Πληροφορίες
Οι Βολιώνες είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αμαρίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Απέχουν 24 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένοι σε υψόμετρο 340 μ. Ανατολικά του χωριού υψώνεται το όρος Βένι και επίσης κοντά στο χωριό βρίσκεται η τεχνητή Λίμνη Ποταμών.
Ιστορία
Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως Vogliones. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως Vogliones με 299 κατοίκους και στην απογραφή του Βασιλικάτα κατά το 1630 αναφέρεται ως Vagliones. Για την προέλευση του ονόματος υπάρχουν δύο θεωρίες. Η μια αναφέρει ότι προέρχεται από το αγριολούλουδο βιόλα, οπότε και γράφεται με ο, και άλλη ότι προέρχεται από τη λέξη βώλος, αναφερόμενο στους βώλους του χώματος, οπότε και γράφεται με ω. Κατά τη διάρκεια της οθωμανικών χρόνων στο χωριό κατοικούσαν μουσουλμάνοι. Στην απογραφή του 1834 η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Αιγυπτίους καταγράφηκαν 35 τουρκικές οικογένειες. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται στον δήμο Μέρωνα και είχε 17 χριστιανούς και 184 Τούρκους κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 38 κατοίκους, καθώς οι Τούρκοι το εγκατέλειψαν. Στην απογραφή του 1920 αναφέρεται ως προσαρτημένο στην κοινότητα Παντάνασσας. Το 1931 το χωριό ορίστηκε έδρα δικής του κοινότητας της επαρχίας Αμαρίου μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και προσαρτήθηκε στον Δήμο Σιβρίτου. Από το 2011 υπάγεται στον δήμο Αμαρίου. Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:
Ο κεντρικός ναός του χωριού είναι αφιερωμένος στο Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Κτίστηκε το 1977 σε ρυθμό σταυροειδούς ναού με τρούλο. Προηγουμένως ο κεντρικός ναός της ενορίας ήταν ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, ο οποίος σήμερα είναι ο νεκροταφικός ναός. Ο ναός είναι τοιχογραφημένος και χρονολογείται από τον 8ο-9ο αιώνα μ.Χ. Ο ναός γιορτάζει στις 6 Σεπτεμβρίου, καθώς σύμφωνα με την παράδοση, εκείνη την ημέρα έγινε παράκληση στον άγιο ώστε να σταματήσει επιδημία η οποία μάστιζε το χωριό. Στο χωριό βρίσκεται ένας ακόμη βυζαντινός ναός, αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Άλλες εκκλησίες του χωριού περιλαμβάνουν τους Άγιο Γεώργιο, Παναγία και Αγία Παρασκευή. Στο ύψωμα πάνω από το χωριό βρίσκεται η ιερά μονή Βενίου. Επίσης κοντά στο χωριό βρίσκεται το προσκύνημα Παναγίας Ελεούσας Ποταμών. Στο χωριό άρχισε να λειτουργεί σχολείο το 1918, αρχικά στεγασμένο σε οικίες. Το κτίριο του σχολείου άρχισε να κτίζεται το 1928 και ολοκληρώθηκε το 1937. Πλέον έχει συγχωνευθεί με το δημοτικό σχολείο Αποστόλων.
Διοικητικά στοιχεία
Δείτε: Κοινότητα Βωλεώνων Οι Βωλεώνες αναφέρονται επίσημα, γραμμένες ως Βολιώνες, το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να προσαρτόνται στην τότε κοινότητα Παντανάσσης ενώ το 1931 με το ΦΕΚ 301Α - 29/08/1931 αποσπάσθηκε από την κοινότητα Παντανάσσης και ορίστηκε έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας κοινότητας. Το 1940 το όνομά της διορθώθηκε σε Βωλεώνες. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι, αποτελεί κοινότητα που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Σιβρίτου του δήμου Αμαρίου και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 109 κατοίκους.
