Πληροφορίες
Για συνώνυμους οικισμούς δείτε το λήμμα: Σταυρωμένος (αποσαφήνιση)
Ο Σταυρωμένος είναι παραθαλάσσιο χωριό της κοινότητας Χαμαλευρίου του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης σε υψόμετρο 10 μέτρα.
Γεωγραφία - Ιστορία
Ο Σταυρωμένος βρίσκεται στον κόλπο του Αλμυρού σε απόσταση 9,5 χλμ. ανατολικά από την πόλη του Ρεθύμνου. Το χωριό αποτελεί την συνέχεια των οικισμών Σφακάκι (Α.) και Πηγιανού Κάμπου (Δ.) ενώ μέσα από αυτό περνάει η ΕΟ90 ή Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.). Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν πολλά ευρήματα ¨συνεχούς κατοίκησής της από την μινωική έως την ελληνιστική περίοδο. Στο ύψωμα "Κακαβέλλα", προς το γειτονικό Χαμαλεύρι, έχουν εντοπιστεί ερείπια μινωικού οικισμού. Στη θέση "Μανουσές", νοτιοδυτικά της θέσης "Κακάβελλα", έχουν βρεθεί ερείπια μινωικού και κλασσικού οικισμού. Στη θέση αυτή βρέθηκε μεγάλος αριθμός λύχνων και θα μπορούσε να ήταν ένα ιερό της υστερομινωικής περιόδου ΙΙΙ. Έχουν εντοπιστεί λατομείο και λουτρά ρωμαϊκής εποχής. Την πρώτη μέρα της Μάχης της Κρήτης οι Γερμανοί εκτέλεσαν στον Σταυρωμένο 9 πολίτες και συνέχισαν τις εκτελέσεις αμάχων την επομένη. Στο χωριό υπάρχει το Μνημείο Αυστραλών και Ελλήνων πολεμιστών που έπεσαν στον αγώνα κατά των Γερμανών.
Διοικητικά
Ως ξεχωριστός οικισμός αναφέρεται επίσημα για πρώτη φορά το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να προσαρτάται στην τότε κοινότητα Πηγής. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με το Αστέρι και το Χαμαλεύρι, αποτελούν την τοπική κοινότητα Χαμαλευρίου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Αρκαδίου του Δήμου Ρεθύμνης και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει μόνιμο πληθυσμό 678 κατοίκους.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Αναοριοθέτηση του αρχαιολογικού χώρου Σταυρωμένου - Χαμαλευρίου Αρχειοθετήθηκε 2021-10-28 στο Wayback Machine. από το Υπουργείο Πολιτισμού Οι παράκτιες αρχαιότητες στον Σταυρωμένο Χαμαλευρίου από την ΚΕ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων
