Πληροφορίες
Για οικισμό με το ίδιο όνομα δείτε: Νεόκαστρο Ημαθίας
Το Νεόκαστρο ή Νιόκαστρο (επίσημα Νεόκαστρον) είναι ορεινός οικισμός της Ναυπακτίας στο νομό Αιτωλοακαρνανίας και υπάγεται στο Δήμο Ναυπακτίας.
Γεωγραφία - Ιστορία
Το Νιόκαστρο βρίσκεται σε υψόμετρο 820 μέτρα, Β.-ΒΔ. της Ναυπάκτου σε απόσταση 30 χλμ. από αυτήν και επάνω στην επαρχιακή οδό Ναυπάκτου - Λουτρά Στάχτης. Είναι κτισμένο ανάμεσα στη νότια απόληξη της βουνοπλαγιάς Τσοκάνες και τους χειμάρρους Νιοκαστρίτικο ρέμα και Μαμουλασιώτικο ρέμα. Τα όστρακα και κεραμίδια που έχουν βρεθεί στην ευρύτερη περιοχή καθώς και τα υπολείμματα κάστρου που υπάρχουν στην κορυφή του λόφου "Παλιόκαστρο" μαρτυρούν αρχαία κατοίκησή της. Σε βενετικά έγγραφα του 1499 αναφέρεται ως Παλιοκάστελο και οχυρωμένη τοποθεσία των Βενετών, ενώ πιθανολογείται ότι υπήρχε ως οχυρό και την βυζαντινή περίοδο. Το 1948 συστάθηκε κοινότητα Νεοκάστρου με έδρα το ίδιο. Το 1997, σύμφωνα με το σχέδιο Καποδίστριας, μαζί με τα Παλιάμπελα προσαρτάται στον τότε Δήμο Ναυπάκτου. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, το Νιόκαστρο μαζί με τα Παλιάμπελα συναποτελούν τη Τοπική Κοινότητα Νεοκάστρου που ανήκει στη Δημοτική Ενότητα Ναυπάκτου και σύμφωνα με την απογραφή 2011 ο πληθυσμός του είναι 40 κάτοικοι.
Απογραφές πραγματικού πληθυσμού (de facto)
Αξιοθέατα - Εκδηλώσεις
Το παλιό μοναστήρι της Παναγιάς Φιλοθέου που βρίσκεται σε υψόμετρο 750 μέτρα και απόσταση 3 χλμ. νότια του Νιόκαστρου στο λόφο "Λεύκα". Το μοναστήρι είχε ανακαινισθεί το 1695, αλλά καταργήθηκε το 1837 με βασιλικό διάταγμα του Όθωνα, το οποίο καταργούσε τα μοναστήρια με λιγότερους από 6 μοναχούς και είχε σαν αποτέλεσμα στη συνέχεια να ερειπωθεί. Τα τέλη 19ου με αρχές 20ου αι. κτίστηκε νέος, ενσωματώνοντας υπολείμματα του παλαιού, όπως η Αγία Τράπεζα, η κόγχη του Ιερού Βήματος, το πέτρινο δάπεδο. Η διαδρομή σημασμένου μονοπατιού που ξεκινά από τα χαμηλά του χωριού, περνά από τα ερείπια του παλιού ενετικού οχυρού, συνεχίζει παράλληλα με το φαράγγι του Σκα, περνά από μικρούς διαδοχικούς καταρράκτες και καταλήγει στην κοίτη του χείμαρρου στην είσοδο της Ναυπάκτου. Η “Γιορτή των Βλάχων” που διοργανώνει ο πολιτιστικός σύλλογος Νεοκαστριτών στην πηγή "Χοχλαστή" τον Μάιο ανήμερα της Αναλήψεως, 39 ημέρες μετά το Άγιο Πάσχα. Είναι η γιορτή των κτηνοτρόφων για την Ανάληψη του Κυρίου Ιησού Χριστού που θεωρείται προστάτης τους, με κύριο έθιμο την παρασκευή του ποιμενικού εδέσματος “κοσμάρ”, αλλά και άλλων γαλακτοκομικών προϊόντων.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Αρχαιολογική σκαπάνη στο Νεόκαστρο Ναυπακτίας από τον ιστότοπο Αρχαiολογία online Τα Μοναστήρια της Ναυπακτίας: Ιερά Μονή Παναγίας Φιλοθέου Νεοκάστρου από τον Αρχιμ. π. Ειρηναίο Κουτσογιάννη
