Πληροφορίες
Το Χρωμοναστήρι ή Χρομοναστήρι (επίσημο: το Χρομοναστήριον) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης.
Γεωγραφικά - γενικά στοιχεία
Ο οικισμός Χρωμοναστηρίου βρίσκεται 11 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Ρεθύμνου, βορειοανατολικά του όρους Βρύσινας σε υψόμετρο 360 μέτρα. Το Χρωμοναστήρι έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός (ΦΕΚ 570/Β/25-6-1980) και παραδοσιακός οικισμός μέσης πολιτιστικής αξίας (κατηγορία ΙΙ) (ΦΕΚΔ 728/1995) .Κτίσματα με βενετσιάνικα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι διάσπαρτα στο χωριό. Τα έτη 2005, 2007, 2008 και 2009 έλαβε βραβείο "καθαρότερου οργανωμένου παραδοσιακού οικισμού" από τη Νομαρχιακή Επιτροπή Τουριστικής Προβολής Ρεθύμνης.
Εκκλησιαστική υπαγωγή
Η Ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Στ΄ Αρχιερατική Περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Εκκλησίας της Κρήτης.
Ναοί, μνημεία, σημαντικά Κτίρια
Η Εκκλησία της Παναγίας Κεράς, στο σχήμα του ελεύθερου σταυρού, έξω από το Χρωμοναστήρι, έχει ένα τρούλο και δύο πρόσθετες αψίδες στον βόρειο και στον νότιο τοίχο, ένα σπάνιο αρχιτεκτονικό φαινόμενο στην Κρήτη. Κτίσθηκε τον 11ο αιώνα, σώζονται λίγες τοιχογραφίες της εποχής εκείνης που αποδίδουν απλοποιημένες μορφές μιας αντι-κλασικής τάσης εκείνης της εποχής, ενώ σημαντικές προσθήκες και διαφορετικού στυλ τοιχογραφίες έγιναν τον 14ο αιώνα, και παρεκκλήσι στη ΝΑ γωνία
Εκκλησία Άγιου Ευτύχιου: Στην θέση Περδίκη Μετόχι, βρίσκεται ο μονόκλιτος, σταυροειδής με τρούλο ναός του Αγίου Ευτυχίου. Πρόκειται για κατάγραφο ναό με τοιχογραφίες του 11ου μ.Χ. αι. Ο λαϊκός ανατολίζων ζωγράφος έδωσε στα έργα του ισορροπία, συμμετρία και αίσθηση μακαριότητας. Καταπλήσσουν οι πελώριοι οφθαλμοί των αγίων και ιδιαίτερα του Χριστού . Μελετητές αναφέρουν ότι ο έντονα λαϊκός αυτός χαρακτήρας των αγιογραφιών δυσκολεύει την ακριβέστερη χρονολόγησή τους, αποδίδει όμως το μέσο επίπεδο "μιας επαρχιακής τέχνης του 11ου αιώνα, όπως διαμορφώθηκε από την εξάσκησή της τοπικά, παρά την αναφορά της σε κάποια πρότυπα κέντρα" Ο ναός έχει ενταχθεί σε πρόγραμμα προστασίας και ανάδειξης μεσοβυζαντινών μνημείων. Η Βίλα Κλόντιο: Κτίσματα με βενετσιάνικα αρχιτεκτονικά στοιχεία είναι διάσπαρτα στο χωριό, ωστόσο το πιο σημαντικό κτίσμα είναι η επονομαζόμενη Villa Clοdio, ένα θαυμάσιο αρχοντικό που έχει αναστηλωθεί πλήρως και στεγάζει από 21-5-2010 το Στρατιωτικό Μουσείο Χρωμοναστηρίου (ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 8.00πμ-13.30μμ., είσοδος: 1.50€, τηλ.: 28310 75135) , λειτουργεί δε και ως χώρος εκδηλώσεων , Η βίλα αυτή ήταν η θερινή κατοικία Ενετών αρχόντων από το Ρέθυμνο. Στην τουρκοκρατία το μέγαρο χρησίμευε για κατοικία τούρκου αγά γι’ αυτό και μέχρι σήμερα είναι γνωστό στο χωριό με το όνομα “κονάκι”. Ο μύλος του Πρινάρη: Στην κεντρική πλατεία του χωριού βρίσκεται η παλιά φάμπρικα, ελαιόμυλος του Πρινάρη, πλήρως ανακαινισμένη, με όλο τον παλιό της εξοπλισμό, που μπορεί να δουλέψει και σήμερα, λειτουργεί ως Κέντρο Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης για τον Πολιτισμό της ελιάς, του λαδιού και των Μύλων. Σε ειδική αίθουσα υπάρχει όλος ο εξοπλισμός ενός χωριάτικου νοικοκυρόσπιτου των μέσων του περασμένου αιώνα και πίσω, όταν τα σπίτια ήταν μονόχωρα ή μονόσπιτα, που σημαίνει πως όλες οι δραστηριότητες της « κατ’ οίκον » διαβίωσης, γίνονταν μέσα σε ένα και μοναδικό χώρο. (ώρες λειτουργίας: Ιούνιος – Οκτώβριος: 08:00 – 14:00, 17:30 – 20:30) ,
Καθημερινή ζωή, εθνολαογραφία
Στο χωριό γίνεται πανηγύρι για τον εορτασμό του Αγίου Παντελεήμονα (27 Ιουλίου). Στο Χρωμοναστήρι υπάρχει Πολιτιστικός Σύλλογος, ενώ υπάρχει και ο σύλλογος Παναγιά Κερά που λειτουργεί στην Αττική. Στο χωριό υπάρχει ξενώνας για τα μέλη του Συλλόγου Χρωμοναστηριωτών Αθήνας. Στον οικισμό λειτουργεί Δημοτική Βιβλιοθήκη. Χαρακτηριστικές είναι οι πλατείες/πλατώματα του χωριού: Γ. Βογιατζάκη, Ατσιπουλιανάκη (κεντρική), Εθνικής Αντίστασης, Αγ. Γεωργίου - π. Δημοτικού σχολείου και Πλατεάκι. Στις τρεις τελευταίες πλατείες διατηρούνται ακόμα οι κοινόχρηστες βρύσες του χωριού. Πρόσφατα στο χωριό δημιουργήθηκε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου 5Χ5, όπου τα παιδιά μπορούν να αθλούνται.
Μεταφορές, συγκοινωνία
Υπάρχουν δρομολόγια του ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου που εξυπηρετούν τη συγκεκριμένη περιοχή από το πρωί έως το βράδυ.
Άλλες πληροφορίες
Η περιοχή έχει ενταχθεί στο Κτηματολογικό Γραφείο Ρεθύμνου, ήδη από 7-7-2005 (Διεύθυνση: Χορτατζή 20, ΤΚ: 74100, Ρέθυμνο.Τηλέφωνο: 28310-22403) (Άλλες περιοχές που εξυπηρετούνται από το γραφείο αυτό: Ρέθυμνο, ΄Αδελε, Αργυρούπολη, Αρμένοι, Ατσιπόπουλο, Γεράνι, Επισκοπή , Μαρουλάς, Πρασιές, Πρινές, Ρουσσοσπίτι Ανοιχτή είναι η συζήτηση για την αναστήλωση μνημείων της περιοχής
Ιστορικά στοιχεία - προέλευση ονόματος
Για την ετυμολογία του ονόματος διατυπώνονται διάφορες απόψεις: Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι η ονομασία προέρχεται από τη συνύπαρξη του χωριού και του μοναστηριού της Παναγιάς Κεράς (ήδη κατά τη Β' Βυζαντινή και τη Βενετική περιόδο), δηλαδή Χωριό-Μοναστήρι, γι' αυτό σε βενετικά και οθωμανικά έγγραφα συναντάται γραμμένο "Χωριομοναστήριον" και "Χώρα Μοναστήρ". Κατά άλλη άποψη ονομάστηκε έτσι γιατί το μοναστήρι της Κεράς Παναγιάς που βρίσκεται κοντά στο χωριό είχε πολλές χρωματιστές εικόνες (χρώμα +μοναστήρι) ή από την κίτρινη ώχρα με την οποία ήταν βαμμένη η εκκλησία. Μετά το 1940 σε όλους τους απογραφικούς πίνακες συναντάται γραμμένο Χρομοναστήρι, αλλά συνεχίζει να απαντάται και η ορθογραφία με –ω- (Χρωμοναστήρι). Χτίστηκε γύρω στον 12ο-13ο αιώνα και έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός οικισμός, αφού αρκετά κτίριά του είναι χτισμένα κατά την ενετική περίοδο.
Χρωμοναστηριανοί
Γεώργιος Βογιατζάκης: ο μακροβιότερος πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Αθηνών. Επίσης πρόεδροι του σωματείου, υπήρξαν η κόρη του Φαλή και ο Μιχάλης Πριναράκης. Στο θεσμό της Π.Ε. το Χρωμοναστήρι έχει τα περισσότερα χρόνια διοίκησης στον νομό Ρεθύμνου, ο οποίος έχει τα περισσότερα χρόνια διοίκησης από τους 4 νομούς.
Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία
Το Χρομοναστήρι αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925, γραμμένο ως Χρωμοναστήρι, να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας και το 1940 το όνομά του διορθώνεται σε Χρομοναστήριον. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, μαζί με τους οικισμούς Καπεδιανά, Μύλοι και Πρινέδες αποτελούν την κοινότητα Χρομοναστηρίου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Ρεθύμνης του δήμου Ρεθύμνης ενώ σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 298 κατοίκους. Δείτε: Κοινότητα Χρομοναστηρίου Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδος ήταν έδρα του ομώνυμου δημοτικού διαμερίσματος του Καποδιστριακού δήμου Ρεθύμνης.
Πραγματικός πληθυσμός Χρωμοναστηρίου
Δείτε επίσης
Κατάλογος παραδοσιακών οικισμών της Ελλάδας Δήμος Ρεθύμνης Διοικητική διαίρεση νομού Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας) Δήμος Ρεθύμνης (πρόγραμμα Καποδίστριας)
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Πληροφορίες στην ιστοσελίδα της (πρώην) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ρεθύμνου (αξιόλογα ιδιωτικά κτίρια Ρεθύμνου). Πληροφορίες στην ιστοσελίδα της (πρώην) Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ρεθύμνου (διαδρομή Ρέθυμνο - Αγία Ειρήνη - Ρουσσοσπίτι - Χρωμοναστήρι - Μύλοι - Ρέθυμνο) Οι οικισμοί της τοπικής κοινότητας Χρωμοναστηρίου Το Χρωμοναστήρι στην ιστοσελίδα του Δήμου Το Μουσείο στην ιστοσελίδα του ΓΕΣ Αρχειοθετήθηκε 2012-03-17 στο Wayback Machine. Ιστοσελίδα Πολιτιστικής Εταιρείας Χρωμοναστηρίου "Ο μύλος του Πρινάρη" Οδηγός: Ποδηλατικές διαδρομές (σε μορφή pdf και έντυπο) Επιτροπή τουριστικής προβολής νομού, ανακτήθηκε 7-4-2012
