Η Νέα Έφεσος είναι μεγάλος οικισμός στο νομό Πιερίας. Διοικητικά ανήκει στο δήμο Δίου - Ολύμπου και αποτελεί το ομώνυμο Δημοτικό Διαμέρισμα (Δ. δ. Νέας Εφέσου). Η απόσταση από την Κατερίνη είναι 7 χιλιόμετρα. Αριθμεί 1.859 κατοίκους (με βάση την απογραφή του 2011), που στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι αγρότες. Ο οικισμός το 1953 από Στουπί ή Στουπείον μετονομάστηκε σε Νέα Έφεσο , εξαιτίας της εγκατάστασης Μικρασιατών προσφύγων από την περιοχή της αρχαίας Εφέσου γύρω από την Τούμπα. Ήδη από τα Βυζαντινά χρόνια υπήρχε στην πλαγιά της Τούμπας χωριό εντοπίων κατοίκων, με το όνομα Παλιοχώρα. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ο οικισμός μεταφέρθηκε στα πεδινά και μετονομάστηκε σε Στουπί ή Σπη, από το όνομα ενός φυτού με το οποίο οι κάτοικοι κατασκεύαζαν σχοινιά και πανιά πλοίων.

Υποδομές

Στο χωριό λειτουργεί εξαθέσιο Δημοτικό Σχολείο και διθέσιο νηπιαγωγείο, ΚΑΠΗ. Μεταξύ άλλων η Νέα Έφεσος έχει ένα σύγχρονο ιατρείο. Στη Νέα Έφεσο είναι και η έδρα του αθλητικού κέντρου ποδοσφαίρου της ΕΠΟ.

Ο κεντρικός ναός του είναι αφιερωμένος στους Τρεις Ιεράρχες. Το καλοκαίρι του 2015 έγινε άνοιγμα θυρών στη νέα εκκλησία που είναι αφιερωμένη στον Άγιο Παϊσιο. Ο Ιερός Ναός είναι ο πρώτος ενοριακός ναός σε όλη την Ελλάδα και πανηγυρίζει στις 12 Ιουλίου κάθε έτους οπού γίνονται πολυήμερες λατρευτικές & πολιτιστικές εκδηλώσεις προς τιμή του Αγίου από τον σύλλογο Εντοπίων του χωριού "Το Στουπί". Στον επάνω συνοικισμό υπάρχει η μεγάλη εκκλησία του Ιωάννη του Θεολόγου, το νεκροταφείο και εκεί εφάπτεται και ο Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, προς τιμήν του οποίου διεξάγονται στα τέλη του Αυγούστου κάθε χρόνο , μουσικές και χορευτικές εκδηλώσεις, με τίτλο "Προδρόμεια". Στην ανατολική πλευρά των ναών βρίσκεται και το σπήλαιο των "Επτά Παίδων", νέα κατασκευή για τον ομώνυμο θρησκευτικό θρύλο του Κιρκιντζέ (Έφεσος). Ο Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος είναι αναστηλωμένη μεταβυζαντινή εκκλησία με τοιχογραφίες των μέσων του 18ου αιώνα χτισμένη από τους Ντόπιους κατοίκους του χωριού. Στη Νέα Έφεσο είναι και η έδρα του τοπικού ραδιοφωνικού σταθμού "Ράδιο Μάνος". Το χωριό διαθέτει δύο πολιτιστικούς συλλόγους. Ο πρώτος σύλλογος είναι ο "Ηράκλειτος" κυρίως με συμμετοχή του προσφυγικού στοιχείου. Το 2001 ιδρύθηκε ο Αθλητικός-Πολιτιστικός και Οικολογικός Σύλλογος «Το Στουπί» στη Νέα Έφεσο στον οποίο δρουν κυρίως οι ντόπιοι κάτοικοι. Η τοπική ποδοσφαιρική ομάδα λέγεται Μακεδονικός Νέας Εφέσου και αγωνίζεται στην Β΄ ερασιτεχνική κατηγορία του τοπικού πρωταθλήματος της Ε.Π.Σ. Πιερίας. Ο ίδιος σύλλογος διαθέτει και ομάδα καλαθόσφαιρας (μπάσκετ) με ακαδημίες και ανδρικό τμήμα στο Α τοπικό της Ε.ΚΑ.Σ. ΚΕ.Μ. Το 2007 εγκαταστάθηκε στο χωριό και μετεωρολογικός σταθμός

Διοικητική ιστορία

Διοικητικές μεταβολές

Η αρχική ονομασία της Νέας Εφέσου ήταν Στουπί και η κοινότητα Στουπίου συστάθηκε στις 17 Ιουλίου 1930 To 1949 η εν λόγω κοινότητα υπήχθη στο νομό Πιερίας από τον νομό Θεσσαλονίκης και το 1953 ο οικισμός Στουπί της κοινότητας μετονομάστηκε σε Νέα Έφεσσος (ΦΕΚ 10Α - 16/01/1953 και τον Μάρτιο του 1961 το όνομα διορθώθηκε σε Νέα Έφεσος. Το 1997 ο οικισμός Νέα Έφεσος αποσπάστηκε από την κοινότητα (η οποία καταργήθηκε) και προσαρτήθηκε στο δήμο Δίου.

Πρόεδροι Κοινότητας Στουπί

Από το 1931 ως σήμερα έχουν διατελέσει πρόεδροι της Νέας Εφέσου τα εξής πρόσωπα

13-8-1931 – 13-8-1932 Κυριάκος Χατζημπαλίδης (1894-1950) 15-3-1934-19-12-1934 Κυριάκος Χατζημπαλίδης 27-1-1935-6-2-1935 Κυριάκος Χατζημπαλίδης 17-2-1935-20-4-1935 Κυριάκος Χατζημπαλίδης 21-4-1935-13-12-1935 Αναστάσιος Γιαγκούσης (1883-1970) 5-7-1936-31-12-1936 Κυριάκος Χατζημπαλίδης 9-5-1943-30-12-1944 Γεώργιος Παγώνας (προεδρεύων) (1888-1952) 2-2-1947-29-9-1949 Αναστάσιος Γιαγκούσης 29-9-1949-12-2-1951 Ευάγγελος Δασόπουλος (1903-2000) 13-2-1951-19-5-1951 Κωνσταντίνος Βασιλείου (1915-1985) 20-5-1951 – 15-12-1951 Κωνσταντίνος Ι. Μάντζαρης (1913-2007) 16-12-1951 – 5-2-1955 Νικόλαος Καμπασακάλης (1910-1966)

Πρόεδροι Κοινότητας Νέας Εφέσου (Νέας Εφέσσου από το 1953 ως το 1961)

1955 Στέφανος Χατζηιωάννου (1910-1992) (προεδρεύων στις εκλογές του 1955, αντιπρόεδρος το 1949-55). 6-2-1955- 31-12-1956 Δημήτριος Δημητριάδης (1896-1972) 13-1-1957 – 16-5-1959 Γεώργιος Μαντζάρης (1915-2007) (αντ. Ε. Δασόπουλος) 17-5-1959 – 14-12-1961 Νικόλαος Καμπασακάλης 15-12-1961 – 22-8-1964 Γεώργιος Χατζημπαλίδης (αντιπ. Κωνσταντίνος Βασιλείου) 3-4-1966 – 14-5-1967 Ευάγγελος Βασιλάκης (1906-1967) (απολύθηκε από τη χούντα). 17-5-1967 - 26-1-1970 Κωνσταντίνος Βασιλείου (αντιπ. Απόστολος Ζάμπιογλου) 27-1-1970 - 28-4-1972 Χρήστος Β. Παπαδόπουλος (1920-2006) 29-4-1972 – 5-10-1974 Νικόλαος Κ. Τσιλακόπουλος (1933-2007) 10-1974 – 6-1975 Ιωάννης Κοκκινάκης, δάσκαλος 30-3-1975 Απόστολος Ζάμπιογλου (1924-2010), προεδρεύων, νικητής των εκλογών ήταν ο Δημήτρης Ροδίου σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ΕΕΤΑΑ) 28-6-1975 - 1978 Κωνσταντίνος Τομπούτης (1943-1999) 1979-1982 Χρήστος Γ. Στογιάννος (1939-1998) 1983-1984 Δημήτριος Δεμηρτζόγλου (1936-2007) (Ο Βασίλειος Χατζηεμμανουήλ ήταν νικητής των εκλογών του 1982) 1985-1986 Νικόλαος Κοσκινάς (στις εκλογές του 1986 αναδείχθηκε νικητής ο Δημήτριος Μουτάφης) 1987-1988 Βασίλειος Στασινόπουλος 1988-1989 Βασίλειος Δασιόπουλος (παραιτήθηκε στα τέλη Ιανουαρίου του 1989 επικαλούμενος προσωπικούς λόγους) 1989-1992 Βασίλειος Λαπάτσης (1940-2021) Υπάλληλος ΟΤΕ. Εξελέγη στις 14 Φεβρουαρίου 1990 με 3 ψήφους έναντι μιας για τον Δημήτριο Δεμηρτζόγλου για τη διετία 1989-90. Απεβίωσε στις 27 Οκτωβρίου 2021. Στις εκλογές του 1990 νικητής αναδείχθηκε ο επικεφαλής του συνδυασμού Ιωάννης Κ. Δημητριάδης, ο οποίος αποποιήθηκε της εκλογής και ανέλαβε ο πλειοψηφήσας σύμβουλος, Βασίλειος Λαπάτσης. 1993-1998 Ιωάννης Καρανάτσιος (νικητής των εκλογών του 1994 αναδείχθηκε ο Βασίλειος Λάμπρου)

Πρόεδροι Τοπικού Συνοικισμού Νέας Εφέσου

1999-2002 Ιωάννης Καρανάτσιος 2003-2006 Δημήτριος Δασιόπουλος 2007-2010 Κωνσταντίνος Μουλάς

Πρόεδροι Τοπικής Κοινότητας Νέας Εφέσου

2011-2014 Δημήτριος Κατιρτζής 2014- Χαράλαμπος Κουτσιμάνης

Ιστορικά στοιχεία

Στην περιοχή της Νέας Εφέσου υπήρχε κατά την αρχαιότητα η πόλη Ακεσαμεναί με ιδρυτή τον Ακεσαμενό που μνημονεύεται από τον Όμηρο. Στην ίδια περιοχή υπάρχει και ο τύμβος των 25.000 Μακεδόνων που σκοτώθηκαν στη Μάχη της Πύδνας. Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, το χωριό βρισκόταν στην πλαγιά της Τούμπας, με το όνομα "Παλιόχωρα". Αργότερα όμως και με παρέμβαση του τότε Δεσπότη, έφυγαν από αυτή την τοποθεσία επειδή στην περιοχή παρατηρούνταν μεγάλη παιδική θνησιμότητα και εγκαταστάθηκαν στον βάλτο. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Νέα Έφεσος ήταν οικισμός και ονομάστηκε Σπη, από το τουρκικό όνομα ενός φυτού της περιοχής που απορροφούσε το νερό του βάλτου. Ο επίσκοπος Παρθένιος Βαρδάκας περιγράφει (πριν από τα 1912) το χωριό και λέει ότι βρίσκεται στην εύφορη πεδιάδα του Αίσωνα κοντά στη σιδερένια γέφυρα που κατασκεύασαν οι Τούρκοι και σημειώνει ότι το όνομα Στουπί -κατά συγκοπή Σπη - προέρχεται από την εγχώρια παραγωγή κάνναβης (στουπί). Με αυτό φτιάχνουν σχοινιά πλοίων, αλιευτικά δίχτυα, χονδρά λινά υφάσματα και πανιά πλοίων. Ο περιηγητής Λέων Εζέ αναφέρει το χωριό με την ονομασία Στουπί. Χαρακτηριστικά λέει ότι έχει 50 σπίτια, μια παλιά εκκλησία του Αγίου Προδρόμου, βρέθηκαν μνημεία από μάρμαρο και βυζαντινές επιγραφές. Το Σπι, σύμφωνα με τον Τρύφωνα Ευαγγελίδη, είχε 230 κατοίκους γύρω στο 1910 . . Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα το χωριό αποτελούνταν από 60 περίπου σπίτια και αριθμούσε περίπου 380 κατοίκους, που ασχολούνταν με τη γεωργία και κτηνοτροφία. Το 1924 ήρθαν και εγκαταστάθηκαν γύρω από την Τούμπα η πρώτη ομάδα και το 1927 η δεύτερη ομάδα προσφύγων από την Έφεσο της Μ. Ασίας. Το 1926 το χωριό ονομάστηκε Στουπί και το 1953 πήρε το επίσημο όνομά του Νέα Έφεσος.

Παραπομπές

Βιβλιογραφία

Ευάγγελος Αθ. Παπαθανασίου, "ΣΠΗ: Συμβολή στην ιστορία ενός χωριού" στα Πρακτικά Β' Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Η Πιερία στα Βυζαντινά και Νεότερα Χρόνια. Κατερίνη, 25, 26 και 27 Νοεμβρίου 1998, εκδ. της Εστίας Πιερίων Μουσών Κατερίνης "Εταιρεία Πιερικών Μελετών", Κατερίνη 2002, σσ. 724-837