Η Χρυσοκελλαριά, αναφερόμενη έως το 1927 ως Σαρατζάς ή Σαρατσιά ή Σαρατσά, είναι οικισμός κοντά στην Κορώνη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Η Χρυσοκελλαριά βρίσκεται δυτικά από την Κορώνη από την οποία απέχει 9 περίπου χιλιόμετρα και νοτιοανατολικά από την Πύλο από την οποία απέχει περίπου 31,5 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 297 μέτρα και απέχει από τον Μεσσηνιακό κόλπο περίπου 4 χιλιόμετρα. Κοντά στη Χρυσοκελλαριά βρίσκονται, προς τα βορειοδυτικά της η Υάμεια σε απόσταση 4 περίπου χιλιομέτρων, προς τα βορειοανατολικά της το Χαρακοπιό σε απόσταση 4,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοανατολικά της το Βασιλίτσι σε απόσταση 6,5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής της Κορώνης και της Πυλίας. Η περιοχή του χωριού κατά την αρχαιότητα, ήταν υπό τον έλεγχο της Ασίνης, της αρχαίας πόλης, η οποία μεταγενέστερα αναπτύχθηκε ως η σύγχρονη Κορώνη. Πιστεύεται ότι το αρχικό χωριό χτίστηκε, κατά τη βυζαντινή εποχή, περί το έτος 750. Το χωριό μέχρι το 1927 ονομαζόταν Σαρατσά και πήρε τη νεότερη ονομασία του ως Χρυσοκελλαριά, από το ομώνυμο γειτονικό Μοναστήρι της Χρυσοκελλαριάς. Από την Χρυσοκελλαριά πέρασε και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, για να φύγει από την Παραλία Μαράθι (λίγο βορειότερα από την Παραλία Τσαπί) της Χρυσοκελλαριάς, για Ζάκυνθο.

Β΄ Ενετοκρατία

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας ο οικισμός αναφερόταν ως η Σαρατσιά (Sarachià). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Σαρατσιά (Sarachià), ανήκε, στα τέλη του 17ου αιώνα, σύμφωνα με το Breve descrittione del Regno di Morea στην επαρχία της Κορώνης (Territorio di Coron).

Διοικητική ιστορία

Η Σαρατσιά ή ο Σαρατζάς προσαρτήθηκε, το 1835, στον παλαιό Δήμο Κολωνίδων, με έδρα την Κορώνη, όπου και παρέμεινε, ως το 1912, που ο δήμος αυτός καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1844 ως το 1879 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως η Σαρατσιά, ενώ από το 1879 ως το 1896 ως ο Σαρατζάς. Από το 1896 ως το 1907 αναφερόταν ως ο Σαρατσάς και από το 1907 ως το 1927 και πάλι ως ο Σαρατζάς. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Σαρατσιά στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Κολωνίδων της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 204 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Το 1912 το χωριό προσαρτάται ως έδρα και μοναδικός οικισμός στην Κοινότητα Σαρατζά. Το 1927 το χωριό και η κοινότητα μετονομάζονται από Σαρατζάς σε Χρυσοκελλαριά και από Κοινότητα Σαρατζά σε Κοινότητα Χρυσοκελλαριάς αντίστοιχα. Το 1971 αναγνωρίζεται και προσαρτάται στην Κοινότητα Χρυσοκελλαριάς και ο οικισμός των Αγίων Αναργύρων. Η Χρυσοκελλαριά παρέμεινε ως οικισμός και έδρα της Κοινότητας Χρυσοκελλαριάς, με τις αλλαγές σε ονομασίες, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Χρυσοκελλαριά υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Κορώνης, με έδρα την Κορώνη, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Χρυσοκελλαριά ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Η Χρυσοκελλαριά σήμερα είναι οικισμός και έδρα της Κοινότητας Χρυσοκελλαριάς του Δήμου Πύλου-Νέστορος, στην οποία υπάγονται επίσης οι Άγιοι Ανάργυροι.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την Απογραφή του 2011, έχει 532 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Κτίρια – εκδηλώσεις – αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια υπάρχει επίσης η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Διάφορες εκδηλώσεις διοργανώνει τακτικά ο Πολιτιστικός Σύλλογος Χρυσοκελλαριάς, γνωστός και ως ο Πολιτιστικός Σύλλογος Απανταχού Χρυσοκελλαριωτών «Ο Άγιος Γεώργιος», ο οποίος ιδρύθηκε το 2013. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνονται οι κοντινές παραλίες, όπως το Τσαπί, το Μικρό και Μεγάλο Μαράθι και η Γλυφάδα, ενώ σημαντικός χώρος επίσκεψης είναι και το γειτονικό Μοναστήρι της Παναγίας Χρυσοκελλαριάς.

Μοναστήρι Παναγίας Χρυσοκελλαριάς

Η Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοκελλαριάς ή Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά της Χρυσοκελλαριάς και του Βασιλιτσίου. Πρόκειται για μονή του 17ου αιώνα και ο ναός της, ο οποίος κτίσθηκε το 1864, είναι ρυθμού Βασιλικής, μεγάλων σχετικά διαστάσεων, με δίρριχτη στέγη και ημικυλινδρική αψίδα. Σύμφωνα με την τοπική παράδοση το τέμπλο και το εικονοστάσι του ναού κατασκευάστηκαν από τα ξύλινα απομεινάρια ενός μισοκαταστραμμένου ιστιοφόρου, πού ξέβρασε η θάλασσα στις κοντινές ακτές του χωριού. Το Μοναστήρι της Χρυσοκελλαριάς για έναν περίπου αιώνα (1852-1952) ήταν Μετόχι της Ιεράς Μονής Βουλκάνου καθώς και ανδρικό μοναστήρι, ως το 1952, όταν και μετατράπηκε σε γυναικείο. Η νεότερη πτέρυγα της Μονής, με τα κελλιά δυτικά του ναού, άρχισε να κτίζεται το 1971. Αν και απο το 1977 το μοναστήρι στερείται καλογραιών, κάθε Δεκαπενταύγουστο τιμάται η Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ πανηγυρισμός γίνεται και για την Αγία Τριάδα.

Παραλίες Μαράθι

Οι παραλίες Μαράθι είναι δυο μικρές, απομονωμένες και δύσκολα προσβάσιμες παραλίες, το Μεγάλο Μαράθι, που το μισό ανήκει στην Κοινότητα Ακριτοχωρίου και το Μικρό Μαράθι. Το Μεγάλο Μαράθι είναι δύσκολα προσβάσιμο, κυρίως κολυμπώντας από το Μικρό Μαράθι, ή από τη Φοινικούντα, μέσω θαλάσσης.

Δείτε επίσης

Κορώνη Δήμος Πύλου - Νέστορος Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Κορώνης Δημοτική Ενότητα Κορώνης

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Ιωάννης Κωστάκης, «Ειδικές Μορφές Τουρισμού: Η Περίπτωση της Μεθώνης»,(Διπλωματική Εργασία), Επιβλέπων καθηγητής: Αθανάσιος Κουρεμένος, Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Σχολή Οικονομικών, Επιχειρηματικών και Διεθνών Σπουδών, Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, Πειραιάς 2016, Βιβλιοθήκη Πανεπιστημίου Πειραιώς, ιστοσελίδα: dione.lib.unipi.gr - Διώνη.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Πύλου - Νέστορος, από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος. Χρυσοκελλαριά, Πολιτιστικός Σύλλογος Χρυσoκελλαριάς. Ιερά Μονή Παναγίας Χρυσοκελλαριάς, από την ιστοσελίδα: mmess.gr της Ιεράς Μητρόπολης Μεσσηνίας. Χρυσοκελλαριά (ή Σαρατσά), από την ιστοσελίδα: koroni-messhnias.webnode.gr