Ο Ήφαιστος ή Καλκάντζα (τουρκικά: İfestos / Kalkanca) είναι συνοικισμός της πόλης της Κομοτηνής και του Δήμου Κομοτηνής, στην Περιφερειακή Ενότητα Ροδόπης. Βρίσκεται σε απόσταση 3 χλμ. βορειοδυτικά του κέντρου της πόλης και αποτελεί μέρος του αστικού πολεοδομικού συγκροτήματος της Κομοτηνής. Το προάστιο του Ήφαιστου χωρίζεται από την κύρια πόλη από τον ποταμό Βοζβόζη, ενώ βορειοδυτικά του βρίσκεται η Πανεπιστημιούπολη του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης. Στην Κομοτηνή υπάρχουν δύο καταυλισμοί Ρομά, ο ένας κτισμένος στον οικισμό του Ήφαιστου και άλλος στην περιοχή Αλαν Κογιού (ή Τενεκέ Μαχαλά), ή οποία βρίσκεται ανατολικά της Κομοτηνής.

Όνομα

Σύμφωνα με τον Ζεγκίνη, το όνομα του οικισμού προέρχεται από τον Γενικό Διοικητή Θράκης Καλατζή, ο οποίος το 1938 έδιωξε το καταυλισμό ρομά από το κέντρο της Κομοτηνής και δημιούργησε τον νέο οικισμό βορειδουτικά, στα περίχωρα της πόλης (Καλατζής > Καλάτζα > Καλκάντζα). Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, το όνομα προέρχεται από Τουρκική λέξη Kalkunca που σημαίνει "προσωρινό ξεσήκωμα" ή το kalktik που σημαίνει κάτι παρόμοιο. Κατά μια άλλη εκδοχή προέρχονται από τις δύο Τουρκικές λέξεις kalk + can που σημαίνει ξεσήκωμα ψυχής και αναφέρεται στο εκτοπισμό των Ρομά και μετεγκατάσταση στο νέο οικισμού. Η Καλκάντζα μετονομάστηκε αργότερα στην σημερινή επίσημη ονομασία Ήφαιστος.

Ιστορία

Μέχρι το 1935 ο καταυλισμός Ρομά υπήρχε στο κέντρο της Κομοτηνής. Το 1935 απωθήθηκε στην περιφέρεια της τότε πόλης, και συγκεκριμένα στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το γήπεδο του Πανθρακικού. Λόγω της συνεχιζόμενης ανάπτυξης της πόλης, το 1938 ο Γενικός Διοικητής Θράκης, ο Καλατζής απώθησε τον καταυλισμό στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα. Η περιοχή παραχωρήθηκε από το στρατό και βρίσκεται δίπλα στον χείμαρρο Βοζβόση. Στο παρελθόν η περιοχή ήταν ελώδης και υποβαθμισμένη.

Ταυτότητα οικισμού

Μια μεγάλη ομάδα κατοίκων της συνοικίας είναι τσιγγάνοι, τουρκόφωνοι μουσουλμάνοι. Μιλούν μία παλαιά μορφή της τουρκικής γλώσσας, αν και καλοί γνώστες οι περισσότεροι, της ελληνικής. Ο χαρακτήρας του οικισμού είναι Ρομά/Τουρκικός. Εξ αιτίας αυτού του γεγονότος, αλλά και της θρησκείας, η εθνική τους ταυτότητα γίνεται συχνά αντικείμενο του εθνοπολιτικού προσηλυτισμού της Τουρκίας. Οι κάτοικοι συχνά αυτοπροσδιορίζονται ως "Τούρκοι" (χρησιμοποιούν τα Τουρκικά και όχι τα Ρομανί στην επικοινωνία μέσα στο σπίτι τους ) και αρνούνται τον χαρακτηρισμό του "μουσουλμάνου τσιγγάνου", τις περισσότερες φορές λόγω της περιθωριοποίησης των τσιγγάνων, ενώ ταυτόχρονα αποκαλούν τους μειονοτικούς τουρκογενείς ως "γκατζάλ" (gadjal) (στη γλώσσα Ρομανί), δηλαδή ξένους.

Πολιτισμός

Στον Ήφαιστο λειτουργεί δημοτικό σχολείο, καθώς και ο πολιτιστικός Σύλλογος Ρομά Ηφαίστου "Η Δύναμη" που συμβάλλει στις τοπικές πολιτιστικές δράσεις. Κέντρο του εθνικών και κομματικών ανταγωνισμών έχουν γίνει οι πολιτιστικές δράσεις στον οικισμό. Συγκεκριμένα το 1994 ο επιχειρηματίας Πρόδρομος Εμφιετζόγλου χρηματοδότησε σύλλογο για εκμάθηση ελληνικών χορών και στην συνέχεια, σε σύντομο διάστημα (μετά από δύο μήνες), ένας νέος σύλλογος δημιουργήθηκε για την εκμάθηση των Τουρκικών χορών. Οι Ηφαιστιώτες είναι επιφυλακτικοί στις προσπάθειες πολιτιστικής διείσδυσης της Τουρκίας.

Εξέλιξη πληθυσμού

Δείτε επίσης

Δημήτρης Γκιβίσης. «Τα παιδιά της Καλκάτζας - συνέντευξη Γεώργιου Μαυρομμάτη». Η εποχή. Ανακτήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2012.

Παραπομπές