Ο Πλαταμών είναι δημοτικό διαμέρισμα και οικισμός του Δήμου Ανατολικού Ολύμπου. Βρίσκεται στο Νομό Πιερίας, στο νότιο άκρο του, στους πρόποδες του Ολύμπου. Συνορεύει βόρεια με τον Νέο Παντελεήμονα και νότια με τους Νέους Πόρους. Απέχει 38 χλμ. από την Κατερίνη και 48 χλμ. από τη Λάρισα. Ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 2.013 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Ο Πλαταμώνας ήταν αυτόνομη κοινότητα μέχρι το 1999, οπότε και εντάχθηκε στον Δήμο Ανατολικού Ολύμπου. Σύμφωνα με την παράδοση, οφείλει το όνομά του είτε στους πολλούς πλατάνους που βρίσκονται στην περιοχή είτε στις πλατιές αμμουδιές που έχουν οι παραλίες του.

Υποδομή

Ιστορικά οι κάτοικοι του Πλαταμώνα είναι κυρίως ντόπιοι, που κατάγονται από τον Παλαιό Παντελεήμονα (7 χλμ. βόρεια) και πρόσφυγες. Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή του 1922, στον Πλαταμώνα και στην περιοχή νοτίως της εκκλησίας (Μεταμόρφωση), εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες, κυρίως από την ευρύτερη περιοχή της Κωνσταντινούπολης, στων οποίων τη δράση, οφείλεται μεγάλο μέρος της μετέπειτα πολιτιστικής και οικονομικής εξέλιξης του Πλαταμώνα. Γνωστές οικογένειες προσφύγων, που τώρα βρίσκονται στην πέμπτη γενιά, είναι η οικογένεια Δεληγιάννη, η οικογένεια Νίσσου η οικογένεια Αναστασίου κλπ. Οι κάτοικοι του Πλαταμώνα ασχολούνται κυρίως με τον τουρισμό, αφού η περιοχή φημίζεται για τις βραβευμένες παραλίες, τις ψαροταβέρνες και τα μπαρ της. Υπάρχουν πολυτελή ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και κάμπινγκ. Και επίσης πολλά μαγαζιά με είδη λαϊκής τέχνης. Επίσης βασικό πλεονέκτημα το Πλαταμώνα είναι το Λιμάνι. Μία Μαρίνα Υψηλών προδιαγραφών ή οποία μπορεί α ελλιμενίσει εώς και 125 σκάφη. Αλλά και 10 Mega Yachts λόγω του βυθίσματός του που φτάνει τα 5 μέτρα. Το λιμάνι - τουριστικό καταφύγιο, του Πλαταμώνα έχει πλεονεκτική θέση στο Αιγαίο λόγω του ότι βρίσκεται 62 μίλια από τη Σκιάθο, 60 μίλια από τη Θεσσαλονίκη και 30 μίλια από τη Χαλκιδική.

Διαθέτει τράπεζα, ταχυδρομικό ταμιευτήριο,ιατρεία, πολιτιστικό σύλλογο, γήπεδο ποδοσφαίρου Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο, το οποίο εξυπηρετεί τους μαθητές των γύρω οικισμών (Παντελεήμων και Πόρων) καθώς επίσης και μαθητικές κατασκηνώσεις. Υπάρχει η Αθλητική Ένωση Πλαταμώνα- Πόρων- Παντελεήμονα, με την επωνυμία "Ποσειδών". Στο ποδόσφαιρο, η Ακαδημία Πλαταμώνα κέρδισε την άνοδο τη περίοδο 2012-2013 στο βόρειο όμιλο της Γ΄ εθνικής, όμως λόγω οικονομικών και διοργανωτικών προβλημάτων, οι παράγοντες της Ακαδημίας Πλαταμώνα έδωσαν το ΑΦΜ της ομάδας στον Αιγινιακό, ο οποίος αγωνίστηκε στη θέση του. Το καλοκαίρι ο πληθυσμός φθάνει τους 18.000 λόγω των πολλών τουριστών. Οι τουρίστες οι οποίοι επιλέγουν τον Πλαταμώνα,και δικαιολογημένα αφού αποτελεί το σημαντικότερο πόλο έλξης και την ομορφότερη περιοχή μαζί με τους Ν.Πόρους στο διαμέρισμα Ανατολικού Ολύμπου και όχι μόνο, για διακοπές είναι κυρίως από τις Ανατολικές Χώρες. Ο Πλαταμώνας αποτελεί και το καλοκαιρινό θέρετρο της Λάρισας. Πάνω από τον Πλαταμώνα δεσπόζει το ενετικό κάστρο. Ο οικισμός απέχει 7 χλμ. από τον παραδοσιακό οικισμό του Παλαιού Παντελεήμονα, δημοφιλής προορισμός λόγω της θέας που έχει και των πολλών εστιατορίων και ξενώνων. Μεταξύ του Πλαταμώνα και του Νέου Παντελεήμονος εικάζεται ότι άνθησε η αρχαία πόλη Ηράκλεια. Σήμερα ο Πλαταμώνας μαζί με το Νέο Παντελεήμονα και τους Ν.Πόρους αποτελούν κομβικό σημείο στο εμπόριο, στον τουρισμό και στις μεταφορές. Οι κάτοικοί τους, λόγω κοινής καταγωγής (Π. Παντελεήμων) ζητούν τη δημιουργία νέου δήμου, με την ονομασία «Πλαταμών».

Ιστορία

Η αρχική ονομασία της πόλης στην αρχαιότητα ήταν Ηράκλειο ή Ηράκλεια. Η μετέπειτα ιστορία του Πλαταμώνα ταυτίζεται με το περίφημο κάστρο του. Το κάστρο σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και χρησιμοποιείται για θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις [1] Αρχειοθετήθηκε 2007-07-02 στο Wayback Machine.. Σε μια από τις αρχαιότερες μαρτυρίες για την Πιερία, από το αρχείο του Προξενείου της Βενετίας στη Θεσσαλονίκη, γίνεται μνεία στο όνομα του Πλαταμώνα ως "εν Πλαταινέα, Μάιος 1193". Στην εν λόγω επιστολή γράφει " Ο Πέτρος Σουριάνο από το Ματσόρμπο και ο Γεράρδος Μαρκεζάνο, διαμένων εν Θεσσαλονίκη πιστοποιούν ότι η σημειωθείσα αργοπορία του διά τον Κίτρον και Βενετίαν κατευθυνόμενου πλοίου προήλθεν από τον φόβον των Πιζάνων πειρατών. Το πιστοποιητικόν συνεπλήρωσε και επεκύρωσεν ο εν Πλαταινέα διάκονος και νοτάριος Μάρκος Γριλιόνι".. Επίσης, το 1520-21 αναφέρεται σε οικονομικό έγγραφο ότι εξαρτιόταν διοικητικά από τη Λάρισα. Ο Πλαταμώνας μνημονεύεται στον "πορτολάνο" του Δημητρίου Τάγια, ο οποίος εκδόθηκε στη Βενετία. Ο Μαρτίνος Κρούσιος (1585) στα Σουηβικά του αναφέρεται σε έναν επισκέπτη, του οποίου η γυναίκα καταγόταν "εκ πόλεως Πλαταμώνος κειμένης παρά την θάλασσαν". Στα 1641-42 δίδαξε στον Πλαταμώνα (έκανε φιλοδυτικά κηρύγματα σε ναούς) ο Κωνσταντίνος Λογοθέτης, απόφοιτος του Ελληνικού Κολεγίου του Αγίου Αθανασίου της Ρώμης. Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα από τον απελευθερωμένο Πλαταμώνα διήλθε η σιδηροδρομική γραμμή Παπαπουλίου Λάρισας - Πλατέος Ημαθίας, η οποία ένωσε σιδηροδρομικά την Αθήνα με τη Θεσσαλονίκη και κατ' επέκταση την Ελλάδα με την υπόλοιπη Ευρώπη. Χάρη σε αυτή ο Πλαταμώνας γνώρισε αλματώδη ανάπτυξη από χιλιάδες Λαρισαίους παραθεριστές και όχι μόνο. Από το 2004 η νέα σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων περνά τον Πλαταμώνα μέσα από μία σήραγγα τεσσάρων και πλέον χιλιομέτρων. Όμως η παλαιά παράκτια σιδηροδρομική γραμμή που διέρχεται μέσα από απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς τοπία και διαθέτει μουσειακές εγκαταστάσεις, κηρύχθηκε "ιστορικός τόπος" με την Υπουργική Απόφαση ΥΠ.ΠΟ./ΔΙΝΣΑΚ/7196/195/25-02-05 (Φ.Ε.Κ. 358, τ. Β’, 21-03-05) «Χαρακτηρισμός ως ιστορικού τόπου της σιδ-κής γραμμής Πλαταμώνα», σύμφωνα με το Ν. 3028/2002 "περί προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς" και πλέον καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες για τη μουσειακή επαναλειτουργία της. Επίσης η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή του Πλαταμώνα (όπως και οι παλαιές γραμμές των Τεμπών και της Βόρειας Πιερίας) είναι ενταγμένη στην επίσημη μελέτη της θερινής γραμμής Νο 5 του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης (Χάρτης Πορείας Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης, [2]), κάτι το οποίο θα βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη του Πλαταμώνα χωρίς κανένα πρόβλημα στο μουσειακό χαρακτήρα της γραμμής. Στις 15 και 16 Απριλίου 1941, κατά τη ναζιστική εισβολή στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκαν σκληρές μάχες για την προάσπιση της περιοχής, της σιδηροδρομικής γραμμής και του Κάστρου, με τη συμμετοχή Νεοζηλανδών στρατιωτών, οι οποίες έμειναν στην ιστορία ως «Μάχη του Πλαταμώνα».

Ονομασία Πλαταμώνα

Σύμφωνα με το λεξικό των Λίντελ- Σκοτ, ο Πλαταμώνας σημαίνει "πλατύς γιαλός" και ο Μελέτιος γράφει παραφράζοντας "πλατέα μονή".

Προσωπικότητες

Matthias Laurenz Gräff (eλληνικά Ματθαιος Λαουρεντς Γκρεφ, * 1984), είναι Αυστριακός ζωγράφος, ιστορικός, πολιτικός και πολιτικός ακτιβιστής; ζει στον Πλαταμώνα

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Φωτογραφίες από τον Πλαταμώνα Μουσειακός Σιδηρόδρομος Πλαταμώνα - Φωτογραφίες Η Επισκοπή Πλαταμώνος Ζωντανή κάμερα Πλαταμώνας (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)