Πληροφορίες
Η Μεταμόρφωση είναι οικισμός της Δυτικής Μακεδονίας στην Περιφερειακή Ενότητα Καστοριάς.
Γενικά στοιχεία
Η Μεταμόρφωση βρίσκεται στην βόρεια παραλίμνια ζώνη της Καστοριάς σε υψόμετρο 670 μέτρα και απέχει από την πόλη της Καστοριάς 12 χιλιόμετρα μέσω Τοιχιού Καστοριάς και 16 χιλιόμετρα μέσω Δισπηλιού Καστοριάς. Αναφέρεται το 1886 ως "χωρίον έχον 250 χριστιανούς, εκκλησίαν και φρεάτια". Το 1918 ήταν οικισμός της κοινότητας Τοιχιού [ΦΕΚ 259/21.12.1918], ενώ το 1950 αποτέλεσε την ομώνυμη Κοινότητα Μεταμορφώσεως Καστοριάς [ΦΕΚ 39/9.2.1950]. Πριν την ένταξή της στους Καλλικρατικούς δήμους ανήκε στο Δήμο Βιτσίου
Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Σε μικρή απόσταση από τον οικισμό, βρίσκεται ο ερειπωμένος βυζαντινός ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Πρόκειται για τρίκογχο, μονόχωρο δρομικό ναό με τρούλο, και βρίσκεται στη κορυφή μικρού λόφου κοντά στο χωριό Μεταμόρφωση στη βόρεια παραλίμνια ζώνη της Καστοριάς. Μεταγενέστερα γύρω από τον ναό εντοπίστηκαν ίχνη θεμελίων από κελιά και άλλες κατασκευές, που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι στη θέση αυτή λειτουργούσε μοναστήρι χωρίς όμως να έχει ταυτοποιηθεί επιστημονικά μέχρι σήμερα. Προσπάθεια αναπαράστασης του μνημείου επιχειρήθηκε από τον καθηγητή Νικόλαο Μουτσόπουλο. Τα υλικά και ο τρόπος κατασκευής τού μνημείου, η παντελής έλλειψη κεραμοπλαστικού διακόσμου και η αμιγώς λιθοδομημένη τοιχοποιΐα του, τοποθετούν χρονολογικά, το ναΐδριο στο Β΄μισό του 8ου ή στο πρώτο μισό του 9ου αιώνα. Η εκκλησία έχει ανακηρυχθεί από το 1961 ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Ασχολίες κατοίκων
Η τοπογραφία της περιοχής στη βόρεια ζώνη της λίμνης της Καστοριάς και στις κατώτατες νότιες παρυφές του όρους Βίτσι, ευνοεί για την καλλιέργεια γεωργικών προϊόντων. Οι κάτοικοι του, ασχολούνται με την αμπελουργία και την μικρή παραγωγή κρασιού, με την καλλιέργεια σιτηρών και φασολιών, από τα μέσα του 20ου αιώνα με την εντατική καλλιέργεια μήλων που ανήκουν σε αρκετές ποικιλίες. Μερικοί κάτοικοι ασχολούνται και με τη γουνοποιία.
Πληθυσμιακά στοιχεία
Η δραματικότερη μείωση του πληθυσμού σε ποσοστό 57,98% συντελέστηκε κατά τη διάρκεια της ενδοελληνικής εμπόλεμης σύρραξης με παρεμβάσεις πάσης φύσης εξωτερικών παραγόντων και από τις δύο πλευρές (αγγλική αρχικά και αμερικανική αργότερα, αλλά και γιουγκοσλαβική παρέμβαση στα ελληνικά πράγματα), που από τα τέλη του 1947 έως τον Αύγουστο 1949, εμπεδώθηκε στα παρακείμενα ορεινά συγκροτήματα του Γράμμου και Βιτσίου.
