Η Θουρία είναι οικισμός της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας, στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, με πληθυσμό 884 κατοίκων, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Διοικητικά ανήκει στην κοινότητα Θουρίας και υπάγεται στη δημοτική ενότητα Θουρίας, του Δήμου Καλαμάτας.

Πληροφορίες

Την περίοδο 1999 - 2010 με το Σχέδιο «Καποδίστριας», ο Δήμος Θουρίας είχε έδρα τη Θουρία. Έχει 875 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011 και είναι σε υψόμετρο 33 μέτρων. Πολλά αρχοντικά του 19 αιώνα στέκουν όρθια με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική. Γραφικά ιστορικά εξωκλήσια περιβάλλουν τη Θουρία και είναι εύκολα προσβάσιμα. Βρίσκεται κοντά στην Αρχαία Θουρία, χώρος που μέχρι σήμερα διεξάγονται ανασκαφές με σημαντικά ευρήματα και ναούς. Στο κέντρο της κωμόπολης υπάρχουν εμπορικά καταστήματα, κομμωτήρια και καφενεία. Τα τελευταία χρόνια, ο Αυτοκινητόδρομος Α-7, συνδέει τη Θουρία με την Καλαμάτα, καθώς στο ρεύμα από Αθήνα, υπάρχει η σχετική έξοδος.

Διοικητικές μεταβολές

= Καμάρι - Θουρία

= 28-12-1836, ο οικισμός Καμάρι προσαρτάται στο Δήμο Θουρίας. 08-03-1841, ο οικισμός Καμάρι ορίζεται έδρα του Δήμου Θουρίας. 10-07-1867, ο οικισμός Καμάρι μετονομάζεται σε Θουρία και στον οικισμό Θουρία, προσαρτάται ο καταργούμενος οικισμός Φουρτζάλα, του Δήμου Θουρίας. 31-08-1912, ο οικισμός Θουρία αποσπάται από το Δήμο Θουρίας και ορίζεται έδρα της Κοινότητας Θουρίας. 04-12-1997, ο οικισμός Θουρία αποσπάται από την Κοινότητα Θουρίας και ορίζεται έδρα του Δήμου Θουρίας. 07-06-2010, ο οικισμός Θουρία αποσπάται από το Δήμο Θουρίας και προσαρτάται στο Δήμο Καλαμάτας.

= Φουρτζάλα

= 21-04-1835, ο οικισμός Φουρτζάλα ορίζεται έδρα του Δήμου Θουρίας. 08-03-1841, ο οικισμός Φουρτζάλα παύει να είναι έδρα του Δήμου Θουρίας. 10-07-1867, ο οικισμός Φουρτζάλα καταργείται και προσαρτάται στον οικισμό Καμάρι (Θουρία) του Δήμου Θουρίας.

Ιστορία

Η Θουρία υπήρξε η σημαντικότερη πόλη της Δυτικής Μεσσηνίας. Η θάλασσα μάλιστα, από την Αβία και τις Φαρές, μέχρι τις εκβολές του Ποταμού Παμίσου, ονομαζόταν «Θουριάτης Κόλπος». Τα ερείπια της Αρχαίας Θουρίας εντοπίζονται σε πλαγιά περίπου 10 χλμ. βορειοδυτικά της Καλαμάτας, βόρεια της σημερινής κωμόπολης Θουρίας. Η κωμόπολη διαιρείται σε δυο πλευρές, τη Φουρτζάλα και το Καμάρι και φυσικό όριο μεταξύ τους, είναι ο ποταμός Ξερίλας, όπου κατά τους χειμερινούς μήνες, τον διαρρέει νερό. H ίδρυση του πρώτου οικισμού της Αρχαίας Θουρίας τοποθετείται κάπου στο 2500-2000 π.Χ. Η πόλη αναφέρεται ως Άνθεια για πρώτη φορά από τον Όμηρο (800- 700π.Χ), «…ἠδ᾽ Ἄνθειαν βαθύλειμον ...» όπου εξυμνείται ως Άνθεια με τα πυκνά λιβάδια (Ιλιάδα Ι, 151) και οι κάτοικοί της χαρακτηρίζονται ως : «εν δ᾽ άνδρες ναίουσι πολύρρηνες πολυβούται ..», δηλαδή με πολλά αρνιά και βόδια. Mετά την Καθοδο των Δωριέων, το 1050 περίπου π.Χ. και την καταστροφή των μυκηναϊκών βασιλείων, ήταν η μεγαλύτερη πόλη της Μεσσηνίας. Αλλά και μετά το 369 π.Χ. δεν έπαψε να είναι η μεγάλη πόλη της Αρχαίας Μεσσηνίας και παρά την ύπαρξη πλησιέστερα στη θάλασσα, της πόλης των Αρχαίων Φαρών (Καλαμάτα), ο Μεσσηνιακός Κόλπος στους χρόνους του Παυσανία, το 150 περίπου μ.Χ.), λεγόταν «Θουριάτης Κόλπος». Το τοπωνύμιο Θουρία μπορεί να σημαίνει : "Ορμητική". Οι «πολύρρηνες» και «πολυβούται» κάτοικοι της «βαθυλείμου» Άνθειας, όπως αναφέρονται δύο φορές στην Ιλιάδα (Ι, 151,293), ανήκαν στους ευκατάστατους Μεσσηνίους, που αναγκάστηκαν να εκπατριστούν μετά το τέλος του Α΄ Μεσσηνιακού πολέμου. Οι κατακτητές Λακεδαιμόνιοι εγκαταστάθηκαν στον τόπο κατά το τελευταίο τέταρτο του 8ου αι. π.Χ. και φαίνεται ότι από τότε το νέο όνομα «Θουρία» άρχισε να εκτοπίζει το μυκηναϊκό τοπωνύμιο. Στην κλασική εποχή η Θουρία έγινε «περίοικος» πόλη, καθώς οι Μεσσήνιοι κάτοικοί της, που υπήρξαν έμπιστοι των Λακεδαιμόνιων απολάμβαναν κάποιων προνομίων έναντι των άλλων Μεσσηνίων υποτελών. Στο σεισμό του 464 π.Χ. οι κάτοικοι της πόλης προσπάθησαν να αποδεσμευθούν από τους Σπαρτιάτες και αφού προσεταιρίσθηκαν τους Μεσσήνιους είλωτες, κατέφυγαν και οχυρώθηκαν στην Ιθώμη. Όμως ηττήθηκαν και αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη Μεσσηνία και να μεταφερθούν στη Ναύπακτο με τη βοήθεια των Αθηναίων. Μετά την ίδρυση της Μεσσήνης, η Θουρία αποτέλεσε μέλος της ελεύθερης Μεσσηνιακής πολιτείας. Μάλιστα σε ένα σημαντικό ψήφισμα γραμμένο σε οπισθόγραφη στήλη, που βρέθηκε στην πόλη, γίνεται διευθέτηση των συνόρων της με τη Μεγαλόπολη, υπό τη διαιτησία της Πάτρας. Η στήλη που χρονολογείται γύρω στο 180 π.Χ., εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Μεσσηνίας, στην Καλαμάτα. Στα 182 π.Χ. η Θουρία μαζί με τις Φαρές και την Αβία αποσπάσθηκαν από τη Μεσσήνη και προσαρτήθηκαν ως ανεξάρτητες πόλεις στην Αχαϊκή Συμπολιτεία. Μετά τη ναυμαχία του Ακτίου (31 π.Χ.), ο Αύγουστος υπήγαγε τη Θουρία και πάλι στην κατοχή των Λακεδαιμονίων της Σπάρτης, ως τιμωρία, επειδή οι Μεσσήνιοι είχαν πάρει το μέρος του αντιπάλου του, Αντωνίου. Κατά την εποχή του Τιβερίου (25 μ.Χ.), όταν έγινε επαναοριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Μεσσηνίας και Λακωνίας, πιθανόν να αποδόθηκε και πάλι στους Μεσσήνιους μαζί με την περιοχή των Φαρών. Όμως νομίσματα της Θουρίας, που κόπηκαν επί των πρώτων Σεβήρων (193-217 μ.Χ.), φέρουν τα αρχικά γράμματα των Λακεδαιμονίων, εμφανίζοντας τους Θουρεάτες ως Λακεδαίμονες : ΛΑ (Λακεδαίμων). Όταν ο περιηγητής Παυσανίας επισκέφθηκε την περιοχή (2ος αι. μ.Χ.), ανέφερε ότι η πόλη από «ψηλά» είχε μεταφερθεί και εξαπλωθεί προς τα δυτικά, στις υπώρειες του λόφου. Τα επιβλητικά ερείπια των ρωμαϊκών θερμών στη θέση «Λουτρά», που σώζονται σε μεγάλο ύψος και σε άριστη κατάσταση διατήρησης στην περιοχή αυτή, επιβεβαιώνουν τις πληροφορίες του περιηγητή. Στην πόλη υπήρχαν πολλά ιερά , φαίνεται όμως ότι η Αθηνά ήταν ιδιαίτερα τιμώμενη θεότητα, αφού ο ιερέας της ήταν ο επώνυμος αξιωματούχος της πόλης. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι σε νομίσματα των Θουρεατών της ρωμαϊκής αυτοκρατορικής εποχής, απεικονίζεται η Αθηνά με κράνος, δόρυ στο αριστερό και φιάλη στο δεξί χέρι.

Πιθανόν ο τύπος αυτός να αντιστοιχεί στο λατρευτικό άγαλμα της θεάς, που υπήρχε στη Θουρία. Ένα ονομαστό ιερό της πόλης ήταν αφιερωμένο στη Συρία θεά, μια θεότητα ανατολικής προέλευσης που εισάχθηκε κατά τον 2ο αι. π.Χ. στην Ελλάδα (Δήλος) από την πόλη της βόρειας Συρίας, Ιεράπολη. Η ακρόπολη της κλασικής εποχής δεν εγκαταλείφθηκε πλήρως και συνέχισε να κατοικείται στους αυτοκρατορικούς χρόνους, στο Μεσαίωνα και στην Τουρκοκρατία.

Νομίσματα της Αρχαίας Θουρίας

Μετά την ήττα της Μεσσήνης από τους Αχαιούς (Πόλεμος Μεσσήνης 183/2 Π.Χ.), η Θουρία συνάπτει χωριστή συνθήκη με τη Συμπολιτεία και γίνεται «αυτόνομη». Κατά την διάρκεια της περιόδου της «αυτονομίας» της (από την αρχή του 2ου αιώνα π.χ. μέχρι το τέλος του 1ου αιώνα π.χ.), κόβει δικά της νομίσματα που μπορούν να χωριστούν σε δύο ενότητες και τρεις σειρές:

= Α. Σειρά I

= Τα νομίσματα της σειράς αυτής αναπαριστούν από την μία μεριά την κεφαλή της Αθηνάς με κορινθιακό κράνος και από την άλλη φέρουν τα τρία πρώτα γράμματα της εθνοτικής καταγωγής ΘΟΥ μέσα σε στεφάνη από στάχυα. Έχουν μελετηθεί 4 αντίγραφα που περιγράφονται δίπλα (Athena ΘΟΥ).

= Β. Σειρά II

= Τα νομίσματα αυτής της σειράς από την μία μεριά αναπαριστούν την κεφαλή της Δήμητρας που φέρει στεφάνι από σιτηρά. Από την άλλη, αναπαρίσταται ο Δίας ο Ιθωμάτας σε διασκελισμό, κρατώντας κεραυνό με το δεξί του χέρι και αετό ιστάμενο (γαντζωμένο) στον αριστερό καρπό του. Στα δεξιά υπάρχει κλαδί σιτηρών και στα αριστερά το εθνοτικό ΘΟΥ. Έχουν μελετηθεί 9 νομίσματα από 5 διαφορετικές κοπές που περιγράφονται δίπλα: Demeter, Zeus Ithomatas.

= Γ. Σειρά III

=

Τα νομίσματα αυτής της σειράς από την μια μεριά αναπαριστούν τον Δία στεφανωμένο και από την άλλη την Αθηνά που κρατά με το δεξί χέρι δόρυ και ακουμπάει το αριστερό πάνω στην ασπίδα της. Υπάρχει επίσης δίπλα της στεφάνι από σιτηρά, τα αρχικά του εθνοτικού ΘΟΥ και το όνομα του άρχοντα: ΝΙΚΩΝΥΜΟΣ. Έχουν μελετηθεί από το Κέντρο Μελέτης Ιστορίας Αρχαίας Θουρίας 44 νομίσματα από 16 διαφορετικές κοπές, που μερικά περιγράφονται δίπλα: Zeus- Athena, Nikonymos. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στο στάδιο της μελέτης και αναρτώνται περιοδικά. Η χρονολόγηση των σειρών δεν μπορεί να γίνει με ακρίβεια. Χαρακτηριστικά για την σειρά III οι νομισματολόγοι των Πανεπιστημίων και των Μουσείων, την τοποθετούν σε ένα εύρος 240 ετών (από το 280π.χ. μέχρι το 40π.χ.). Αν το ΝΙΚΩΝΥΜΟΣ ήταν το όνομα του άρχοντα της περιοχής, τότε θα μπορούσε κάποιος να θεωρήσει «δυναστεία» αλλά αυτό δεν συνάδει ιστορικά. Σε κάθε περίπτωση το εύρος είναι υπερβολικά μεγάλο. Βέβαια οι πολλές διαφορετικές μήτρες (16 έχουν μελετηθεί μέχρι τώρα), θα μπορούσαν να υποδηλώσουν πολλές κοπές, οι οποίες τεκμηριώνουν μεγάλο αριθμό νομισμάτων σε βάθος χρόνου. Μία λογική χρονολόγηση της σειράς III θα μπορούσε να είναι από τις αρχές μέχρι το τέλος του 1ου μ.χ. αιώνα, της σειράς II το τέλος του 2ου μ.χ. αιώνα και της σειράς I οι αρχές του 2ου μ.χ. αιώνα. Πολύ αργότερα, το νομισματοκοπείο της Αρχαίας Θουρίας «κόβει» ξανά, την εποχή της δυναστείας των Σεβήρων (193-217 μ.χ.), 55 τύπους νομισμάτων σε 91 διαφορετικές κοπές, που αναπαριστούν από την μία μεριά τους αυτοκράτορες (Septimius Severus, Julia Domna, Caracalla, Geta) και από την άλλη μεριά αναπαρίστανται οι θεοί (Απόλλων, Αθηνά, Δίας, Τύχη, Ποσειδώνας, Άρτεμης, Διόνυσος κλπ.) και άλλα θέματα που σχετίζονται με την περιοχή. Έχουν μελετηθεί 239 νομίσματα, από τις 113 διαφορετικές κοπές.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Καλαμάτας

Παραπομπές