Το Μικρό Σούλι είναι χωριό του Νομού Σερρών, χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 έχει πληθυσμό 334 κατοίκων, ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 385 κατοίκων. Είναι χτισμένο στους πρόποδες του Παγγαίου, «σκαρφαλωμένο» σε ένα μεγάλο βράχο που θυμίζει έντονα το Σούλι της Ηπείρου. Εξάλλου τη σημερινή του ονομασία, την οποία απέκτησε το 1924 την οφείλει σε αυτή τη μορφολογική του ομοιότητα με το ιστορικό Σούλι, αλλά και στη γενναιότητα με την οποία πολέμησαν οι Μακεδονομάχοι του χωριού, κατά τον Μακεδονικό Αγώνα (1904 — 1908). Λέγεται μάλιστα ότι το όνομα αυτό το έδωσε στο χωριό ο Μητροπολίτης Δράμας, Φιλίππων και Ζιχνών και αργότερα Μητροπολίτης Σμύρνης Χρυσόστομος, όταν βρέθηκε εκεί το 1909, για να παρακολουθήσει μια θεατρική παράσταση που δόθηκε από κατοίκους του χωριού.

Ιστορία

Σύμφωνα με το βιβλίο του Αστέριου Γούσιου «Η κατά Παγγαίον χώρα», το Μικρό Σούλι στο τέλος του 19ου αιώνα διέθετε Δημοτικό Σχολείο και Νηπιοπαρθεναγωγείο, στα οποία φοιτούσαν 70 αγόρια και 45 κορίτσια. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Κοινότητας Μ. Σουλίου το 1964 το χωριό απαριθμούσε 1.082 κατοίκους. Παλιότερα το χωριό λεγόταν Σέμαλτο. Ορισμένοι πιστεύουν ότι η ονομασία αυτή προέρχεται από το αρχαίο ρήμα «άλλομαι» που σημαίνει πηδώ, κάποιοι άλλοι πιστεύουν ότι η ονομασία Σέμαλτο προέρχεται από τις λατινικές λέξεις Σεμ και Άλτο που σημαίνουν Ημί και Λόφος αντίστοιχα, δηλαδή ημίψηλος λόφος. Πιθανότερο όλων όμως είναι η ονομασία αυτή να προέρχεται από το Σεμάλτιον όρος, που είναι το Παγγαίο. Λίγα χιλιόμετρα δυτικά του σημερινού χωριού, στο λόφο «Ζαβαρνίκια», μαρτυρούνται τα ίχνη (πολυάριθμα όστρακα αγγείων κ.ά.) αρχαίου οικισμού, ο οποίος βρισκόταν πάνω στην Εγνατία οδό, όπως εικάζεται από την ανεύρεση εδώ ενός ρωμαϊκού μιλιαρίου. Στο διπλανό πάλι λόφο της «Αγίας Μαρίνας» διαπιστώθηκε η ύπαρξη προϊστορικού οικισμού της ύστερης νεολιθικής και πρώιμης εποχής του Χαλκού. Αυτό σημαίνει ότι η περιοχή των δύο αυτών λόφων κατοικήθηκε συνεχώς από τα προϊστορικά ως τα βυζαντινά χρόνια, όπως μαρτυρούν και τα ερείπια παλαιοχριστιανικών βασιλικών.

Αναφορές στο Μικρό Σούλι υπάρχουν σε έγγραφα της βυζαντινής περιόδου που βρέθηκαν στο Άγιον Όρος (στο οποίο ανήκε). Πιο συγκεκριμένα, μνημονεύονται οι δύο γειτονικοί οικισμοί, το Σέμαλτον και τα Ζαβαρνίκια. Στα Ζαβαρνίκια υπάρχουν και διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση τα ερείπια των τούρκικων λουτρών, ότι απέμεινε δηλαδή από το χωριό που υπήρχε εκεί την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Το Μικρό Σούλι απελευθερώθηκε στις 24 Οκτώβρη του 1912, όπως άλλωστε και τα υπόλοιπα παγγαιοχώρια, από τον Καπετάν Δούκα. Το Μάιο του 1913 το χωριό πέφτει στα χέρια των Βουλγάρων. Οι κάτοικοι του Μικρού Σουλίου αλλά και της Παλαιοκώμη, της Αμφίπολης και των Λακοβικίων, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα χωριά τους για να ξεφύγουν από τις βιαιότητες των Βουλγάρων κατακτητών της Ανατολικής Μακεδονίας. Οι κάτοικοι αυτοί κατέφυγαν στη Βουρβουρού Χαλκιδικής για να εγκατασταθούν σε ασφαλή τόπο. Εκεί όμως τους βρίσκει επιδημία χολέρας, με αποτέλεσμα πάνω από 110 άνθρωποι να πεθάνουν εκεί, ενώ οι υπόλοιποι αναγκάστηκαν να ξαναγυρίσουν πίσω στο χωριό. Οι κακουχίες όμως των Μικροσουλιωτών δεν τελειώνουν, αφού αμέσως σχεδόν με την επιστροφή τους ξεσπάει ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι Βούλγαροι στέλνουν πολλούς κατοίκους ομήρους στη Βουλγαρία, όπου και πεθαίνουν οι περισσότεροι από αυτούς. Ακόμη οι Βούλγαροι καταστρέφουν ολοσχερώς το χωριό και χρησιμοποιούν τα απομεινάρια των σπιτιών σαν οικοδομικά υλικά για να φτιάξουν τα οχυρωματικά τους έργα. Η εκκλησία του χωριού, η οποία χτίστηκε το 1835, ήταν το μοναδικό κτίσμα του χωριού που έμεινε ανέπαφο. Όμως κι αυτή γκρεμίστηκε από βόμβα, που έπεσε στο χωριό κατά τη διάρκεια των πολεμικών επιχειρήσεων. Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, οι ξένες δυνάμεις κατοχής υποχρέωσαν τους κατοίκους του Μ. Σουλίου, αλλά και των γύρω χωριών να κατασκευάσουν το δρόμο που οδηγεί σε μια περιοχή του Παγγαίου που ονομάζεται «Κανόνι». Εκεί, με καταναγκαστική δουλειά των κατοίκων της περιοχής, κατασκευάστηκε φρούριο, προκειμένου να ελέγχουν οι ξένες δυνάμεις ολόκληρο τον Στρυμονικό κόλπο. Όσοι κάτοικοι επέζησαν από τους πολέμους και τις κακουχίες αναγκάστηκαν να ζήσουν σε ένα χωριό κατεστραμμένο και ερειπωμένο. Στεγάστηκαν λοιπόν αρχικά σε παράγκες και ασχολήθηκαν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το κράτος έχτισε δύο μεγάλες αποθήκες για να αποθηκεύουν οι κάτοικοι τα αγροτικά τους προϊόντα. Αργότερα οι αποθήκες αυτές χρησιμοποιήθηκαν σαν δημοτικό σχολείο η μία και σαν κοινοτικό κατάστημα η άλλη. Το 1923 οι αρχές του χωριού μαζί με τον ιερέα αλλά και πολλούς κατοίκους, πήγαν στη Βουρβουρού Χαλκιδικής και αφού ξέθαψαν τους νεκρούς συγχωριανούς τους, πήραν τα κόκαλά τους και τα έφεραν πίσω στο χωριό. Το 1931 η κυβέρνηση βοήθησε οικονομικά τους κατοίκους του χωριού κι έχτισαν σπίτια για να κατοικήσουν. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το Μικρό Σούλι, παρόλο που πάντοτε ήταν ένα κατά βάση αγροτικό χωριό ανέπτυξε σημαντική πολιτιστική δραστηριότητα. Ακουστά σ' όλη την περιοχή ήταν τα γλέντια των κατοίκων του, οι παρελάσεις καρναβαλικών αρμάτων τις Αποκριές, οι συναυλίες που έδινε η μπάντα του χωριού, αλλά και οι θεατρικές παραστάσεις που ανέβαζαν οι σύλλογοι του Μικρού Σουλίου. Τα τελευταία χρόνια το Μικρό Σούλι, όπως άλλωστε και όλα τα χωριά του Παγγαίου, ακολούθησε μια φθίνουσα πορεία με συνεχή μείωση του πληθυσμού του.

Βραχογραφίες

Από ένα βαθύ πέπλο μυστηρίου εξακολουθούν να καλύπτονται τα «ακιδογραφήματα» ή «βραχογραφίες» που συναντάμε στις πλαγιές του Παγγαίου, πάνω από το Μικρό Σούλι και το Ροδολίβος, δηλαδή κάποια σχεδιάσματα ζωγραφισμένα επάνω στο σκληρό γρανίτη ή το σκληρό ασβεστόλιθο. Πράγματι οι βραχογραφίες αυτές παρατηρήθηκαν και μελετήθηκαν για πρώτη φορά από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Νικόλαο Μουτσόπουλο, ο οποίος όμως δεν ήταν αρχαιολόγος, στο Νότιο και Νοτιοδυτικό Παγγαίο το 1966. Από τότε όμως και μετά, δεν έχει γίνει ενδελεχής επιστημονική έρευνα, οπότε δεν μπορούμε με βεβαιότητα να μιλήσουμε για την προέλευσή τους. Με τις βραχογραφίες ασχολήθηκε και ο Ροδολιβινός Γιώργος Βογιατζής, ο οποίος έχει γράψει και ένα βιβλίο σχετικό με αυτές. Οι βραχογραφίες είναι απεικονίσεις, κυρίως ειδών της πανίδας που υπήρχε στην περιοχή, αλλά και ανθρώπινων μορφών. Στο Παγγαίο όλες οι βραχογραφίες, έχουν την ίδια μορφή, πράγμα που σημαίνει ότι φτιάχτηκαν από τον ίδιο λαό και μάλιστα με μια τεχνική (της διάνοιξης οπών πάνω στον σκληρό βράχο, που στο τέλος ενώνονται μεταξύ τους και σχηματίζουν γραμμές), την οποία τεχνική χρησιμοποιούν μέχρι και σήμερα ακόμη οι κτηνοτρόφοι του Παγγαίου, για να χαράζουν τα ονόματά τους στους βράχους. Η χρονολόγηση των χαραγμάτων αυτών βέβαια είναι ακόμη πιο δύσκολη, αφού όπως είπαμε δεν έχουν μελετηθεί από αρχαιολόγους. Πάντως γίνεται γενικά δεκτό από όσους ασχολήθηκαν με τις βραχογραφίες, ότι οι παλιότερες ανάγονται στην όψιμη εποχή του χαλκού (γύρω δηλαδή στην 3η χιλιετία π.Χ.), ενώ οι νεώτερες φθάνουν μέχρι και τους πρώτους Χριστιανικούς χρόνους.

Διοικητική ιστορία

Το χωριό είχε αναγνωριστεί ως Κοινότητα Σεμάλτου στις 04/01/1920 και στις 30/08/1927 μετονομάστηκε στο όνομα Κοινότητα Μικρού Σουλίου. Με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας, η κοινότητα ενσωματώθηκε στον Δήμο Ροδολίβους. Με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης ο Δήμος Ροδολίβους εντάχθηκε στον νέο δήμο Αμφίπολης και το Μικρό Σούλι είναι τοπική κοινότητα αυτού του Δήμου.

Παραπομπές

Πηγές

Λεύκωμα δήμου Ροδολίβους 2006 (Συγγραφική Εργασία: Γιάννης Στρατής, Αρχείο Εγγραφών: Γιάννης Ε. Στρατής, Επιμέλεια Έκδοσης: Γιάννης Στράτης