"Η Ανθεμούσα" === Ο σύλλογος της Λέκκας «Η Ανθεμούσα» κάνει προσπάθειες για τον εξωραϊσμό και της διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού. Οι ιδρυτικοί στόχοι του συλλόγου είναι κυρίως η αναβίωση και διατήρηση των τοπικών παραδόσεων και εθίμων του χωρίου και η ψυχαγωγία των κατοίκων του. Ο σύλλογος εκδίδει το περιοδικό «Ο Άνεμος της Λέκκας» με περιεχόμενο που αναβιώνει τοπικά έθιμα, καθώς και θέματα γενικού περιεχομένου, απευθύνεται κυρίως στους ομογενείς που βρίσκονται στον Καναδά και την Αμερική. Οι σημαντικότερες παρεμβάσεις του συλλόγου μέχρι σήμερα:

Αγορά ενός παλιού σπιτιού χτισμένο από πέτρα, το οποίο ανακαινίζεται προκειμένου να εδρεύει και να δραστηριοποιείται ο σύλλογος σε αυτό. Κάθε χρόνο γίνεται αναβίωση κάποιων εθίμων όπως: α) το «Σουμπέτ», το βράδυ της δεύτερης Αποκριάς, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται στην αίθουσα του χωριού με τα φαγητά τους και με οργανοπαίχτες για να γλεντήσουν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. β) Το βράδυ της 23ης Ιουνίου, παραμονή του «Αη Γιαννιού του Κλήδωνα» ανάβουν φωτιές στην πλατεία για να την «περάσουν» μικροί και μεγάλοι, ενώ οι γυναίκες του συλλόγου φτιάχνουν παραδοσιακούς λουκουμάδες και τηγανίτες. Κάθε χρόνο κυκλοφορεί ημερολόγιο με διάφορες θεματικές σχετικά με το χωριό, όπως πχ παραδοσιακά σπίτια, πρόεδροι του χωρίου κτλ Για τα παιδιά του χωριού προσφέρονται μαθήματα μουσικής, ενώ για τις γυναίκες μαθήματα ραπτικής, κοπτικής και παραδοσιακών χορών. Διοργάνωση εκδρομών εντός και εκτός νησιού

Σωματείο Εθελοντών πολιτικής προστασίας Λέκκας

Σε όλο το νησί δραστηριοποιούνται σύλλογοι εθελοντών πυροσβεστών, οι οποίοι βοηθούν σημαντικά το έργο της πυροσβεστικής. Έτσι και το χωριό της Λέκκας έχει τον δικό του σύλλογο, με εθελοντές που είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν σε οποιαδήποτε κρίση συμβεί όχι μόνο στη Λέκκα αλλά σε όλη τη Σάμο, με ιδιωτικά οχήματα διαμορφωμένα κατάλληλα για πυρόσβεση και διάσωση.

Ήθη και έθιμα

Τα περισσότερα έθιμα της Λέκκας (όπως και σχεδόν όλης της Σάμου), περιστρέφονται γύρω από τις Χριστιανικές εορτές. Τα κυριότερα έθιμα είναι:

«Μπουλιστρίνα», την πρωτοχρονιά στη Λέκκα, όπως και σχεδόν σε όλη τη Σάμο, οι παππούδες δεν έπαιρναν δώρα παιχνίδια στα παιδιά, αλλά έδιναν ένα χρηματικό ποσό στους γονείς τους να τους το φυλάξουν ή να αγοράσουν κάτι απαραίτητο. Την 1η Φεβρουαρίου (Αγίου Τρύφωνα) κανείς δεν έμπαινε στο αμπέλι του και γενικότερα δεν γίνονται αγροτικές εργασίες, γιατί «ο Άγιος Τρύφωνας, κρατάει κλαδευτήρι και έχει φόβο να κόψει τη μύτη του όποιος κλαδεύει κείνη την ημέρα». Την 10η Φεβρουαρίου (Αγίου Χαράλαμπου) δεν έβαζαν σαμάρι στα μεγάλα ζώα (άλογα, γαϊδούρια κτλ) «Σουμπετ», την περίοδο των αποκρεών στα καφενεία πήγαινε όποιος ήθελε για γλέντι και χορό μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, ενώ διοργανωνόταν και συγκεντρώσεις στα σπίτια, μόνο για συγγενικά πρόσωπα και στενούς φίλους. Αυτά ήταν τα λεγόμενα «σουμπέτια». Στα καφενεία είχαν ορχήστρες και ζωντανή μουσική, ενώ στα σπίτια γραμμόφωνο ή τσαμπούνα. Στις οικογενειακές συγκεντρώσεις κάθε οικογένεια έφερνε μαζί της κρασί και φαγητό. «Λαζαρος», το Σάββατο του Λαζάρου, ζυμώνουν ψωμί σε ανθρώπινο σχήμα, για μάτια και μύτη βάζουν από ένα στραγάλι, και το ονομάζουν «λαζαράκι», προκειμένου να τιμήσουν την ανάσταση το Λαζάρου. «Ανάσταση», είναι ένα έθιμο που γίνεται μόνο στη Λέκκα. Έξω από τον περίβολο της εκκλησίας του χωριού, στο βορινό μέρος της εκκλησίας, υπάρχει αρκετός ελεύθερος χώρος. Σε αυτό το μέρος στήνεται, στερεωμένος καλά στο έδαφος, πεύκος από τον οποίο έχουν αφαιρεθεί τα κάτω κλαδιά, εκτός αυτών της κορυφής του. Γύρω από τον πεύκο στοιβάζονταν από τα παιδιά του δημοτικού, από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι και το Μ. Σάββατο κλαδιά, θάμνους κ.α. έτσι δημιουργείτε ένας πολύ μεγάλος σωρός από ξερά κλαδιά. Η τελετή της ανάστασης που γίνεται από την εσωτερική μεριά του περιβόλου της Εκκλησίας – κάτω από το καμπαναριό, απέχει αρκετά μέτρα από τον σωρό των ξερών κλαδιών. Μόλις ο ιερέας πει το «Χριστός Ανέστη» βάζουν φωτιά στον σωρό και σε λίγα λεπτά οι φλόγες από τα ξύλα και τους θάμνους φτάνει σε αρκετά μεγάλο ύψος προσφέροντας έτσι ένα καταπληκτικό και μοναδικό θέαμα στους παραβρισκόμενους. Την Κυριακή του Πάσχα, το Ευαγγέλιο, αν και στο χωριό δεν υπήρχαν ξένοι, από το 1920-1930 περίπου, το διάβαζαν σε 3-4 γλώσσες, διότι «πρέπει να μαθευτεί σε όλα τα έθνη» η Ανάσταση του Ιησού. Στέκονταν οι παπάδες και οι ψάλτες σε απόσταση περίπου 3 μέτρων ο ένας από τον άλλον για να ξεκινήσουν διαδοχικά την ανάγνωση. Την Τρίτη του Πάσχα τη Λέκκα και στην ευρύτερη περιοχή του Καρλοβάσου είναι ακόμα και σήμερα αργία. Μετά την εκκλησία, γίνεται η περιφορά της εικόνας της Ανάστασης, συνοδευόμενη από τον Σταυρό, τα εξαπτέρυγα, τα λάβαρα τους ιερείς και όλο το εκκλησίασμα, σε όλο το χωριό. Ειδικότερα στο χωριό την Τρίτη του Πάσχα υπήρχε το έθιμο να κάνουν κούνιες οι πιστοί στο προαύλιο της εκκλησίας. Πιο φρόμινο ήταν να μπαίνουν οι άντρες στις άκρες και στη μέση ένα άτομο με δυνατή φωνή που να ξέρει το τραγούδι. το πρώτο τραγούδι ήταν: "Σίδερο να 'ναι το σχοινί κι ατσάλι το κλωνάρι και κείνος που την έκαμε να ζει να κάνει κι άλλη".

Την 25η Μαΐου είναι η 3η εύρεση της Αγίας Κάρας, της κεφαλής του Αγ. Ιωάννου Προδόμου. Στη Λέκκα που είναι ο προστάτης άγιος οι αγρότες δεν έμπαιναν μέσα στα αμπέλια για τις εποχιακές εργασίες. Την 29η Αυγούστου (Αγίου Ιωάννη Θερμαστή), γίνεται το μεγάλο πανηγύρι στη Λέκκα. Όλοι οι κάτοικοι του χωριού καθαρίζανε τις αυλές τους, ασπρίζανε και πλένανε, έτσι ώστε όλοι οι επισκέπτες από τα γύρω χωριά που θα έρχονταν για το πανηγύρι να βρουν το χωριό καθαρό και ασπρισμένο. Την παραμονή της εορτής έρχονταν από το Καρλόβασι και τα γύρω χωριά (Καστανιά, Κοσμαδαίοι, Νικολούδες, Τσουρλαίοι) αρκετοί πιστοί ξυπόλητοι γιατί τον είχαν «τάμα». Στη συνέχεια και μετά τη λειτουργία ξεκινούσε το γλέντι μέχρι να βγει ο ήλιος. Έθιμο Γάμου: Κλεμμένες - Πριν το γάμο φτιάχνονται οι «κλεμμένες», είναι ένα κομμάτι ψωμί με διάφορα μυρωδικά μέσα, κουφέτο και μέλη. Το ψωμί αυτό το μοιράζανε σε όλους τους ανύπαντρους και ανύπαντρες. Το συγκεκριμένο έθιμο είναι καθαρά «Λεκκάτικο».

Παραδοσιακά Κάλαντα

Κάτω στα Ιεροσόλυμα και στου Χριστού τον Τάφο Εκεί δεντρί δεν ήτανε, δεντρί ξεφανερώθη. Κι ανάμεσα στους κλώνους του Αγγέλοι κι Αρχαγγέλοι Κι ο Μιχαήλ Αρχάγγελος ξεφτερωτά και λέει Χριστέ για δως μου τα κλειδιά και τα χρυσά κλειδάκια, Ν ανοίξω τον παράδεισο, να μπω σε περιβόλι, Να φάω μήλο δροσερό, να πιω νερό δροσάτο, Να πέσω ν αποκοιμηθώ στη λεμονιά από κάτω, Και σας καλονυχτίζουμε, πέστε κοιμηθείτε, Ολίγον ύπνο πάρετε κι ευθύς να σηκωθείτε, Στην εκκλησία τρέξετε, με όλη την προθυμία, Και του Θεού ν ακούσετε την Θείαν Λειτουργίαν, Του Ιησου΄μας του Χριστού Γέννηση την Αγία, Δώστε και μας τον κόπο μας, οτ’ είναι ορισμός σας Και ο Χριστός μας πάντοτε, να είανι βοηθός σας, Και εις έτη πολλά.

Σεισμός 2020

Στις 31 Οκτώβριου του 2020, στις 13.51 ώρα Ελλάδος σημειώθηκε σεισμός μεταξύ Σμύρνης και Σάμου, το μέγεθος του σεισμού ήταν 6,7 βαθμών της κλίμακας ρίχτερ. Στη Σάμο και στη Λέκκα προκλήθηκαν ζημιές σε παλιά κτίρια και στις εκκλησίες. Ειδικά για τη Λέκκα καταγράφηκαν ζημίες στην κεντρική εκκλησία του χωριού, σε αρκετές οικίες, ενώ μόνο δυο κρίθηκαν κατεδαφιστέες.

Βιβλιογραφικές πηγές

Ιστορία και Λαογραφία της Λέκκας Σάμου, έθιμα – συνήθειες – τρόπος ζωής και ασχολίες των κατοίκων [περίοδος 1935-1953], Γιάννης Δ. Κόκκας, Ιούνιος 2015 Λεκκάτικα, Σπύρου Νικ. Κούκουρα, Ιανουάριος 2007, Α’ Έκδοση Στοιχεία Συστάσεως και Εξελίξεως των Δήμων και Κοινοτήτων, 42 Νομός Σάμου, Αθήνα, Μάιος 1962 ΧΩΡΙΑ του ΦΤΕΡΙΑ, ΛΕΚΚΑ, Εκδοτικός Οίκος Εμμαν. Κωνστ.Τροβά - Καρλόβασι, Παγώνδας Ιούλιος 1966 Η Σάμος (από γεωγραφική και ιστορική άποψη), Εν Αθήναις, τύποιος Π. Χαλκιοπούλου, οδός Γερανίου 11β - 1929

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://www.samosin.gr/el/item/λεκκα https://www.isamos.gr/lekka/ https://www.samosin.gr/el/item/άγιος-ιωάννης-πρόδρομος https://www.topoikaitropoi.gr/syllogoi/politistikos-exoraistikos-sullogos-lekas-i-anthemousa/