Τα Πλατάνια είναι ορεινός οικισμός κοντά στον Αυλώνα και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Τα Πλατάνια βρίσκονται περίπου 29,5 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας, περίπου 6 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από τον Αυλώνα και περίπου 11 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από το Σιδηρόκαστρο. Έχουν υψόμετρο 525 μέτρα και απέχουν 19 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Κοντά στα Πλατάνια, προς τα βορειοανατολικά των, βρίσκεται η περιοχή της αρχαίας Φιγαλείας και το νεότερο χωριό Φιγαλεία, σε απόσταση 7 περίπου χιλιομέτρων στην κατεύθυνση του δρόμου προς την Νέα Φιγαλεία, ενώ προς τα νοτιοδυτικά των Πλατανίων βρίσκεται η Καλίτσαινα σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρου αντίστοιχα.

Ιστορία

Το χωριό, το οποίο βρίσκεται στην πλαγιά του όρους Ελαίου, οφείλει το όνομα του στα πλατάνια, που το περιβάλλουν και έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Τριφυλίας και της ευρύτερης περιοχής του Αυλώνα και του Σιδηροκάστρου. Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Πλατάνια (Platagna). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Πλατάνια (Platagna), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Τα Πλατάνια προσαρτήθηκαν αρχικά στον παλαιό Δήμο Αυλώνος το 1835. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Πλατάνια στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Αυλώνος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 431 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Έδρα του Δήμου Αυλώνος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν το χωριό Σιδηρόκαστρον. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας, για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας, ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 τα Πλατάνια προσαρτώνται και ορίζονται ως έδρα στην Κοινότητα Πλατανίων. Το χωριό παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», τα Πλατάνια υπήχθησαν στον κατηργημένο Δήμο Αυλώνα Μεσσηνίας, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» τα Πλατάνια ανήκουν πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Τα Πλατάνια σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας των Πλατανίων του Δήμου Τριφυλίας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 123 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Κτίρια - αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια, υπάρχει το Πολιτιστικό Κέντρο Πλατανίων, το οποίο στεγάζεται στο παλαιό Δημοτικό Σχολείο του χωριού και λειτουργεί ως χώρος συγκέντρωσης, συλλογής και έκθεσης πολιτιστικού υλικού (βιβλίων και παλαιών αντικειμένων). Επίσης η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Στο χωριό υπάρχουν επίσης η κεντρική πλατεία, όπου βρίσκεται η προτομή του δασκάλου Δημοσθένη Μυλωνά, καθώς επίσης καφενεία και ταβέρνες για τους τουρίστες που επισκέπτονται την περιοχή της Νέδας. Διάφορες πολιτιστικές δράσεις στο χωριό οργανώνει επίσης σε τακτική βάση και ο Σύλλογος των Πλατανιτών. Από το σημείο στο οποίο βρίσκεται το χωριό, ο θεατής μπορεί να αγναντεύει προς τα δυτικά το Ιόνιο πέλαγος, ενώ στα βόρεια του οικισμού βρίσκεται επίσης το ποτάμι της Νέδας.

Ο Πύργος του "Μπαρμπά-Αλέκου"

Ο Πύργος του "Μπαρμπά-Αλέκου" είναι νεότερης κατασκευής πέτρινο, παραδοσιακού τύπου, πυργόσπιτο, το οποίο βρίσκεται κοντά στο χωριό, στη διαδρομή προς την Νέδα. Δίπλα από τον πύργο αυτό υπάρχει υπαίθριο αμφιθέατρο, στο οποίο πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Η Νέδα

Σημαντικό αξιοθέατο για την περιοχή του χωριού είναι η διαδρομή στο φαράγγι, το ποτάμι και τους καταρράκτες της Νέδας.

Δείτε επίσης

Κυπαρισσία Αυλώνας Δήμος Τριφυλίας Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Αυλώνα Μεσσηνίας

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας. Πλατάνια Μεσσηνίας. Το χωριό Πλατάνια της ορεινής Τριφυλίας, εργασία: Κομιανός Πίπης, από την ιστοσελίδα: comianos.wordpress.com Πλατάνια, από την ιστοσελίδα: www.diakopes.gr του περιοδικού "Διακοπές".