνημόνευσε το μεγαλοπρεπές γεγονός της άλωσης του Μαργαριτίου με ανάγλυφο στο Παλάτι των Δόγηδων. Η άλωση του Μαργαριτίου ήταν η τελευταία επιδρομή των Βενετών σε Οθωμανικές περιοχές, τις επόμενες δεκαετίες η περιοχή δεν έγινε ποτέ πεδίο μάχης. Τον 16ο αιώνα η φρουρά του Μαργαριτίου προσυλητίστηκε στο Ισλάμ από Τουρκοαλβανικές οικογένειες όπως των Μαζαράκηδων, η διαδικασία είχε ολοκληρωθεί το 1571. Σε έναν αιώνα (1670) ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή πέρασε από το Μαργαρίτι, κατέγραψε 200 οικίες στο κάστρο του οικισμού και 1200 γύρω από αυτό. Η πόλη είχε Αλβανοκρατούμενο πληθυσμό και μουσουλμάνους, υπήρχαν δύο τζαμιά αλλά καμιά χριστιανική εκκλησία. Η τοποθεσία του Μαργαριτίου κοντά στα Βενετικά σύνορα έγινε επίκεντρο συγκρούσεων ανάμεσα στους Βενετούς και τους Αλβανούς μπέηδες για τον έλεγχο των αγροτικών εκτάσεων ανάμεσα στο Μαργαρίτι και την Πάργα. Στην Οθωμανική αυτοκρατορία έγινε η έδρα του Καζά του Μαργαριτίου, ο πληθυσμός ήταν Αλβανόφωνος και Ελληνόφωνος. Αργότερα αναδείχτηκε η Αλβανική οικογένεια Τσαπάρη, στα τέλη του 18ου αιώνα ο Χασάν Τσαπάρη κατείχε την πεδιάδα του Φαναρίου στα νότια. Όταν ο Αλή Πασάς δημιούργησε το Πασαλίκι των Ιωαννίνων η οικογένεια Τσαπάρη συγκρούστηκε μαζί του. Τον Φεβρουάριο του 1913 ο Ελληνικός στρατός απελευθέρωσε το Μαργαρίτι από τον Οθωμανικό ζυγό, με την Συνθήκη του Λοδίνου ενώθηκε με την Ελλάδα. Οι γέροντες των χωριών αρνήθηκαν την ένωση με την Ελλάδα αλλά πολλοί τοπικοί μπέηδες την δέχτηκαν. Την ίδια εποχή η πόλη είχε μεικτό πληθυσμό Έλληνες και Αλβανούς Τσάμηδες. Οι Τσάμηδες εκδιώχθηκαν από τον ΕΛΑΣ όταν έληξε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος επειδή συνεργάστηκαν με τους Ναζί, την δεκαετία του 1920 ξεκίνησε ο εξελληνισμός της πόλης, η Αλβανική αριστοκρατία έχασε τον έλεγχο. Το Μαργαρίτι ωστόσο εξακολουθούσε να είναι μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα του Αλβανοκρατούμενου πληθυσμού και της Τσαμουριάς. Τα Φασιστικά Ιταλικά στρατεύματα κατέλαβαν την πόλη (1941), οι Αλβανοί Τσάμηδες υπό την ηγεσία του Σαντίκ συνεργάστηκαν με τις δυνάμεις του Άξονα και προχώρησαν σε μια σειρά από φρικτούς θανάτους απέναντι στους Έλληνες. Στην διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου όλα τα Αλβανικά μνημεία του Μαργαριτίου καταστράφηκαν. Στο τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι Τσάμηδες μεταφέρθηκαν υπό τις οδηγίες των Γερμανών βόρεια από τα Ιωάννινα.

Κάστρο

Στη νότια πλευρά του Μαργαριτίου, υπάρχει κάστρο σε λόφο που δεσπόζει στην περιοχή. Πρόκειται για οθωμανικό κάστρο, σε θέση όπου προϋπήρχε Βυζαντινό φρούριο, που κατελήφθη για λίγο από τους Ενετούς, μετά από μια μάχη που άφησε εποχή. Το κάστρο άρχισε να κατασκευάζεται από τους Τούρκους το 1549, επάνω στα ερείπια προϋπάρχοντος αρχαίου οχυρού και καταστράφηκε από τους Ενετούς το 1571. Το κάστρο πρέπει να ανακατασκευάστηκε ριζικά, περίπου έναν αιώνα μετά την κατασκευή του, στο δεύτερο μισό του 17ου, ή στις αρχές του 18ου αιώνα. Σε αυτή τη φάση, πρέπει να επιχωματώθηκαν εσωτερικά, οι αυλές και οι προμαχώνες και να μετακινήθηκε η πύλη. Το κάστρο του Μαργαριτίου, στην περίοδο του Αλή πασά, το 1818, επισκευάστηκε από τους Τούρκους και χρησιμοποιήθηκε σαν ορμητήριο κατά της Πάργας. Αργότερα χρησίμευσε και σαν φυλακή. Οι φυλακές του κάστρου Μαργαριτίου, ήταν γνωστές για τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων και αναφέρονταν ως «Φυλακές Κούτσουρο». Έως το 1911 το φρούριο του Μαργαριτίου, χρησίμευε ως στρατώνας του τούρκικου στρατού, έδρα του στρατιωτικού διοικητή της περιοχής και ως φυλακές για τους βαρυποινίτες και τους επαναστάτες Έλληνες.

Διοικητικές μεταβολές

Ο οικισμός Μαργαρίτι στις 14-08-1919, ορίζεται έδρα της Κοινότητας Μαργαριτίου Πρεβέζης. Στις 01-04-1937, αποσπάται από το Νομό Πρεβέζης και υπάγεται στο Νομό Θεσπρωτίας. Στις 04-12-1997, το Μαργαρίτι ορίζεται έδρα του Δήμου Μαργαριτίου και στις 07-06-2010 προσαρτάται στο Δήμο Ηγουμενίτσας. Το Μαργαρίτι είναι έδρα της Κοινότητας Μαργαριτίου και της Δημοτικής Ενότητας Μαργαριτίου. Ενοριακό Ναό έχει τον Άγιο Βασίλειο και εκκλησιαστικά ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας.

Παραπομπές

Πηγές

Balta, Evangelia; Oğuz, Mustafa; Yaşar, Filiz (2011). "Εthnic and Religious Composition of Ottoman Thesprotia in the 15th to 17th centuries". In Forsén, Björn; Tikkala, Esko (eds.). Thesprotia Expedition II. Environment and Settlement Patterns. Foundation of the Finnish Institute at Athens. Malcolm, Noel (2020). Rebels, Believers, Survivors: Studies in the History of the Albanians. Oxford University Press. Malcolm, Noel (2015). Agents of Empire: Knights, Corsairs, Jesuits and Spies in the Sixteenth-century Mediterranean World. Oxford University Press. Tsoutsoumpis, Spyros (2015). "Violence, resistance and collaboration in a Greek borderland: the case of the Muslim Chams of Epirus". Qualestoria. 43 (2). Ψιμούλη, Βάσω Δ. (2006). Σούλι και Σουλιώτες. Ιστορία και Πολιτική (4th ed.). Athens: Βιβλιοπωλείον της Εστίας