Η Πλατανόβρυση, αναφερόμενη παλαιότερα ως η Πολαίνα, είναι ημιορεινός οικισμός κοντά στον Αριστομένη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Η Πλατανόβρυση βρίσκεται βορειοδυτικά από τον Αριστομένη από τον οποίο απέχει περίπου 4,5 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 440 μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 22,5 χιλιόμετρα. Κοντά στην Πλατανόβρυση βρίσκονται, προς τα βορειοδυτικά της η Κάτω Βούταινα και η Άνω Βούταινα σε απόσταση 2,5 και 6 περίπου χιλιομέτρων, προς τα δυτικά της το Παλαιό Λουτρό σε απόσταση 5,5 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοανατολικά της η Χορεύτρα σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα. Επίσης η Πλατανόβρυση βρίσκεται στα βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, την Μεσσήνη, από την οποία απέχει 28,5 περίπου χιλιόμετρα.

Ιστορία

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Μεσσήνης στη σύγχρονη εποχή, όσο και της Μεθώνης κατά την μεσαιωνική εποχή και της Πυλίας κατά την μυκηναϊκή εποχή. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου. Το χωριό υπάρχει, τουλάχιστον από τα χρόνια της Ενετοκρατίας και η παλαιότερη ονομασία του ήταν Πολαίνα.

Β΄ Ενετοκρατία

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως η Πολαίνα (Polera). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 19 κατοίκους.

Νεότερη ιστορία

Επίσης το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Poléna, ήταν οικισμός της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa) και έμεναν σε αυτό 23 οικογένειες με εκτιμώμενο σύνολο 112 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν η ονομασία η Πολαίνα.

Διοικητική ιστορία

Η Πολαίνα προσαρτήθηκε αρχικά, το 1835, στον Δήμο Τομέως, που είχε ως έδρα το Χαλβάτσο (σήμερα το Κεφαλόβρυσο), ως το 1840, που ο δήμος αυτός καταργήθηκε και ο οικισμός αποσπάται από τον Δήμο Τομέως και προσαρτάται στον παλαιό Δήμο Αριστομένους, με έδρα το Μουσταφάπασα (σήμερα ο Αριστομένης), όπου και παρέμεινε ως και το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Από το 1842 ως το 1842 η Πολαίνα διατέλεσε έδρα του παλαιού Δήμου Αριστομένους. Τουλάχιστον από το 1835 ως το 1927 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως η Πολαίνα και από το 1927 ως σήμερα ως η Πλατανόβρυση. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Πολαίνα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αριστομένους της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 170 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως «πρώην έδρα» του Δήμου Αριστομένους η Πολαίνα και ως «νυν έδρα» (το 1853) το χωριό Κουτήφαρι (σήμερα ο Κουτίφαρης). Το 1912 το χωριό προσαρτάται και γίνεται έδρα στην Κοινότητα Πολαίνης. Στην ίδια κοινότητα προσαρτήθηκαν επίσης το 1912 οι οικισμοί Άνω Βούτενα και Κάτω Βούτενα και το 1913 οι οικισμοί Ράδου (σήμερα η Περδικόβρυση) και Πουλίτσι. Και οι 4 αυτοί οικισμοί ήταν προσαρτημένοι στην Κοινότητα Πολαίνης ως το 1919 που αποσπάσθηκαν εκ νέου. Το 1927 η Πολαίνα και η Κοινότητα Πολαίνης μετονομάζονται σε Πλατανόβρυση και Κοινότητα Πλατανόβρυσης αντίστοιχα. Η Πλατανόβρυση παρέμεινε ως οικισμός της Κοινότητας Πλατανόβρυσης, με τις αλλαγές στις ονομασίες οικισμού και κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Πλατανόβρυση υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Αριστομένους, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Πλατανόβρυση ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Η Πλατανόβρυση σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Πλατανόβρυση του Δήμου Μεσσήνης.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 84 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες, ενώ παλαιότερα η κύρια απασχόληση ήταν η κτηνοτροφία.

Κτίρια - αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει η ιστορική και διατηρητέα Κρήνη της Πλατανόβρυσης, που ανάγεται στους χρόνους της ύστερης Τουρκοκρατίας, καθώς και η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, Επίσης διάφορες εκδηλώσεις πραγματοποιεί, κατά διάφορα χρονικά διαστήματα, ο Σύλλογος της Πλατανόβρυσης, όπως το πανηγύρι της προπαραμονής του Δεκαπενταύγουστου, που γίνεται κοντά στον καταρράκτη της «Βαρδιγούς», που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό στην κατεύθυνση του δρόμου προς την Βούταινα (Άνω Βούταινα & Κάτω Βούταινα). Ο καταρράκτης αυτός αποτελεί τμήμα του ποταμού, που είναι γνωστός από την αρχαιότητα ως ο ποταμός Δίας, όπως αναφέρεται από τον Παυσανία και του οποίου οι πηγές ξεκινούν από τα Κοντοβούνια και στη συνέχεια το ποτάμι αυτό ενώνεται με τον ποταμό του Παλαιού Λουτρού, για να καταλήξει στη Βελίκα και την παραλία της.

Δείτε επίσης

Αριστομένης Δήμος Μεσσήνης Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Αριστομένους

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Μεσσήνης Αρχειοθετήθηκε 2020-03-28 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης. Το θαύμα της Πλατανόβρυσης, 24/06/2017, επιμέλεια - παρουσίαση: Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου. «Πάμε Βόλτα» στον καταρράκτη της Βαρδιγούς, 19/01/2017, από την ιστοσελίδα: kalamatain.gr