Για οικισμούς με ίδιο όνομα στην Αχαΐα, δείτε: Αγία Παρασκευή Αχαΐας

Η Αγία Παρασκευή (πρώην ονομασία: Τοπόλοβα) είναι μικρό ορεινό χωριό της Αχαΐας. Είναι χτισμένο στο νότιο τμήμα του ορεινού όγκου του Παναχαϊκού και ανήκει διοικητικά στην Τοπική Κοινότητα Πετρωτού της Δημοτικής Ενότητας Μεσσάτιδος του Δήμο Πατρέων, ευρισκόμενο σε ακριτική θέση αυτού.

Κοντά στο χωριό, νότια αυτού, διέρχεται ο δρόμος από τη Χαλανδρίτσα προς τη Ρακίτα (της πρώην Κοινότητας Λεοντίου), η δημιουργία του οποίου συντέλεσε στην άρση της απομόνωσης του λόγω του δυσπρόσιτου της τοποθεσίας του. Στο χωριό οδηγεί επίσης χωματόδρομος που το συνδέει με τα χωριά Πετρωτό (Βαλατούνα) και Κρυταλλοβρύση (Μπαρδικώστα) προς τα βορειοανατολικά.

Ονομασία

Το παλιό όνομα του χωριού, Τοπόλοβα, έχει πιθανόν σλαβική προέλευση και σημαίνει «τόπος με λευκές», ενώ σύμφωνα με άλλες προσεγγίσεις ίσως να είναι αλβανικής ή αρβανίτικης ετυμολογικής προελεύσεως. Μάλιστα, ο Χρήστος Κορύλλος στο έργο του Χωρογραφία της Ελλάδος του 1903, αναφέρει ότι στις αρχές του 20ού αιώνα οι κάτοικοι του χωριού ήταν αλβανόφωνοι. Το παλιό όνομα παραμένει αρκετά γνωστό και σήμερα και είναι ακόμα σε ευρεία χρήση ιδιαίτερα από τους ντόπιους και τους κατοίκους της γύρω περιοχής. Η μετονομασία του χωριού έγινε στις 20/09/1955 (Φ.Ε.Κ. 287/1955).

Ιστορία

Αναφέρεται στις βενετικές καταστάσεις χωριών περιοχής Πατρών ήδη από το 1697, ενώ στη βενετική απογραφή του 1700 (καταγραφή Grimani) φαίνεται ότι έχει πληθυσμό 95 κατοίκους (22 οικογένειες). Το 1816 έχει 30 οικογένειες, το 1828 έχει 10 οικογένειες, 19 το 1851 και το 1889 έχει 182 κατοίκους. Ονοματεπωνυμικά στοιχεία καθώς και ονομασίες τοποθεσιών του χωριού (π.χ. θέσεις Παντοκράτωρ, Μικρογιάννη, κ.α.) αναφέρονται σε δικαιοπρακτικά έγγραφα του 18ου αιώνα επί Τουρκοκρατίας. Στα 1885 αναφέρεται ότι ο οικισμός απείχε τότε τέσσερις ώρες δρόμο από την Πάτρα, την αχαϊκή πρωτεύουσα και έδρα του Δήμου Πατρέων στον οποίο ανήκε διοικητικά.

Διοικητική εξέλιξη

Από το 1835 μέχρι το 1840 ανήκε στο Δήμο Παναχαιών, ενώ με τη διάλυση του εν λόγω δήμου το 1841 (σύμφωνα με το Β.Δ. 27/11/1840 περί συγχωνεύσεων δήμων) υπήχθη στο Δήμο Πατρέων. Το 1912 (με το ΦΕΚ 256Α της 28/08/1912) αποσπάται από το Δήμο Πατρέων και προσαρτάται στην Κοινότητα Μοίρας, ενώ το 1919 (με το ΦΕΚ 130Α της 12/06/1919) προσαρτάται στην τότε Κοινότητα Βαλατούνας. Με τη διοικητική μεταρρύθμιση «Καποδίστριας» του 1998 (ΦΕΚ 244Α της 04/12/1997) εντάχθηκε στον τότε Δήμο Μεσσάτιδος. Τέλος, με τη διοικητική μεταρρύθμιση «Καλλικράτης» του 2011 (ΦΕΚ 87Α της 07/06/2010) υπήχθη στον διευρυμένο πλέον Δήμο Πατρέων.

Δημογραφική εξέλιξη

Η δημογραφική εξέλιξη του χωριού σύμφωνα με τις επίσημες εθνικές απογραφές του 20ού αιώνα, -κατά τις οποίες εμφανίζεται μια σταδιακή πληθυσμιακή συρρίκνωση της περιοχής, ιδιαίτερα από το δεύτερο μισό του αιώνα και μετέπειτα- έχει ως εξής:

Λοιπά στοιχεία

Στην περιφέρεια του χωριού βρίσκεται το ιστορικό ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής, το οποίο υπάγεται εκκλησιαστικά στην ενορία του Ρωμανού. Υπάρχει και το ξωκλήσι του Προφήτου Ηλία στην κορυφή του βουνού δίπλα στον οικισμό και το οποίο χτίστηκε εκ νέου στην περίοπτη αυτή θέση παλιότερου ερειπωμένου ναού, το 1989. Οι κάτοικοι της περιοχής απασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα και η κύρια δραστηριότητα τους είναι η κτηνοτροφία, ενώ σε δεύτερο βαθμό έρχεται και η γεωργία.

Παραπομπές

Πηγές

Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού−Κατοικιών 2011 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας, Εφημερίδα της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, τχ. 2ο, φ. 3465 (28 Δεκεμβρίου 2012). Αλέξ. Θ. Δρακάκης - Στυλ. Ι. Κούνδουρος, Αρχεία περί της συστάσεως και εξελίξεως των δήμων και κοινοτήτων 1836-1939 και της διοικητικής διαιρέσεως του κράτους. (Τέως δήμοι, κοινότητες, σύνδεσμοι κοινοτήτων, ανοργάνωτοι κοινότητες, συνοικισμοί, μοναί, θέσεις – Αναγνωρίσεις, προσαρτήσεις, αποστάσεις, μετονομασίες, συγχωνεύσεις), τόμοι Α΄-Β΄, Τύποις «Γραφικαί Τέχναι», Αθήνα 1939-1940. Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων «Ανέστη Κωνσταντινίδου», Εν Αθήναις 1903. Νέος χωρογραφικός πίναξ. Συνταχθείς και εκδοθείς εγκρίσει του Υπουργείου των Στρατιωτικών υπό Ιωάννου Εμ. Νουχάκη ανθυπασπιστού του Πεζικού, Εκ του Τυπογραφείου του Υπουργείου των Στρατιωτικών, Εν Αθήναις 1885.

Βιβλιογραφία

Κώστας Θανασουλόπουλος, Τα τοπωνύμια της Αχαΐας ως ιστορικές μνήμες του μεσαιωνικού εποικισμού της, Εκδόσεις Περί Τεχνών, Πάτρα 2007. Θεόδωρος Η. Λουλούδης, Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση, Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας, Πάτρα 2010. Λευτέρης Μαρινέλλης, «Δάσκαλος στην Τοπόλοβα», Αχαϊκά. Γράμματα-Τέχνες-Πολιτισμός (έκδοση Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Αχαΐας), τχ. 8 (Φθινόπωρο 2006), σελ. 31-40. Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β΄, Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Τοπόλοβα.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Αγίας Παρασκευής Πετρωτού Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 26/07/2018.