Ο Πύργος ή Πυργάκι, είναι χωριό κοντά στους Γαργαλιάνους και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Το χωριό βρίσκεται, σε υψόμετρο 396-400 μέτρα, στη διαδρομή ανάμεσα στην Χώρα Μεσσηνίας και την πόλη των Γαργαλιάνων.

Ιστορία

Η προέλευση των πρώτων κατοίκων του χωριού χάνεται στα βάθη των αιώνων, καθώς συναντάμε ίχνη κατοίκησης, στα όρια του σημερινού χωρίου, ήδη απο τους ρωμαικους χρόνους, ενώ ευρύτερα, στην αγροτική περιοχή του χωριού, συναντάμε σημαντικά ευρήματα, ήδη απο την Μυκηναϊκή Εποχή (περιοχές Τσούκα και Λαγού). Βοσκοί, χειρονάκτες, γεωργοί και άλλοι εσωτερικοί μετανάστες, απο τα ορεινά μέρη της Πελοπονήσου, συνέβαλαν στη ραγδαία αύξηση του πληθησμού του χωριού αμέσως μετά την Ελληνική Επανάσταση. Το επίσημο όνομα του χωριού είναι Πύργος Τριφυλίας για να ξερχωρίζει απο τον Πύργο Μεσσηνίας ( Μεσσηνιακή Μάνη) και τον Πύργο Ηλέιας. Το χωριό κατά το παρελθόν δεν αναφερόταν πουθενά σε ιστορικές πηγές, ως Πυργάκι, αυτό μάλιστα επιβεβαιώνουν και οι απογραφές των Βενετών, οι οποίες ήδη από το 1684 το καταγράφουν ως Πύργος ( Pirgo ή Pirgos). Το χωριό ονομάστηκε Πυργάκι, μεταπολεμικά, για να διακρίνεται από τον Πύργο της Ηλείας, αφου η καλλιέργεια της Σταφίδας έφερε σε συνεχή μετακίνηση τους κατοίκους της Δυτικής Πελοποννήσου οδηγόντας τους κατοίκους της ευρήτερης αυτής περιοχής να δημιουργήσουν ένα δευτερο χαρακτηριστικό όνομα για τον Πύργο Τριφυλίας ως Πύργάκι. Σύμφωνα και με την επίσημη εκδοχή του δήμου η καταγωγή των κατοίκων είναι μεν από την Αρκαδία και άλλα μέρη της ορεινής πελλοπονήσου αλλά όχι από κάποια συγκεκριμένα χωριά, τα οποία αναφέρονται κατά καιρούς. Το χωριό αναφέρεται σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Ο Πύργος (Pirgo ή Pirgos) ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδιάς (Κυπαρισσία), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Ο οικισμός του Πύργου προσαρτήθηκε στον παλαιό δήμο Κενηρίου το 1835, ενώ το 1840 αποσπάται από τον Δήμο Κενηρίου και προσαρτάται στον Δήμο Φλεσσιάδος. Το χωριό αναφέρεται το 1853 στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή ως χωριό του Δήμου Φλεσιάδος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 241 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Το 1855 αποσπάται από τον Δήμο Φλεσσιάδος και προσαρτάται στον Δήμο Πλαταμώδους. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας, για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας. Το 1912 το χωριό αποσπάται από τον Δήμο Πλαταμώδους και ορίζεται έδρα της κοινότητας Πύργου Τριφυλίας, ενώ στον οικισμό προσαρτάται από το 1961 και ο καταργούμενος τότε οικισμός Μονή Αγίου Ιωάννου. Ο Πύργος Τριφυλίας Μεσσηνίας παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως και το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Γαργαλιάνων, ενώ από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 768 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, καθώς το χωριό περιβάλλεται από λόφους με πολλά ελαιόδεντρα και αμπέλια.

Κτίρια και αξιοθέατα του χωριού

Το χωριό ήδη απο το 2016 δεν διαθέτει δημοτικό σχολείο ούτε νηπιαγωγείο. Στη κεντρική πλατεία του χωριού και γύρω από αυτήν υπάρχουν επίσης, καφενεία και καφέ-μπαρ, διάφορα καταστήματα και μίνι μάρκετ. Το γήπεδο, με διάφορες αθλητικές εγκαταστάσεις, βρίσκεται στα δυτικά του χωριού, και φέρει την ονομασία Στάδιο Μιλτιάδη Αυρηλιώνη, προς τιμήν του Ελληνοαμερικανού δωρητή του γηπέδου (μετανάστη των αρχών του 20ου αιώνα). Επίσης, δωρεά ελληνοαμερικανου μετανάστη των αρχών του 20ου αιώνα είναι και το Δημητροπούλειο Μέγαρο χτησμένο την δεκαετία του 1970. Ιδιαίτερο ιστορικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον παρουσιάζει το χειροποίητο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1880, του ενοριακού ναού της Γέννησης της Παναγίας, το οποίο με απόφαση της αρχαιολογικής Υπηρεσίας έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο. Στα όρια του χωριού βρίσκεται και η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου Πύργου Τριφυλίας.

Αθλητικός Όμιλος "Μιλτιάδης"

Στο Δημοτικό Στάδιο του Πύργου Τριφυλλίας Μιλτιάδης, στεγάζεται και ο ομώνυμος Αθλητικός Όμιλος "Μιλτιάδης", ο οποίος ιδρύθηκε το 1929, και έχει τμήματα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϊ, τα οποία συμμετέχουν σε διάφορες τοπικές κατηγορίες.

Δείτε επίσης

Γαργαλιάνοι Δήμος Τριφυλίας Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Γαργαλιάνων

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 115 (Territorio d' Arcadia - Pirgo), 130 (Messenia - Arcadia). Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας. Πύργος Τριφυλίας. Πύργος Τριφυλίας - Φωτογραφίες.