Η Ιερά Μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηνής είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών». Έδρα της είναι η Κομοτηνή και αποτελεί τη μητρόπολη της περιοχής της Ροδόπης στη Θράκη. Σήμερα μητροπολίτης είναι ο Παντελεήμων Μουτάφης.

Ιστορία

Κατά τους βυζαντινούς χρόνους, ιδίως τον 11ο και 12ο αιώνα το Παπίκιο όρος της Ροδόπης υπήρξε σημαντικό μοναστικό κέντρο της Θράκης. Με τις μονές του Παπικίου έχουν συνδεθεί σπουδαίες μορφές της Εκκλησίας, όπως ο Άγιος ο Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Άγιος Μάξιμος ο Καυσοκαλύβης –άλλαζε συχνά τόπο και πάντα έκαιγε την καλύβα του όπου ήταν ασκητής–, καθώς και πολιτικές προσωπικότητες όπως, ο πρωτοστράτωρ Αλέξιος Αξούθ, ο σεβαστοκράτωρ Αλέξιος Αξούθ και η Μαρία Βοτανειάτη. Στη Ροδόπη η Μαρώνεια και η Μοσυνούπολις αναφέρονται ως επισκοπικές έδρες. Υφίσταται μνεία δύο επισκόπων στις Οικουμενικές Συνόδους του 431 και του 449. Ο μητροπολίτης Μαρωνείας Κωνστάντιος (1770-1821) αποτέλεσε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστής της Ελληνικής επανάστασης του 1821 όπως και ο διάδοχός του μητροπολίτης Μαρωνείας Ιωαννίκιος. Ο σημερινός Μητροπολιτικός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται μέσα στα ερείπια του Φρούριου Κομοτηνής και χρονολογείται στο 1800. Πιθανολογείται ότι ο ναός χτίστηκε πάνω σε παλαιότερη μεταβυζαντινή εκκλησία του 1548.

Επισκοπικός κατάλογος

Αγιολογία

Τοπικές εορτές

Οι τοπικές εορτές περιλαμβάνουν τις εξής:

Κοίμησις της Θεοτόκου, 15 Αυγούστου (πανήγυρις μητροπολιτικού ναού). Αγίας Παρασκευής πολιούχου Κομοτηνής, 26 Ιουλίου. Αγίου νεομάρτυρος Μιχαήλ Μαυροειδούς του εν Αδριανουπόλει Θράκης μαρτυρήσαντος, 17 Φεβρουαρίου (τμήμα ιερού λειψάνου του αγίου φυλάσσεται στον μητροπολιτικό ναό και το παρεκκλήσιό του βρίσκεται στην Μονή Οσίου Μαξίμου Καυσοκαλύβη Ροδόπης). Άγιοι Γρηγόριος ο Παλαμάς και Μάξιμος ο Καυσοκαλύβης, οι εν Παπικιώ όρει ασκήσαντες. Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος Ροδόπης, 23 Αυγούστου. Παναγίας Μουρτατιανής στο Νέο Σιδηροχώρι Ροδόπης. Την είκονα της Παναγίας Μουρτατιανής έφεραν ως κειμήλιο οι Θρακιώτες πρόσφυγες από το Σιδηροχώρι (Σαμάκοβο) της Ανατολικής Θράκης το 1922. Ελευθέρια πόλεως Κομοτηνής και Θράκης, 14 Μαΐου.

Μάρτυρες 1941–1944

Τέσσερις κληρικοί της Ροδόπης, που κατάγονταν από την Ανατολική Θράκη, μαρτύρησαν κατά τη διάρκεια της Βουλγαρικής κατοχής μεταξύ των ετών 1941–1944, από τους Βούλγαρους κατακτητές. Οι κληρικοί και οι διδάσκαλοι αποτελού­σαν τα πρώτα θύματα των θηριωδιών των Βουλγάρων κατακτητών, στα πλαίσια της βουλγαρικής προσπάθειας για αλλοίωση του χαρακτήρα του ελληνικού πληθυσμού, ώστε να εγείρονται από πλευράς Βουλγαρίας εδαφικές αξιώσεις στη Μακεδονία και τη Θράκη.

Ιερέας Θεόδωρος Παπαδόπουλος (εκ Μοσχονιάς Κεσσάνης Ανατολικής Θράκης 1880), εφημέριος Αιγείρου που εκτελέστηκε στις 22 Ιουνίου 1941. Στις αρχές της κατοχής, στις 20 Απριλίου 1941, Βούλγαροι στρατιώτες μετέβησαν στο σπίτι του πατρός Θεόδωρου, στην Αίγειρο, όπου υπηρετούσε ως εφημέριος, κι ενώ ήταν άρρω­στος τον κατηγόρησαν για οπλοκατοχή και βιαιοπράγησαν εις βάρος του, επαναλαμβά­νοντας την πράξη τους δύο μήνες αργότερα, με αποτέλεσμα ο 64χρονος ιερέας να εκ­πνεύσει στις 22 Ιουνίου 1941. Ιερέας Δημήτριος Καβάζης (εκ Κεσσάνης Ανατολικής Θράκης 1890), εφημέριος Κρωβύλης, συνελήφθη την ώρα του Εσπερινού και μαρτύρησε δια λιθοβολισμού διότι δεν προσχωρούσε στην Βουλγαρική Εξαρχία και υπέκυψε στα τραύματά του στις 29 Απριλίου 1944. Ιερέας Βαγιάννης Εμμανουηλίδης (από το χωριό Γραβούνα Κεσσάνης της Ανατολικής Θράκης 1872), εφημέριος Συκορράχης, συνελήφθη από τους Βούλγαρους, κακοποιήθηκε και εκτελέστηκε στις 25 Ιουνίου 1944. Ιερέας Γεώργιος Βουλγαράκης (από τα Μάλγαρα της Ανατολικής Θράκης), εφημέριος Νέας Αδριανής, βασανίστηκε, αρνούμενος να υποκύψει στις πιέσεις για τέλεση της Θείας Λειτουργίας στην βουλγαρική. Τα βασανιστήρια συνεχί­στηκαν ακόμη και μπροστά στην 11χρονη θυγατέρα του, μέχρι να χάσει τις αισθήσεις του. Δύο μήνες χρειάσθηκαν, ώστε να καταφέρει να ορθοποδήσει και να επιστρέψει στα καθήκοντά του, μέχρι που επανήλθε στην εκκλησία της Νέας Αδριανής και ξανατέλεσε την θεία λειτουργία. Λίγο μετά εμφανίσθηκε έφιππος Βούλγαρος χωροφύλακας, ο οποίος δολίως τον δηλητηρίασε. Ο εθνομάρτυρας παρέδωσε το πνεύμα, στις 13 Νοεμβρίου 1944. Συνολικά, δεκάδες Έλληνες διδάσκαλοι, κληρικοί και πολίτες, υπέστησαν βασανιστήρια, φυλακίσεις και εξορίες στη Βουλγαρία, ξυλοδαρμούς και ποικίλες μορφές βίας και εκφοβισμών κατά τις τρεις βουλγαρικές Κατοχές της Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης: Α' Βουλγαρική Κατοχή (Οκτώβριος 1912-Ιούνιος 1913), Β' Βουλγαρική Κατοχή (1916-1918) και Γ' Βουλγαρική Κατοχή (1941-1944).

Κοινωνικό Έργο

Τράπεζες Αγάπης: Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, για άπορους γέροντες Σοφίας Θεού, για άπορους γέροντες Βρεφονηπιακοί Σταθμοί: «Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός» «Αγία Αικατερίνη»

Εκκλησιαστικό Μουσείο

Από το 1999 στεγάζεται στο Ιμαρέτ Κομοτηνής. Στο μουσείο υπάρχουν εκκλησιαστικά εκθέματα, τα οποία χρονολογούνται από το 16ο έως τον 20ο αιώνα, όπως εικόνες, ιερά σκεύη, άμφια, χειρόγραφα από ναούς της περιοχής αλλά και δωρεές προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Ροδόπης. Το κτίριο θεωρείται από τα αρχαιότερα σωζόμενα δείγματα οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη (αποτελείται από τρεις χώρους που διαμορφώνουν στην κάτοψη το σχήμα Τ - τύπου ζαβιγέ) και είναι κτισμένο με τη βυζαντινή τεχνική. Έχει συνδεθεί με τοπικές παραδόσεις των Κομοτηναίων για ύπαρξη βυζαντινού ναού της Αγίας Σοφίας στη συγκεκριμένη θέση, και σύμφωνα με αυτές, στο κτίσμα ενσωματώθηκαν τμήματα του ναού. Στη νότια πλευρά του κτίσματος έχει ανακαλυφθεί εντοιχισμένο μαρμάρινο γυναικείο κεφάλι ρωμαϊκών χρόνων. Το μουσείο τελεί υπό την εποπτεία της Ιεράς Μητρόπολης Κομοτηνής και Μαρώνειας.

Μονές

Ἁγίου Δημητρίου Κασσιτερῶν Οσίου Μαξίμου Καυσοκαλύβη Παπικίου όρους. Αγίου Χριστόφορου Κομοτηνής. Παναγίας Φανερωμένης Βαθυρρύακος. Αγίας Κυριακής Ροδίτου Εισοδίων της Θεοτόκου Πανδρόσου.

Εικόνες

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Υποσημειώσεις

Παραπομπές

Πηγές

Φιλιππαίος, Θεόκλητος (Ιούλιος - Σεπτέμβριος 1960). «Εκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως Επισκοπαί καί Επίσκοποι (1833-1906), Β´». Θεολογία 31 (3). http://www.ecclesia.gr/greek/press/theologia/material/1960_3_1_Filippaios2.pdf. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2021. Καλλίφρων, Βασίλειος Δ. (1867). Εκκλησιαστικά ή Εκκλησιαστικόν Δελτίον. Κωνσταντινούπολη. Preiser-Kapeller, Johannes (2008). Das Episkopat im späten Byzanz : ein Verzeichnis der Metropoliten und Bischöfe des Patriarchats von Konstantinopel in der Zeit von 1204 bis 1453. Saarbrücken: VDM Verlag Dr. Müller. ISBN 978-3836487863. Αποστολόπουλος, Δημήτρης Γ. (1987). Η Νομική Συναγωγή Του Δοσιθέου. Μία Πηγή Και Ένα Τεκμήριο. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών. Laurent, V. (1963). Le Corpus des sceaux de l' empire Byzantin. V.1 (L'eglise) (στα Γαλλικά). Paris: Centre National de la Recherche Scientifique.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επίσημος Ιστότοπος Ιεράς Μητροπόλεως Μαρωνείας και Κομοτηνής