Το Αμπελάκι (επίσημο: το Αμπελάκιον) είναι ορεινό χωριό της κοινότητας Καρές του Δήμου Ρεθύμνης στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 111 μόνιμους κατοίκους. Έχει ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός της Ελλάδας.

Γενικά και ιστορικά στοιχεία

Το Αμπελάκι είναι κτισμένο σε υψόμετρο 520 μέτρων πάνω σε βραχώδες ύψωμα και απέχει 19 χλμ νότια από την πρωτεύουσα του νομού, Ρέθυμνο. Ιστορικά το Αμπελάκι αναφέρεται ήδη από βενετικές απογραφές του 16ου και του 17ου αιώνα. Αργότερα, επί τουρκοκρατίας, ο οικισμός αποτέλεσε πεδίο συγκρούσεων κατά τις κρητικές επαναστάσεις του 1867 και του 1878. Το ίδιο έτος υπήχθη στον οθωμανικό δήμο Χρωμοναστηρίου ενώ η απογραφή του 1881 βρήκε στο Αμπελάκι 232 κατοίκους, από τους οποίους οι 141 ήταν Τουρκοκρητικοί και οι 91 Έλληνες. Το 1894, σύμφωνα με εκτίμηση του αξιωματικού του ελληνικού στρατού, Νικόστρατου Καλομενόπουλου, στο χωριό ζούσαν τριάντα τουρκικές οικογένειες και είκοσι ελληνικές. Η απογραφή της Κρητικής Πολιτείας που διενεργήθηκε το 1900 βρήκε στο χωριό (το οποίο πλέον υπαγόταν στον δήμο Βρυσιναίων) 167 κατοίκους, με τους Έλληνες να αποτελούν πια την πλειοψηφία του πληθυσμού (109 έναντι 58 Τούρκων). Μετά την ενσωμάτωση στο ελληνικό κράτος, το Αμπελάκι εντάχθηκε στην κοινότητα Καρέ της επαρχίας Ρεθύμνης ενώ το 1997, μετά τις αλλαγές που επέφερε το σχέδιο Καποδίστριας στην τοπική αυτοδιοίκηση υπήχθη στον δήμο Ρεθύμνης. Από το 2011 ανήκει στον διευρυμένο δήμο Ρεθύμνης, όπως αυτός διαμορφώθηκε με βάση το σχέδιο Καλλικράτης.

Αξιοθέατα

Στα δυτικά του Αμπελακίου βρίσκονται τα υπολείμματα πύργου και πολεμιστρών καθώς και υπολείμματα πύργων της βενετικής περιόδου που χρησίμευαν ως παρατηρητήρια. Άλλα αξιοθέατα του οικισμού είναι ο αναγεννησιακού ρυθμού ναός της Παναγίας που κτίστηκε επί βενετοκρατίας και διαθέτει καμπαναριό του 1808 και ο ναός του Δεσπότη Χριστού.

Απογραφές πληθυσμού

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος. Αργίνη Γ. Φραγκούλη, Νοτιοανατολικά - Νοτιοδυτικά ρεθυμνιώτικα χωριά του θρύλου και της Ιστορίας, εκδόσεις Ομίλου Βαρδινογιάννη, Αθήνα 1996. Συλλογικό, Κρήτης Ανθρωπογεωγραφία, Ένθετο εφημερίδας Πατρίς, Β΄ τόμος, Φεβρουάριος 2008.