Ο Αδαμάντιος Νικολάου Ολύμπιος (1790- 19 Ιανουαρίου 1856.), γνωστότερος ως Καπετάν Διαμαντής, ήταν κλεφταρματολός από την Πιερία, γόνος μεγάλης οικογένειας κλεφταρματολών. Υπήρξε ένας απ' τους σημαντικότερους οπλαρχηγούς της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, διατελέσας αρχιστράτηγος της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος και Ευβοίας.

Βιογραφία

Οικογένεια

Γεννήθηκε στα Ρυάκια (Ραίδιανη) Πιερίας. Ο Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος ήταν ο πρωτότοκος γιος του μεγάλου κλεφταρματολού και γενάρχη της οικογένειας Νικολάου Ραιδενιώτη (Ρυακιώτη) Ολύμπιου, γνωστότερου ως Νικολάου Κατερινιώτη Ολύμπιου. Το ΄΄Ραιδενιώτης΄΄ προέρχεται απ' τον τόπο καταγωγής της οικογένειας την Ραίδιανη (σημ. Ρυάκια Πιερίας). Το "Κατερινιώτης" προστέθηκε αργότερα λόγω του ότι το αρματολίκι του κλεφταρματολού Νικολάου Ραιδενιώτη ήταν η περιοχή της Κατερίνης. Το "Ολύμπιος" μαρτυρά τον τόπο δράσης των κλεφταρματολών που ήταν η ευρύτερη περιοχή του Ολύμπου. Ο Διαμαντής Νικολάου Ολύμπιος είχε αδερφούς, τον Κωνσταντίνο (1800-1854), και τον Χαρίση (1810-1858;) που ήταν ετεροθαλής (από άλλη μητέρα). Ο Δήμος Νικολάου Ολύμπιος (ή Ψαροδήμος) ήταν πρώτος ξάδελφος του, όπως γράφει σε μία έκθεσή του και ο ίδιος ο Ψαροδήμος. Ο καπετάν Διαμαντής υπήρξε γαμπρός της θρυλικής οικογένειας των Λαζαίων. Νυμφεύτηκε την Μεταξία, με την οποία απέκτησαν δύο γιους (τον Ιωάννη και τον Ξενοφώντα) και τρεις κόρες (από τις οποίες επέζησε μόνο η Ασπασία).

Ένοπλη δράση

Έδρασε στους ορεινούς όγκους του Βερμίου, του Ολύμπου και των Πιερίων πριν από το 1821 και μετά την έκρηξη της Επανάστασης. Διαδέχθηκε τον πατέρα του στο αρματολίκι της Κατερίνης. Τον Ιούνιο του 1821 έλαβε μέρος στην εξέγερση της Κασσάνδρας. Το 1822 έλαβε μέρος στις μάχες του Κολινδρού, της Καστανιάς και της Μηλιάς. Μετά την καταστροφή του Πύργου των Λαζαίων κατευθύνθηκε προς το Βέρμιο, για να εκδικηθεί το θάνατο των συντρόφων του από τα Πιέρια. Έπειτα συνέχισε τη δράση του στη Νότια Ελλάδα. Εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στη Σκιάθο, όπου αντιμετώπισε με επιτυχία τους Τούρκους. Στις 09/10/1823 συμμετέχει στη νικηφόρα μάχη της Σκιάθου κατά του Ναυάρχου του Σουλτάνου Μωχαμέτ Χουσρέτ Πασά (ο λεγόμενος Τοπάλ). Η προσωρινή κυβέρνηση και ο Άρειος Πάγος λόγω της γενναιότητας και της στρατιωτικής του ικανότητας τον διόρισαν αρχιστράτηγο Ευβοίας και Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος. Προξένησε τέτοια πλήγματα στους Τούρκους, ώστε οι τελευταίοι τον επικήρυξαν ως το «μεγαλύτερο μίασμα από τους Έλληνες». Αντιμετώπισε με επιτυχία τους Τούρκους στην Εύβοια και στη Β΄ Μάχη των Βρυσακίων (1823). Ο διορισμός του ως αρχιστράτηγου όμως προκάλεσε έντονες τοπικιστικές έριδες στην Ανατολική Στερεά και Εύβοια που τις υποκινούσε ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, κινούμενος περισσότερο από προσωπικά κίνητρα. Η κατάσταση εκτραχύνθηκε το 1823 όταν παρά τη συνεχή απειλή των Τούρκων, ο Νικόλαος Κριεζιώτης (μετά από επιστολές που του έγραψε ο Οδ. Ανδρούτσος) κινήθηκε εναντίον του. Ο Διαμαντής συνέτριψε τους εσωτερικούς αντιπάλους του στις διάφορες εμφύλιες συγκρούσεις, καθώς εξακολουθούσε να έχει την υποστήριξη της κυβέρνησης και του Ιωάννη Κωλέττη. Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος ενοχλήθηκε με την προαγωγή του Διαμαντή σε στρατηγό. Επιδίωκε να είναι αυτός στρατιωτικός ηγέτης της Ανατολικής Ελλάδος. Αντιπολιτεύεται και πολεμά τη νόμιμη κυβέρνηση, τον Άρειο Πάγο. Στέλνει στο Ξηροχώρι Ευβοίας (νύν Ιστιαία) τους Ευβοείς οπλαρχηγούς Τομάρα, Χαλκιά, Βερούση. Αυτοί λεηλατούν, προχωρούν σε ωμότητες, σκοτώνουν. Η γυναίκα του Διαμαντή Ολύμπιου μόλις απέφυγε την αιχμαλωσία. Ο Διαμαντής ύστερα από αυτήν την τροπή μετασταθμεύει σε Σκόπελο και Σκιάθο, για να προστατέψει τις οικογένειες των Μακεδόνων αγωνιστών. Στην Εύβοια παραμένει ο Αναστάσιος Καρατάσος με την μεγαλύτερη δύναμη των Μακεδόνων αγωνιστών. Από τις Βόρειες Σποράδες ξεκίνησε πειρατική δράση εναντίον των παραλίων της Χαλκιδικής και της Πιερίας, με σκοπό αφενός να απασχολεί στρατιωτικά τους Τούρκους και αφετέρου να εξασφαλίσει πόρους για τη επιβίωση των Θεσσαλομακεδόνων που βρίσκονταν εγκατεστημένοι στα νησιά των Βορείων Σποράδων, καθώς η κατάσταση εκεί ήταν απελπιστική. Στις 03 Νοεμβρίου 1827 συμμετέχει μαζί με τον αδελφό του Κώστα σε μυστική σύσκεψη πολλών οπλαρχηγών, κληρικών και προκρίτων που γίνεται στην Μονή του Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο. Σε δύο αναφορές που υπογράφουν ( 30 περίπου συμμετέχοντες ) ζητούν να ενισχυθούν υλικά και να τους στείλει η Κυβέρνηση έναν επικεφαλής αξιοσέβαστο απ' όλους. Ζητούσαν τον Δημήτριο Υψηλάντη ως Γενικό Αρχηγό και τον Βαυαρό φιλέλληνα συνταγματάρχη Ηeideck ως (διευθυντή των πραγμάτων). Η κυβέρνηση συνέστησε υπομονή, καθώς το ζήτημα των τελικών συνόρων του υπό δημιουργία Ελληνικού κράτους, ήταν υπό διαπραγμάτευση. Το 1828 μετέβη στο Ναύπλιο στην ορκωμοσία του Ιωάννη Καποδίστρια. Η νέα διακυβέρνηση συνέστησε σώμα Θεσσαλομακεδόνων με γενικό στρατηγό τον Τόλια Λάζο, με αποτέλεσμα ο Διαμαντής να επιστρέψει στο Όλυμπο με την αίσθηση ότι αδικήθηκε. Ο Ι. Καποδίστριας επέτρεψε τελικά τη διεξαγωγή επιχειρήσεων στη Μακεδονία, αλλά δεν προσέφερε κάποια ενίσχυση. Οι προσπάθειες του Διαμαντή και των άλλων Μακεδόνων δεν έφεραν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα στην Πιερία με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν φοβερά αντίποινα των Τούρκων κατά των ντόπιων κατοίκων. Έτσι πολλά γυναικόπαιδα μεταφέρθηκαν εκ νέου στις Βόρειες Σποράδες. Το 1829 όπως φαίνεται σε καταγραφή παροίκων της Σκοπέλου (02 Απριλίου 1829) βρίσκεται με την οικογένεια του στη νήσο Σκόπελο. Τον Ιούλιο του 1829 εκπροσωπεί τους Θεσσαλομακεδόνες αγωνιστές στην Δ' Εθνοσυνέλευση Άργους και προσφέρει στον Καποδίστρια την πληρεξουσιότητα τους. Ο Καποδίστριας τον ευχαριστεί αλλά του δηλώνει πως δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει και του συνιστά όπως και προηγουμένως να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τους Τούρκους ελπίζωντας σε μελλοντική μεταβολή των πραγμάτων. Ο Διαμαντής προσπάθησε να συνθηκολογήσει με τους Τούρκους (μετά από τις συστάσεις του Καποδίστρια για φιλικές σχέσεις μαζί τους), προκειμένου να ανακτήσει το παλιό του αρματολίκι, χωρίς όμως αποτέλεσμα, καθώς οι Τούρκοι τον είχαν από παλιά επικηρύξει και το 1830 έστειλαν ισχυρές δυνάμεις για να συλλάβουν αυτόν και τον Μιχάλη Πετσάβα. Το 1831 βρίσκεται στη Σκόπελο, βάσει εγγράφου που απέστειλε στις 05/9/1831 στο Ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, στους Λάζαρο και Γεώργιο Κουντουριώτη και στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο που βρίσκονταν στην Ύδρα. Ο Διαμαντής συνέχισε τη δράση του στη φρουρά Φθιώτιδας και Βοιωτίας με την αποστολή να εξουδετερώσει τα ληστρικά σώματα που λυμαίνονταν την περιοχή μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους.

Μετεπαναστατικά χρόνια

Με απόφαση του Βασιλιά Όθωνα διορίζεται γερουσιαστής στις 16 Ιουνίου 1844 στο σώμα της Γερουσίας. Το 1846 και συγκεκριμένα στίς 10 Μαρτίου 1846 βρίσκεται στην Αμαλιάπολη όπως φαίνεται από έγγραφο - βεβαίωση παροχής υπηρεσιών στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 του αγωνιστή Αντωνίου Χαδούλη Ολύμπιου που προσυπογράφει ο ίδιος ο Καπετάν Διαμαντής Ν. Ολύμπιος.

Επιστολή προς τη Γερουσία

Το 1853 ο Διαμαντής Νικολάου προσβάλλεται από φυματίωση, ασθένεια ανίατη έως το 1949. Ο ίδιος άντεξε ως το 1856. Στις 30 Δεκεμβρίου 1855, λίγες ημέρες πριν φύγει από τη ζωή έγραψε μια επιστολή προς τον φίλο του Γερουσιαστή Δημήτριο Χατζίσκο στην Αθήνα. Η επιστολή έφτασε στο κοινοβούλιο στα μέσα Ιανουαρίου 1856 και ενώ ο Ολύμπιος είχε αποβιώσει. Ωστόσο, η ιδιόχειρη επιστολή διαβάστηκε στη Γερουσία και καταγράφηκε στα πρακτικά της στις 19 Ιανουαρίου 1856, όπου αναγγέλθηκε ουσιαστικά ο θάνατος του ήρωα. Μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, η οικογένεια του Διαμαντή εγκαταστάθηκε στο Αχλάδι του Νομού Φθιώτιδας. Το όνομα του Διαμαντή δόθηκε σε κεντρικό δρόμο της πόλης της Θεσσαλονίκης (οδός Ολυμπίου Διαμαντή), καθώς επίσης στην πόλη της Κατερίνης, στην περιοχή Μυλαύλακου ενώ στα Καταφυγιώτικα της Κατερίνης τιμήθηκε ο πατέρας του, Νικόλαος Ραιδενιώτης Ολύμπιος (στο δρόμο δόθηκε το όνομα "Νικολάου Κατερινιώτου"). Τα θεμέλια της οικίας του Καπετάν Διαμαντή Νικολάου υπάρχουν ακόμη και σήμερα στα Ρυάκια Πιερίας.

Παραπομπές

Πηγές

Ράπτης Γ., Κατερίνης Οδώνυμα, εκδ. Όλυμπος, 2003 Μακεδονικά Σύμμεικτα, Μια ενθύμηση του 1784 για τη μονή Διονυσίου του Αγίου Όρους, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, ΑΠΘ, Στέφανος Ι. Παπαδόπουλος, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ 6, Ε.Μ.Σ. Δεκατέσσερα έγγραφα των αγωνιστών Νικολάου Ολυμπίου, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, Κωνσταντίνος Β. Σπανός Ανέκδοτα έγγραφα και άγνωστα στοιχεία για κλεφταρματολούς και για την επανάσταση (1821-1822) στη Μακεδονία και ιδιαίτερα στον Όλυμπο, Γεώργιος Χ. Χιονίδης, Βέροια 1979 Αρχειακό Ξεφύλλισμα, Ελληνική επανάσταση και συγκρότηση του Ελληνικού Κράτους, Ακαδημία Αθηνών, επιστολές του Διαμαντή Νικολάου κατά το 1832 Σεϊζάνη Μ., Η Πολιτική της Ελλάδος και η Επανάστασις του 1878 εν Μακεδονία, Ηπείρω και Θεσσαλία,σ.164-173 Κωφός Ε., Ο Αντάρτης Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος,Αθήνα 1992. Περραιβός Χρισ., ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΠΟΛΕΜΙΚΑ,Αθήνα 1836. Χιονίδης Γ., Οι Μακεδόνες πρόσφυγες της Σκοπέλου στα 1829, ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ 17, Ε.Μ.Σ. Αρχείο Μαυροκορδάτου Αλέξανδρου Κώστας Σπανός. "Δεκατέσσερα έγγραφα των αγωνιστών Νικολάου Ολυμπίου", Μακεδονικά, 20 (Θεσσαλονίκη 1980) 283-306.

Ιστορικό Αρχείο της Ύδρας