Η Αγία Άννα είναι χωριό και έδρα ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας (τέως δήμου) Νηλέως, του δήμου Μαντουδίου - Λίμνης - Αγίας Άννας, της περιφερειακής ενότητας (τέως νομού) Ευβοίας, στην περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, σύμφωνα με το πρόγραμμα Καλλικράτης. Ο πληθυσμός της Αγίας Άννας το 2021 σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία ήταν 597 κάτοικοι, χωρίς την Αγκάλη και την Παλαιόβρυση. Πριν το σχέδιο Καποδίστριας και το πρόγραμμα Καλλικράτης, ανήκε στην επαρχία Χαλκίδος του Νομού Ευβοίας, στο γεωγραφικό διαμέρισμα Στερεάς Ελλάδας.

Ο οικισμός αναφέρεται και με την ονομασία Αγιάννα.

Γεωγραφία

Η Αγία Άννα είναι χωριό στο βορειοανατολικό τμήμα της Εύβοιας. Βρίσκεται στις ανατολικές απολήξεις του όρους Ξηρού, σε θέση που δεσπόζει στο Αιγαίο Πέλαγος, στο εσωτερικό του όρμου του Αγίου Βασιλείου και σε μέσο σταθμικό υψόμετρο 280. Απέχει περίπου 69 χλμ. ΒΑ. της Χαλκίδας.

Τοπική κοινότητα

Η τοπική κοινότητα Αγίας Άννας είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός πεδινός οικισμός, με έκταση 27,052 χμ² (2011). Περιλαμβάνει και τους οικισμούς Αγκάλη και Παλαιόβρυση. Η Αγία Άννα απέχει από την Χαλκίδα 73 χιλιόμετρα και από την Αθήνα 150 χιλιόμετρα περίπου.

Πληθυσμός

(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας)

Διοικητικές μεταβολές μέχρι τον «Καλλικράτη»

Η Αγία Άννα καταγράφεται επίσημα ως οικισμός από το 1835, όμως η ίδρυσή της ανάγεται στο 1770, περίπου. Το 1912 ορίστηκε έδρα της ομώνυμης κοινότητας. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 αποσπάστηκε από την κοινότητα Αγίας Άννης και ορίστηκε έδρα του δήμου Νηλέως. Με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 αποσπάστηκε από τον δήμο Νηλέως και προσαρτήθηκε στον δήμο Μαντουδίου - Λίμνης - Αγίας Άννας. Δείτε Κοινότητα Αγίας Άννας

Ιστορικά στοιχεία

Σύμφωνα με έρευνες αρχαιολόγων και, από διάφορα ευρήματα, φαίνεται πως στην περιοχή υπήρχαν οικισμοί από την παλαιολιθική ακόμα περίοδο. Πολλά οικήματα έχουν βρεθεί και στην χερσόνησο του Αγίου Βασιλείου στην Αγκάλη που παραπέμπουν σε οχυρωμένη θέση. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Αγία Άννα όπως και τα άλλα χωριά της βόρειας Εύβοιας, παρότι δεν είχε ιδιαίτερα προβλήματα με τους Τούρκους, δεχόταν συνεχείς επιθέσεις από πειρατές οι οποίοι λυμαίνονταν την περιοχή. Χαρακτηριστική είναι η ονομασία μικρού κόλπου στην Αγκάλη με την ονομασία «Σαρακήνικο». Επίσης γνωστή είναι και η ιστορία της Μπολοβίναινας, η οποία έπεσε από βράχο στον Αράπη, όπως ονομάζεται το ποτάμι Νηλέας, μεταξύ Αγίας Άννας και Αμέλαντες, για να μην πέσει στα χέρια στο απόσπασμα των Τούρκων που κυνηγούσε Αγιαννιώτες που ήταν κρυμμένοι σε μια σπηλιά στο ποτάμι. Αργότερα, στο τέλος του 18ου αιώνα, όταν η διοίκηση της βόρειας Εύβοιας πέρασε στη δικαιοδοσία του Αλή Πασά, άρχισε να αναπτύσσεται εμπορική δραστηριότητα από θαλάσσης με τις Βόρειες Σποράδες και τον Βόλο. Μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους, η Αγία Άννα συνέχισε να είναι σημαντικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής και γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη.

Οικονομία

Οι κάτοικοι της Αγίας Αννας ασχολούνται με τη γεωργία, κτηνοτροφία, δασοκομία και μικρό εμπόριο. Σημαντικό ποσοστό από τις γυναίκες του χωριού γνωρίζουν καλά τον χειρισμό των παραδοσιακών συσκευών, όπως αργαλειού, ανέμης, λανάρας και τόσων άλλων εργαλείων κατασκευής παραδοσιακού ρουχισμού. Τα τελευταία χρόνια λόγω και της αυξανόμενης τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής υπάρχει ροπή προς άλλες μορφές απασχόλησης. Ο πληθυσμός του οικισμού έχει σημειώσει πτωτική πορεία κατά τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της έλλειψης εργασίας, μετά και από την υποβάθμιση των ορυχείων λευκολίθου της ευρύτερης περιοχής.

Αξιοθέατα

Το λαογραφικό μουσείο που ιδρύθηκε από τον δάσκαλο και λαογράφο Δ. Σέττα. Περιλαμβάνει παραδοσιακές φορεσιές, κοσμήματα, υφαντά, φωτογραφίες, γεωργικά, οικιακά και άλλα εργαλεία και αντικείμενα που χρησιμοποιούσαν στην καθημερινή τους ζωή οι κάτοικοι. Πρόσφατα το μουσείο μεταφέρθηκε σε νέο χώρο (αναπαλαιωμένο αρχοντικό) και εμπλουτίστηκε με περισσότερα εκθέματα. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η κεντρική πλατεία με την εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου. Επίσης από οικοδομικής πλευράς, τα διώροφα ή και τα μονώροφα κτήρια τα οποία είναι το ένα κοντά στο άλλο δημιουργούν ένα σκηνικό παλαιού οικισμού. Το ξωκκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα στη χερσόνησο του Αγίου Βασιλείου, σε γραφική ακρογιαλιά. Στην βόρεια πλευρά του χωριού βρίσκεται ο ιερός ναός της Αγίας Άννας με τη θαυματουργή εικόνα από όπου πήρε και το όνομα του ο οικισμός.

Η εκτεταμένη βοτσαλωτή παραλία του οικισμού, Αγκάλη (μήκους 4,6 χλμ), που στο νοτιότερο τμήμα της γίνεται αμμώδης. Είναι από τις ομορφότερες της Εύβοιας. Η χερσόνησος του Αγίου Βασιλείου στα βόρεια, με το εκκλησάκι του Αγίου Παντελεήμονα.

Γιορτές

Η Αγία Άννα είναι γνωστή για το παραδοσιακό καρναβάλι της που γίνεται την Καθαρά Δευτέρα. Οι κάτοικοι ετοιμάζουν άρματα και φορεσιές που έχουν ως σύμβολο τον φαλλό και τραγουδούν σατιρικά τραγούδια βωμολοχικού περιεχομένου. Στις 25 Ιουλίου γιορτάζεται η Κοίμηση της Αγίας Άννας. Την Παραμονή το απόγευμα γίνεται δοξολογία στον παλαιό Βυζαντινό Ιερό Ναό της Αγία Άννας, όπου συρρέει πλήθος πιστών, και τιμητών της χάρης της. Ο μητροπολίτης Ευβοίας και ιερείς ψάλλουν τη δέηση προς την Αγία και ακολουθεί η περιφορά της θαυματουργής εικόνας της Αγίας, στους κεντρικούς δρόμους του χωριού. Το βράδυ γίνεται μεγάλο πανηγύρι με παραδοσιακή μουσική.

Πυρκαγιές-Πλημμύρες

Η Αγία Άννα, όπως και όλη η Β. Εύβοια, υπέστη ανυπολόγιστες καταστροφές από τις πυρκαγιές του Αυγούστου 2021. Η φωτιά έφτασε μέχρι την παραλία Αγκάλης, ενώ κάηκε περίπου το 80% της συνολικής έκτασης του δήμου Αγίας Άννας-Λίμνης-Μαντουδίου και το 99% των ελαιοδέντρων. Η ντόπια οικονομική δραστηριότητα ανεστάλη πλήρως, ιδιαίτερα η παραγωγή ελαιόλαδου, η ρητίνευση κωνοφόρων, η αμπελοκαλλιέργεια και η μελισσοκομία, με άγνωστο τον χρόνο επανάκαμψης. Ως φυσικό επακόλουθο από την ανύπαρκτη συγκράτηση υδάτων, λόγω των πυρκαγιών, ήταν οι πλημμύρες από το βαρομετρικό χαμηλό «Αθηνά», τον Οκτώβριο του 2021, που ήρθαν να συμπληρώσουν την καταστροφή.

Παραπομπές

Πηγές

Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ) Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, εκδ. 1963 (ΠΛ) Εγκυκλοπαίδεια Δομή, 2002-4 Οργανισμός εκδόσεων «Ελλάδα», χάρτες (Βαρελάς) eetaa.gr