Ο Μέρωνας είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας του Δήμου Αμαρίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Βρίσκεται σε υψόμετρο 620 μέτρων, στη νοτιοανατολική πλαγιά υψώματος, με θέα τον Ψηλορείτη και την κοιλάδα του Αμαρίου. Απέχει 35 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο.

Ιστορία

Σύμφωνα με τη μυθολογία, στο Μυγιόσπηλιο, ένα σπήλαιο κοντά στον Μέρωνα, λάμβαναν χώρα τελετές των κουρητών. Στη θέση Σωχώρα ο Τζον Πέντλμπερι εντόπισε ελληνορωμαϊκά όστρακα και άλλα αντικείμενα. Εικάζεται πως κτίστηκε τον 13ο αιώνα, ενώ η παλαιότερη γραπτή μνεία του χωριού γίνεται σε συμβόλαιο του 1301, από τον συμβολαιογράφο στον Χάνδακα Benv. de Brixano, σχετικά με την αγοραπωλησία μαλλιού. Αναφέρεται επίσης σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείου του Χάνδακα το 1375, σχετικά με την διεκδίκηση του βιλάνου Μιχαήλ Καλλέργη. Το 1415, τον Μέρωνα επιστέφτηκε ο Κριστόφορο Μπουοντελμόντι, ο οποίος έγραψε ότι είναι κτισμένος σε ωραία θέση και περιβάλλεται από καρυδιές και άλλα καρποφόρα δέντρα. Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Merona στην επαρχία Αμαρίου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Merona et Sagudi με 471 κατοίκους, αλλά δεν αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα. Μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Τούρκους, ο Μέρωνας ορίστηκε με έγγραφο του 1648 βακουφικό χωριό, αφιερωμένο στη συντήρηση του τεμένους του σουλτάνου Ιμπραήμ, στο Ρέθυμνο. Μετά την κρητική επανάσταση του 1866, οι Οθωνοί έκτισαν ένα αμυντικό πύργο (Κούλε) πάνω από τον Μέρωνα, κοντά στον σημερινό ναό του Προφήτη Ηλία, με θέα στην κοιλάδα του Αμαρίου και την κοιλάδα των Ποταμών, για τον έλεγχο των περασμάτων. Σύμφωνα με την αιγυπτιακή απογραφή του 1834, στο χωριό κατοικούσαν 54 χριστιανικές και 6 μουσουλμανικές οικογένειες. Το 1867 κάηκε από τουρκικές δυνάμεις στα πλαίσια της κρητικής επανάστασης, ενώ το 1881 είχε 535 κατοίκους (468 Χριστιανοί και 67 Τούρκοι) και ήταν έδρα του δήμου Μέρωνα.

Απογραφές πληθυσμού

Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:

Εκκλησίες

Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται ο βυζαντινός αγιογραφημένος ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο ναός είναι του τύπου της τρίκλιτης βασιλικής. Με βάση τον τοιχογραφικό διάκοσμο, ο ναός άρχισε να κατασκευάζεται στο δεύτερο μισό του 14ου αιώνα, με το κεντρικό και το βόρειο κλίτος, το οποίο είναι αφιερωμένο στον άγιο Γεώργιο. Το νότιο κλίτος είναι μεταγενέστερο, χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και είναι αφιερωμένο στους αγίους Πέτρο και Παύλο. Οι αγιογραφίες που σώζονται είναι τεχνοτροπίας η οποία προέρχεται από την Κωνσταντινούπολη και αποτελούν ένα από τα πιο ενδιαφέροντα τοιχογραφικά σύνολα εκείνης της εποχής στην Κρήτη. Το ξύλινο τέμπλο του ναού χρονολογείται από τον 19ο αιώνα. Στο ανώφλι της εκκλησίας βρίσκεται το έμβλημα των Καλλεργών. Γύρω από την εκκλησία, ο Τζουζέπε Γκερόλα αναφέρει ότι υπήρχαν ερειπωμένα βενετικά αρχοντικά, των οποίων τα υλικά είχαν χρησιμοποιηθεί για να κατασκευαστεί το κονάκι των Τούρκων. Στη θέση Σωχώρα σώζεται ο ναός της Παναγίας Μαυριδιανής, αφιερωμένος στη Γέννηση της Θεοτόκου. Ο ναός είναι δίκλιτος, με το νοτιότερο κλίτος να χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Σε αυτό διασώζονται σπαράγματα αγιογραφιών. Το βόρειο κλίτος προστέθηκε τον 16ο αιώνα και είναι αφιερωμένο στους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη. Ο καθεδρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στον Άγιο Παντελεήμονα και διαθέτει πετρόκτιστο κωδωνοστάσιο. Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος διαθέτει τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Η ιδιαιτερότητά του είναι ότι το ιερό βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από τον υπόλοιπο ναό, ιδιαιτερότητα η οποία αποδίδεται στις διαφορετικές φάσεις κατασκευής του ναού. Στα περίχωρα του χωριού βρίσκεται ο αγιογραφημένος ναός του αγίου Γεωργίου.

Έθιμα

Στο Μέρωνα κάθε Καθαρά Δευτέρα ο πολιτιστικός σύλλογος αναβιώνει μια σειρά από έθιμα του χωριού: το μούζωμα του προσώπου, οι λεράδες, το έθιμο της Καμήλας, ο Χότζας, ο αρκουδιάρης και ο χορός της «λαδομπουρδανιάς».

Μερωνιανοί

Ζερβός Μιχαήλ: ήρωας Κρητικών Επαναστάσεων Ζερβός Νικόλαος: αντισυνταγματάρχης Τασούλα: λυράρης

Δείτε επίσης

Κοινότητα Μέρωνα

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστοσελίδα του χωριού