Η Χώρα είναι χωριό της Σάμου που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της, σε απόσταση 13 χιλιόμετρων από την πρωτεύουσα της, τη Σάμο. Έχει πληθυσμό 1.500 κατοίκων και μέχρι το 1854 αποτελούσε πρωτεύουσα του νησιού.

Μεταφορά της πρωτεύουσας

Στα πρώτα 20 χρόνια της Ηγεμονίας της Σάμου, η Χώρα παρέμεινε η πρωτεύουσα της Σάμου. Η διοίκηση όμως ήταν αρκετά δύσκολη, διότι δεν υπήρχαν δρόμοι και ορισμένα απαραίτητα κτήρια. Σκέψεις για τη μεταφορά της πρωτεύουσας είχαν γίνει και κατά το παρελθόν, επί της ηγεμονίας του Στέφανου Βογορίδη το 1835, όταν οι κάτοικοι της Σάμου σκέπτονταν να μεταφερθεί η πρωτεύουσα στον Λιμένα Βαθέος και να μετονομαστεί ο συνοικισμός σε Στεφανούπολη για να συνδέεται με το Βαθύ. Έτσι η διοίκηση αγνόησε την παλιά πρωτεύουσα της Σάμου, Χώρα, και εγκαταστάθηκε προσωρινά στον Λιμένα Βαθέος. Αυτό συμφωνήθηκε και από την τέταρτη Γενική Συνέλευση του 1835. Όμως η σκέψη αυτή εγκαταλείφθηκε με την πτώση του Βογορίδη. Τον Μάρτιο του 1841, κατά τη συνέλευση των πληρεξουσίων, συζητήθηκε το θέμα της έδρας της διοίκησης και ύστερα από ομόφωνη απόφαση ορίστηκε η Χώρα. Λίγο καιρό αργότερα ο Γεώργιος Κονεμένος, διοικητής τότε της Σάμου, είχε την άποψη πως η πρωτεύουσα έπρεπε να μεταφερθεί στο Τηγάνι, που ήταν η αρχαία πρωτεύουσα του νησιού και μια από τις επιφανέστερες πόλεις της αρχαίας Ελλάδας. Έτσι το 1851, η συνέλευση επί ηγεμονίας Γεωργίου Κονεμένου αποφάσισε με ψήφισμα της ως έδρα διοικήσεως τον Λιμένα Τηγανίου, για λόγους κλίματος, υποδομών αλλά και δυσκολίας μεταφοράς της πρωτεύουσας στο Βαθύ λόγω μεγάλης απόστασης και εξόδων. Ενώ όμως το 1851 η γενική συνέλευση είχε πάρει την τελική της απόφαση, ο νέος τοποτηρητής Ιωάννης Γκίκας από τις πρώτες μέρες τις άφιξης του έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τον Λιμένα Βαθέος. Η άποψή του ήταν πως θα έπρεπε η πρωτεύουσα να μεταφερθεί εκεί, διότι ο κόλπος εξασφάλιζε καλύτερο λιμάνι, έχοντας συνήγορο τον τότε πρόξενο της Αγγλίας στη Σάμο και μεγαλέμπορο Γρηγόριο Λουί-Μαρκ. Έτσι, τον Μάιο του 1854 η πρωτεύουσα της Σάμου μεταφέρθηκε στο Βαθύ. Η Χώρα όμως ακόμη και μετά την μεταφορά της πρωτεύουσας στο Βαθύ εξακολουθούσε να διεκδικεί δικαιώματα πρωτεύουσας του τόπου. Επίσης ο τότε ηγεμόνας Μιλτιάδης Αριστάρχης, διάδοχος του Γκίκα, ήθελε να μεταφέρει την έδρα της ηγεμονίας στην αρχαία πρωτεύουσα. Συγκάλεσε έτσι τον Μάιο του 1859 συνέλευση στην Χώρα, προς μεγάλη χαρά των κάτοικων που δεν ήθελαν η πολύ του Λιμένα Βαθέος να αναγνωριστεί οριστικά ως πρωτεύουσα του νησιού. Το ζήτημα όμως της πρωτεύουσας της Ηγεμονίας δεν είχε ακόμα λυθεί. Την έδρα διεκδικούσαν η Χώρα αλλά και ο Λιμένας Βαθέος. Ο Ι. Γκίκας προτίμησε τον Λιμένα Βαθέος λόγω του κόλπου του, οι κάτοικοι όμως εξακολουθούσαν να προτιμούν τη Χώρα. Τον Νοέμβριο του 1862 κατά την γενική συνέλευση στη Χώρα ο Μιλτιάδης Αριστάρχης εμφανίστηκε ικανοποιημένος από την πρόοδο των έργων στο Τηγάνι και πρότεινε τη μεταφορά της πρωτεύουσας εκεί. Όμως σημειώθηκαν αντιδράσεις και επικράτησαν οι απόψεις τον ισχυρών παραγόντων του νησιού. Έτσι η επιλογή του Λιμένα Βαθέος ως πρωτεύουσα της Σάμου ήταν οριστική και αμετάκλητη. Οι κάτοικοι αντέδρασαν και υποστήριξαν την παραμονή της πρωτεύουσας στη Χώρα, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τα επόμενα χρόνια έγινε σταδιακά η μεταφορά των υπηρεσιών της Ηγεμονικής Πολιτείας και το 1888 οι αρχές και οι εξουσίες του νησιού είχαν μόνιμη έδρα τον Λιμένα Βαθέος. Ύστερα από τη μεταφορά της πρωτεύουσας στο Βαθύ, η Χώρα αποτελούσε δήμο β΄ τάξεως και ο οικισμός Τηγανίου ανήκε στον δήμο της. Το Τηγάνι αποσπάστηκε με νόμο το 1890 από τον δήμο Χώρας ως ξεχωριστός δήμος τρίτης τάξεως.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Η Χώρα της Σάμου 1572-2009, Πλούταρχος-Στυλιανός Κων. Σπύρου, Σάμος 2009