Το Πάνορμο (επίσημο: ο Πάνορμος) είναι χωριό και έδρα ομώνυμης Τοπικής Κοινότητος του Δήμου Μυλοποτάμου στην Περιφερειακή Ενότητα Ρεθύμνης της Κρήτης. Βρίσκεται στον βόρειο οδικό άξονα της Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.), στον Νομό Ρεθύμνης, απέχοντας Α.-ΒΑ. από το Ρέθυμνο περίπου 22,5 χλμ..

Ιστορία

Η ιστορία της κωμόπολης τοποθετείται ήδη από την εποχή του Πτολεμαίου. Δεν είναι επακριβώς βέβαιο αν ταυτίζεται με το Παντομάτριο, το οποίο ο Πτολεμαίος αναφέρει ως επίνειο της Ελευθέρνης. Δεν είναι, επίσης, εξακριβωμένο εάν ταυτίζεται με την κωμόπολη Panormus που αναφέρει ο Πλίνιος. Η ύπαρξη, ωστόσο, σημαντικής παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου - 6ου αιώνα, στη περιοχή Αγία Σοφία, την οποία έφερε στο φως η σκαπάνη του καθηγητή Κωνσταντίνου Καλοκύρη, δείχνει ότι το Πάνορμο ήταν σημαντική κωμόπολη της περιοχής. Το 1206 καταλήφθηκε από τους Γενουάτες με επικεφαλής τον Ενρίκο Πεσκατόρε. Λόγω του φυσικού λιμένα της, ο Πεσκατόρε οχύρωσε την κωμόπολη με φρούριο (σώζονται ορισμένα υπολείμματά του). Παρόλ' αυτά, δεν κατάφερε να εμποδίσει την κατάληψή του από τους Ενετούς το 1212. Λόγω του φρουρίου της (Καστέλλιον), η κωμόπολη πήρε το όνομα Καστέλλι. Οι Ενετοί διατήρησαν την πόλη ως έδρα καστελλάνου μέχρι το 1647, οπότε και εκδιώχθηκαν από τους Τούρκους, οι οποίοι την μισοκατέστρεψαν. Από τότε διασώθηκε μόνο, εντός του φρουρίου, η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Το Ιούλιο του 1905, ρωσικό πολεμικό, αφού απομακρύνθηκαν τα γυναικόπαιδα, βομβάρδισε τη πόλη προκαλώντας μεγάλες ζημιές, Αιτία ήταν η συγκέντρωση στο Πάνορμο επαναστατημένων Κρητικών που ζητούσαν την ένωση με την Ελλάδα και εμπόδισαν με πυροβολισμούς την αποβίβαση στρατευμάτων για αποκατάσταση της τάξης.

Σήμερα

Η κωμόπολη αρχικά ονομαζόταν "Καστέλλι" , και μετονομάστηκε εξαιτίας μιας μικρής εκκλησίας που έφερε την προσωνυμία "Άι Γιώργης ο Πάνορμος". Από τις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη ξαναβρίσκει μέρος της αίγλης της, αποτελώντας διαμετακομιστικό διά θαλάσσης κέντρο των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων της επαρχίας Μυλοποτάμου. Για το σκοπό αυτό είχαν κτισθεί εκεί μεγάλες αποθήκες. Η πόλη διέθετε, επίσης, δημοτικό σχολείο, ημιγυμνάσιο, το οποίο ιδρύθηκε το 1917 και λειτούργησε το 1918, ήταν έδρα Ειρηνοδικείου και υποσταθμού Χωροφυλακής. Έτσι έγινε πρωτεύουσα της Επαρχίας Μυλοποτάμου.

Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η κωμόπολη, ήδη έχοντας λάβει το όνομα Πάνορμο, μετατρέπεται σε μικρό ψαροχώρι. Νέα ζωή σε αυτό προσδίνουν η διέλευση του νέου εθνικού δρόμου (Α 90 - Ε 75) από τις παρυφές του και, την δεκαετία του 1980, η δημιουργία αλιευτικού καταφυγίου. Σήμερα είναι τόπος παραθερισμού διαθέτοντας μια μεγάλη και αρκετές μικρότερες ξενοδοχειακές μονάδες. Μία από τις παλαιές αποθήκες - μονάδες επεξεργασίας χαρουπιών έχει μετατραπεί σε υπερσύγχρονη αίθουσα συναυλιών (Χαρουπόμυλος), όπου λαμβάνουν χώρα σημαντικές πολιτιστικές εκδηλώσεις καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Από το Πάνορμο επίσης κατάγεται και ο δημιουργός της «Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαίδειας» Παύλος Δρανδάκης.

Εκκλησιαστική υπαγωγή

Η εκκλησία του χωριού έχει διπλή αφιέρωση στην Ανάληψη του Σωτήρος και στον Άγιο Γεώργιο. Εκκλησιαστικά υπάγεται στην Η΄ Αρχιερατική Περιφέρεια της Ιεράς Μητροπόλεως Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, της Εκκλησίας της Κρήτης. Υπό κατασκευή τελεί μεγάλος ιερός ναός ο οποίος πρόκειται να αφιερωθεί σε έναν από τους Αγίους Δέκα, τον Άγιο Αγαθόποδα, ο οποίος σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκε στο Πάνορμο.

Αξιοθέατα

Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Σοφίας του 5ου αιώνα. Το Κάστρο του Μυλοποτάμου. Ο Χαρουπόμυλος

Διοικητικά

Ως κοινότητα αναγνωρίζεται το 1925 με το ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 με έδρα τον οικισμό το Πάνορμον. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί τον ακατοίκητο οικισμό Λαύρις, αποτελούν τη τοπική κοινότητα Πανόρμου που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γεροποτάμου του Δήμου Μυλοποτάμου και σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 628 κατοίκους. Δείτε Κοινότητα Πανόρμου

Πηγές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστοσελίδα για το Πάνορμο Αρχειοθετήθηκε 2008-12-05 στο Wayback Machine. Καστέλι Μυλοποτάμου από τον ιστότοπο Καστρολόγος Η παλαιοχριστιανική βασιλική της Αγίας Σοφίας Αρχειοθετήθηκε 2021-09-24 στο Wayback Machine. από τον ιστότοπο Οδυσσεύς Αρχειοθετήθηκε 2008-02-14 στο Wayback Machine.