Πληροφορίες
Το Ζουρίδι (επίσημο: το Ζουρίδιον) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Απέχει 19,5 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο, και είναι κτισμένο σε περιοχή με πανοραμική θέα, σε υψόμετρο 260 μ. Την περιοχή διαρρέει ο ποταμός Νερατζέα Έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Ιστορικά στοιχεία
Στη θέση Ξεναγιώργη έχει εντοπιστεί μεμονωμένος τάφος της υστερομινωικής ΙΙΙ εποχής. Στη θέση Άγιος Γεώργιος έχουν βρεθεί κατάλοιπα μινωικού και ρωμαϊκού οικισμού. Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Suridhi. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Zuridi με 103 κατοίκους και 132 οφειλόμενες αγγαρείες. Δεν αναφέρεται στην οθωμανική απογραφή του 1659. Στο χωριό βρισκόταν πύργος Βενετού φεουδάρχη, ο οποίος πιθανότατα ήταν ο πυρήνας οργάνωσης του οικισμού, γύρω από τον οποίο εγκαταστάθηκαν αγρότες. Κοντά από το χωριό διερχόταν ο δρόμος προς τα χωριά Ασή Γωνιά και Μυριοκέφαλα και διέθετε πολλά σημεία για ενέδρες. Ο Λευτέρης Κρυοβρυσανάκης αναφέρει ότι το όνομα Ζουρίδι προέρχεται από τη λέξη ζουρίδες, η οποία χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις ενέδρες. Η παράδοση αναφέρει ότι το όνομα προέρχεται από ένα Τούρκο γενίτσαρο ο οποίος λεγόταν Ζουρίδης και δολοφονήθηκε σε γλέντι λόγω της άσχημης συμπεριφοράς του. Το χωριό αναπτύχθηκε κατά τους οθωμανικούς χρόνους, καθώς οικογένειες από τα κατεστραμμένα χωριά Άρτος και Χριστοχώρι εγκαταστάθηκαν σε αυτό. Στις 17 Ιουνίου 1821, Ελληνικές δυνάμεις συγκρούστηκαν με τους Οθωμανούς, αποκρούοντάς τους. Το 1872 στο χωριό ιδρύθηκε ελληνικό σχολείο ή σχολαρχείο με τρεις τάξεις. Ήταν το μοναδικό ανώτερο σχολείο στην περιοχή και σε αυτό φοίτησαν πολλοί μετέπειτα δάσκαλοι, γιατροί και άλλοι επιστήμονες. Το πρώτο κτίριο του σχολείου κτίστηκε το 1890 δίπλα στον ναό του Αγίου Παντελεήμονα. Το 1962 άρχισε η κατασκευή νέου κτιρίου κοντά στην είσοδο του χωριού, το οποίο ολοκληρώθηκε το 1966 και στη συνέχεια συγχωνεύθηκε με το δημοτικό σχολείο Αγίου Κωνσταντίνου. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στο δήμο Ρούστικων και είχε 170 Χριστιανός και 1 Τούρκο κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 απογράφηκε μαζί με τον Άγιο Γεώργιο, με τα δύο χωριά να έχουν συνολικά 270 κατοίκους, ενώ στην απογραφή του 1928 τα δύο χωριά είχαν 210 κατοίκους. Το 1925, το Ζουρίδι υπάχθηκε στην κοινότητα Αγίου Κωνσταντίνου, αλλά το 1928 ορίστηκε έδρα δικής του κοινότητας μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και προσαρτήθηκε στον Δήμο Νικηφόρου Φωκά. Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
Αξιοθέατα
Η ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Παντελεήμονα. Το τέμπλο του χρονολογείται από το 1886 και οι εικόνες του από το 1892. Άλλες εκκλησίες του χωριού περιλαμβάνουν τις Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Ανάληψη Κυρίου, Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος, Άγιος Αντώνιος, Άγιος Νικόλαος και Ζωοδόχος Πηγή. Στο Χριστοχώρι σώζονται οι ναοί της Αγίας Παρασκευής και Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Ο ναός της Μεταμόρφωσης είναι αγιογραφημένος. Οι τοιχογραφίες του χρονολογούνται από τις αρχές του 14ου αιώνα, και έχουν σχεδιαστεί σε γραμμικό στυλ από Κρητικό καλλιτέχνη. Ο ναός της Αγίας Παρασκευής είναι ο νεκροταφικός ναός και χρονολογείται από τον 15ο-16ο αιώνα. Η περιοχή του χωριού είναι πλούσια σε πηγές και σώζονται σε αυτό πολλές κρήνες. Μια από αυτές είναι η Κρήνη του Μουσταφά Μπέη, κοντά στο νεκροταφείο. Φέρει επιγραφή στην παλιά οθωμανική γραφή η οποία γράφει «Δόξα τω Θεό αξίωσε ο πλάστης και έκανε την τερπνή κρήνη να τρέξει (νερό). Ο αγαθοεργός Μουσταφά Μπέη, γιός του Αρίφ Αγά, κεχαγιάς των εθελοντών της αριστερής πτέρυγας / μονάδας του Ρεθύμνου, κατασκεύασε (την κρήνη) για την αγάπη του Θεού, και των δύο Ιμάμηδων. 15 Ραμαζάν, έτος 1255» (1838-1839).
Διοικητική ιστορία
Δείτε: Κοινότητα Ζουριδίου Η κοινότητα Ζουριδίου συστάθηκε στις 16 Ιανουαρίου 1928 με την απόσπαση του οικισμού Ζουρίδι από την κοινότητα Αγίου Κωνσταντίνου και τον ορισμό του ως έδρα της κοινότητας. Η κοινότητα λειτούργησε ως την κατάργησή της το 1997 και την προσάρτησή της στο δήμο Νικηφόρου Φωκά. Σήμερα υπάγεται στον δήμο Ρεθύμνου.
Προσωπικότητες
Δημήτριος Αγριμάκης, ο θρυλικός φύλακας των εγκαταστάσεων του προπονητικού κέντρου του Παναθηναϊκού στο παδόσφαιρο, στην Παιανία Λευτέρης Βερυβάκης, υπουργός, υιός της Αμαλίας Σπαντιδάκη Γεώργιος Δρανδάκης, εκλέκτορας σε συνέλευση Ρεθύμνου το 1829 Εμμανουήλ Δρανδάκης, μηχανικός, συμμετείχε στην κατασκευή της γέφυρας Μεγαλοποτάμου το 1854. Βασίλειος Δρανδάκης, συμβολαιογράφος και πληρεξούσιος το διάστημα 1897-99. Σχεδίασε τη σημαία της Κρητικής Πολιτείας. Παύλος Δρανδάκης (1894-1945), εκδότης της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας Σταμάτης Δρανδάκης: ποιητής ολοκαυτώσεως Αρκαδίου Γεώργιος Λελεδάκης (-1936), συγγραφέας και καθηγητής φιλολογίας Σταύρος Μπίρης (1921-1999), βουλευτής Ρεθύμνου (1952-1956) και έπειτα βουλευτής Πειραιώς (1963-1967), ο οποίος διατέλεσε υπουργός Ναυτιλίας Ο Σταυριανός Μπίρης (-1905), οπλαρχηγός, έχει ταφεί στο Ζουρίδι Φραδέλλος Μανώλης: υποστράτηγος
