Ο Άγιος Ιωάννης είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητας του Δήμου Αμαρίου, στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνου της Κρήτης.

Γενικά και ιστορικά στοιχεία

Ο Άγιος Ιωάννης απέχει 56 χιλιόμετρα από το Ρέθυμνο και είναι κτισμένος σε υψόμετρο 370 μέτρων. Βρίσκεται κοντά στην συμβολή του Πλατύ ποταμού με τον Ξιφέ. Τα ποτάμια γεφυρώνουν οι παλιές γέφυρες του Ξιφέ η καμάρα και η γέφυρα του Μανουρά. Το χωριό αναφέρεται από τον Φραντσέσκο Μπαρότσι το 1577 ως S. Z(uann)e Chiliaru, στην επαρχία Αμαρίου. Στην ενετική απογραφή του 1583 από τον Καστροφύλακα αναφέρεται ως S. Giovanni Ghliafu με 47 κατοίκους. Στην απογραφή του 1834 η οποία πραγματοποιήθηκε από τους Αιγυπτίους διέθετε αμιγώς χριστιανικό πληθυσμό, με 15 οικογένειες να διαμένουν στο χωριό. Στην απογραφή του 1881 αναφέρεται ως Άγιος Ιωάννης Χλιαρός, ανήκε στον δήμο Αποδούλου και είχε 123 χριστιανούς κατοίκους. Στην απογραφή του 1900 είχε 127 κατοίκους. Το 1925 ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας μέχρι την Καποδιστριακή διοικητική διαίρεση, οπότε και προσαρτήθηκε στον Δήμο Κουρητών. Στον Άγιο Ιωάννη γεννήθηκε ο δικηγόρος Εμμανουήλ Παπαδογιάννης (1889-1971), ο οποίος διατέλεσε υπουργός ανοικοδομήσεως την περίοδο 1948-1950.

Απογραφές πληθυσμού

Αναλυτικά η δημογραφική πορεία του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές:

Σημεία ενδιαφέροντος

Στην περιοχή του οικισμού και στη θέση "Καρτσάλι, το", ονομασία προεληνική, διατηρούνται λείψανα της Μινωϊκής Εποχής. Εκεί και επί της οδού που συνέδεε την Φαιστό, με τον Μινωϊκό οικισμό που έκειτο στις Γούρνες Αποδούλου, το Μοναστηράκι και την αρχαία Ρίθυμνα (σημερινό Ρέθυμνο), υπήρχε Μκινωϊκό Μέγαρο, το οποίο δεν έχει ανασκαφεί μέχρι σήμερα. Νότια του οικισμού και στην κορυφή του υψώματος "Αϊγιαννιώτικη κορυφή", διατηρούνται άφθονα πήλινα όστρακα διαφόρων εποχών, ερείπια παλαιών οικοδομημάτων και πιθανώς τα ερείπια μίας παλαιοχριστιανικής βασιλικής (5ου αι. μ. Χ.). Στο νεκροταφείο του χωριού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη. Ανήκει στον τύπο του μονόχωρου καμαρόσκεπου και στο εσωτερικό του σώζει τοιχογραφίες δύο διαφορετικών φάσεων. Οι παλαιότερες σώζονται τμηματικά στο ιερό. Χρονολογούνται στις αρχές του 14ου αιώνα και σώζονται σε κακή κατάσταση. Το νεότερο στρώμα χρονολογείται από τις αρχές του 15ου αιώνα και σώζεται σε καλύτερη κατάσταση. Ανάμεσα στις καλύτερα διατηρημένες τοιχογραφίες είναι η παράσταση του Γενέσιου του Ιωάννη Προδρόμου. Η ενοριακή εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στους Αγίους Τέσσερις. Είναι του τελευταίου τρίτου του 19ου αιώνα και ανακαινίστηκε το 1893. Στο χωριό λειτουργούσε δημοτικό σχολείο από το 1899 μέχρι το 1986. Το 1928 κτίστηκε σχολικό κτίριο το οποίο το 1968 αντικαταστάθηκε από νεότερο.

Διοικητικά στοιχεία

Ο Άγιος Ιωάννης αναφέρεται επίσημα το 1925 στο ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίηση του Κλεισθένης Ι αποτελεί την κοινότητα Αγίου Ιωάννου Αμαρίου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Κουρητών του δήμου Αμαρίου και σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 117 κατοίκους. Δείτε: Κοινότητα Αγίου Ιωάννου Αμαρίου ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Δρ. Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης, Ο ναός του Τιμίου Προδρόμου στο χωριό ΄Αγιος Ιωάννης Χλιαρός Αμαρίου Ρεθύμνης. Πεπραγμένα του ΣΤ΄ Διεθνούς Κρητολογικού Συνεδρίου, Χανιά - Κρήτης, 1986, τ. Β΄ (Χανιά Κρήτης 1991), σ. 51-65.

Παραπομπές