Πληροφορίες
Ο Κεραμές είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αγίου Βασιλείου, στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Απέχει 47,5 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένο σε υψόμετρο 300 μ. Έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Ιστορικά στοιχεία
Αρχαιότητα
Στη θέση Πύργος, σε ύψωμα κοντά στη θάλασσα περίπου 4 χιλιόμετρα νότια του Κεραμέ, έχουν βρεθεί κατάλοιπα αρχαίου οικισμού με τείχη προανακτορικής περιόδου. Όστρακα από τη θέση χρονολογούνται από την υστερομινωική εποχή ΙΙΙΑ έως ΙΙΙΓ, ενώ βρέθηκαν, επίσης, νομίσματα και τα εξής αρχαία κεραμικά: α)Ανάγλυφο Ευρώπης επί Ταύρου, β) Επιγραφή του Κεραμέ και γ) Κεφαλές από τερακότα, που χρονολογούνται την προανακτορική περίοδο (2600-2000 π.Χ). Η θέση συνέχισε να κατοικείται κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους και έχει ταυτοποιηθεί ως η αρχαία πόλη Βίωννος ή Κιονία, ενώ μπορεί να ήταν η αρχαία Απολλωνία ή η Λάμων. Τα κατάλοιπα της πόλης που διακρίνονται χρονολογούνται από τον 4ο αιώνα π.Χ. και πέρα από λείψανα οικιών και κεραμική, περιλαμβάνουν και κατάλοιπα τείχους μήκους 100 μέτρων σε άξονα ανατολής-δύσης, πιθανόν κατάλοιπα οχύρωσης, και έχουν ανασκαφεί επίσης λείψανα πύργων. Ήταν μια από τις εκατό μεγάλες πόλεις της Κρήτης. Πιθανότατα εγκαταλείφθηκε λόγω πειρατικών επιδρομών κατά τον 3ο αιώνα π.Χ., με τους κατοίκους της να μετακινούνται για λόγους ασφαλείας στη θέση όπου σήμερα είναι ο Κεραμές και ο Αγαλλιανός.Ερείπια ενός άλλου οικισμού, του οποίου σώζονται κατάλοιπα από την υστερομινωική και αρχαϊκή εποχή, έχουν βρεθεί στη θέση Βησάλα.
Σύγχρονος οικισμός
Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Cheramea στην επαρχία Αγίου Βασιλείου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από Καστροφύλακα αναφέρεται ως Chieramea με 207 κατοίκους και 181 οφειλόμενες αγγαρείες, ενώ μνεία στο χωριό κάνει και ο Βασιλικάτα το 1630, με την ονομασία Cheramea. Στην οθωμανική απογραφή του 1659 αναφέρεται ως Kerame, με 15 σπίτια. Σύμφωνα με την αιγυπτιακή απογραφή του 1834, ο Κεραμές είχε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό και αναφέρεται στην απογραφή ότι στο χωριό κατοικούν 40 οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται ως Κεραμέ και Άγιος Ιωάννης στον δήμο Αγίου Πνεύματος και είχε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό, 337 κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 440 κατοίκους. Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου. Το 1925, ο Κεραμές ορίστηκε έδρα της κοινότητας Κεραμέ, η οποία περιλάμβανε επίσης τους οικισμούς Αγαλλιανός, Αγία Φωτεινή και Λίγκρες, μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, όταν το χωριό προσαρτήθηκε στον Δήμο Λάμπης. Στον Κεραμέ υπάρχει και η συλλογή ιστορικών κειμηλίων Κωνσταντίνου Σπυριδάκη.
Ετυμολογία
Kεραμές (ο) ή Kεραμέ (το, τα) (στον Kεραμέ ή στο Kεραμέ, στα Kεραμέ). Tο τοπωνύμιο πιθανόν να οφείλεται σε ένα λόφο που ονομάζεται Kέραμος και βρίσκεται πεντακόσια μόλις μέτρα πιο πάνω από το χωριό. Kατά τη μεριά του χωριού ο λόφος αυτός παρουσιάζει μία πολύ απότομη βραχώδη πλευρά, με ύψος εκατό περίπου μέτρα, που, λόγω του παρουσιαστικού της, πιστεύεται ότι στο χώρο αυτό υπήρχε παλιό ηφαίστειο. Στην κορυφή του λόφου βγαίνουν κάτι μεγάλες πλάκες που έχουν το σχήμα κεραμίδων. Aυτές τις κεραμίδες οι κάτοικοι παλιά τις γκρέμιζαν από το φυσικό τους περιβάλλον και τις χρησιμοποιούσαν στα δώματα των σπιτιών τους ή για τη μεταφορά νερού με τα «κουτούντα» της εποχής εκείνης. Φαίνεται λοιπόν πως από αυτές τις φυσικές κεραμίδες (κεραμιδόπετρες) πήρε το όνομά του τόσο ο λόφος (Kέραμος) όσο και το χωριό [Kεραμέ(ς)]. Σύμφωνα, τώρα, με μια άλλη εκδοχή η προέλευση του ονόματος του χωριού αποδίδεται σε παραφθορά από το «κεραμεύς», που δηλώνει τον άνθρωπο που ασχολείται με την κεραμική.
Απογραφές πληθυσμού
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
Διοικητικά στοιχεία
Δείτε: Κοινότητα Κεραμέ Ο Κεραμές αναφέρεται επίσημα ως οικισμός το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1997 και μέχρι το 2010 με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 είχε προσαρτηθεί στο Δήμο Λάμπης.
