Πληροφορίες
Τα Γουλεδιανά είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητος του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου της Κρήτης. Απέχουν 18 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο, και είναι κτισμένα σε υψόμετρο 540 μέτρα, εντός μικρής κοιλάδος.
Ιστορικά στοιχεία
Στην περιοχή Ονυθέ, ένα πλάτωμα σε υψόμετρο περίπου 700 μέτρα νοτιοανατολικά του χωριού, έχουν έρθει στο φως αρχιτεκτονικά λείψανα που ανήκουν σε ακόμα μη ταυτισμένο οικισμό των ιστορικών χρόνων που διέθετε οχυρωμένη ακρόπολη. Μέχρι τώρα επικρατέστερα είναι τα ονόματα της Οσμίδας και της Φάλλανας. Έχουν ανασκαφεί οικίες και μια αρχαία κρήνη. Τα ευρήματα από τις ανασκαφές χρονολογούνται στην αρχαϊκή εποχή, τον 7ο με 6ο αιώνα π.Χ. Περίπου 2,5 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του χωριού, στη θέση Κερά Ονυθέ έχει ανασκαφεί παλαιοχριστιανική βασιλική μεγάλου μεγέθους (διαστάσεις 31 επί 15 μέτρα), η οποία έχει χρονολογηθεί τον 5ο αιώνα. Αν και το χωριό δεν αναφέρεται στις ενετικές απογραφές, φαίνεται να ήταν μετόχι. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στο δήμο Χρωμοναστηρίου ως Γουλεδιανά και είχε 139 κατοίκους, όλοι Χριστιανοί. Στην απογραφή του 1900 είχε 171 κατοίκους. Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως υπαγόμενη στην κοινότητα Όρους. Το 1925, τα Γουλεδιανά προσαρτήθηκαν στην κοινότητα Καρέ, όμως το 1933 ορίστηκαν έδρα δικής του κοινότητας, η οποία παρέμεινε την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και προσαρτήθηκε στον Δήμο Ρεθύμνης. Δείτε: Κοινότητα Γουλεδιανών
Απογραφές πληθυσμού
Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
Αξιοθέατα
Ο κεντρικός ναός της ενορίας Γουλεδιανών είναι αφιερωμένος στην Αγία Κυριακή. Είναι μονόκλιτος ναός ο οποίος κτίστηκε το 1787 και το ιερό της βρίσκεται εντός σπηλαίου. Άλλες εκκλησίες εντός του χωριού είναι η Aγία Bαρβάρα και το Γενέθλιο της Θεοτόκου. Άλλοι ναοί στην ευρύτερη περιοχή των Γουλεδιανών περιλαμβάνουν τους Παναγία Kερά, Zωοδόχος Πηγή, Kοίμηση της Θεοτόκου, Άγιος Aντώνιος (σπηλαιώδης) και Mεταμόρφωση του Σωτήρα. Στο πλάτωμα νοτιοανατολικά του χωριού βρίσκεται ο αρχαιολογικός τόπος Ονυθέ, όπου έχουν ανασκαφεί αρχαϊκές οικίες, ακρόπολη και βρίσκεται μια μνημειακή αρχαία κρήνη. Στη θέση Κερά Ονυθέ έχει ανασκαφεί παλαιοχριστιανική βασιλική μεγάλου μεγέθους, με ψηφιδωτό δάπεδο.
