Τα Παππούλια είναι οικισμός της Μεσσηνίας. Διοικητικά ανήκει στην Κοινότητα Παππουλίων (μαζί με τον οικισμό Πλάτανο), της Δημοτικής Ενότητας Πύλου, του Δήμου Πύλου - Νέστορος και υπάγεται στην Περιφέρεια Πελοποννήσου, της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Πελοποννήσου - Δυτικής Ελλάδας - Ιονίου.

Τοποθεσία

Τα Παππούλια βρίσκονται περίπου 22 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Πύλου και περίπου 12 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά από την Χώρα. Έχουν υψόμετρο 305 μέτρα και απέχουν 11 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Κοντά στα Παππούλια, προς τα βορειοανατολικά των βρίσκεται το Βλαχόπουλο σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νοτιοανατολικά των τα Κρεμμύδια σε απόσταση 6 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νοτιοδυτικά των η Ίκλαινα σε απόσταση 5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα δυτικά των ο Πλάτανος σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων και προς τα βορειοδυτικά των το Μυρσινοχώρι σε απόσταση 5,5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία

Το χωριό έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας, της Μεθώνης και της ευρύτερης περιοχής της Πυλίας. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της Αρχαίας Πύλου. Το σημερινό χωριό, κατά το παρελθόν και μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, αποτελούνταν από δυο ξεχωριστούς οικισμούς: Το Άνω Παπούλιον (το νεότερο χωριό) και το Κάτω Παπούλιον (το παλαιότερο χωριό), τα οποία απείχαν μεταξύ τους περίπου 800 μέτρα. Το 1845 καταργήθηκαν, διοικητικά, οι δυο προηγούμενοι οικισμοί και ενσωματώθηκαν σε έναν νέο οικισμό, ο οποίος, μετά τη διάλυση του Κάτω Παπουλίου, ήταν στην ουσία ο εναπομείνας οικισμός του Άνω Παπουλίου. Το ενιαίο χωριό που προέκυψε έφερε πλέον την ονομασία τα Παπούλια (με 1 π). Η επίσημη ονομασία του χωριού, από το 1940 ως σήμερα, αναφέρεται πλέον ως τα Παππούλια (με 2 π)

Β΄ Ενετοκρατία

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας οι δυο οικισμοί αναφέρονταν ως Απάν Παπούλι (Apann Papugli) και Κάτου Παπούλι (Catu Papugli) ή ως Παπούλια (Papaglia). Οι δυο οικισμοί αναφέρονται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο, μέσω της κτήσης τους (Stato da Mar), η οποία είναι γνωστή και ως Βασίλειο του Μορέως (1688-1715). Τα χωριά Απάν Παπούλι (Apann Papugli) και Κάτου Παπούλι (Catu Papugli), ανήκαν, το 1689, στην επαρχία του Ναβαρίνου (Territorio di Navarin), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το Διαμέρισμα της Μεθώνης (Επαρχία Φαναριού, Επαρχία Αρκαδιάς, Επαρχία Ναβαρίνου και Επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, τα δυο χωριά είχαν: Το Απάν Παπούλι (Apann Papugli) 7 κατοίκους και το Κάτου Παπούλι (Catu Papugli) 25 κατοίκους αντίστοιχα..

Β’ Τουρκοκρατία

Μετά το 1715, όταν οι Τούρκοι έδιωξαν τους Ενετούς από τον Μωριά και ξαναγύρισαν, μετονόμασαν τη Βαρωνία της Μεθώνης σε Βιλαέτι της Αρκαδιάς. Κατά την περίοδο που η ευρύτερη περιοχή της Πυλίας τελούσε υπό τη β’ οθωμανική κατοχή (1715-1821), τα δυο χωριά των Παπουλίων υπάγονταν στον Καζά Ναβαρίνου σύμφωνα και με την έκδοση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα με τίτλο A Historical and Economic Geography of Ottoman Greece: The Southwestern Morea in the 18th Century, αφού μετά την ανακατάληψη των περιοχών του Μωριά από τους Οθωμανούς, η περιοχή του Ναβαρίνου, δηλαδή της Πυλίας, αποτέλεσε ένα ακόμα τμήμα της οθωμανικής (defter) κτηματογράφησης. Η περιοχή του Άνω Παπουλίου αναφερόταν στα οθωμανικά τουρκικά ως Papla ή Mustafa Aga και η περιοχή του Κάτω Παπουλίου και της Γυφάδας ως Papla ή Aga.

Διοικητική ιστορία

Το Άνω Παπούλιον και το Κάτω Παπούλιον προσαρτήθηκαν αρχικά στον παλαιό Δήμο Κορυφασίου το 1835, με έδρα την Ίκλενα (σήμερα η Ίκλαινα). Μόλις 5 χρόνια αργότερα, το 1840, οι δυο αυτοί οικισμοί αποσπώνται από τον Δήμο Κορυφασίου, ο οποίος καταργήθηκε τότε και προσαρτώνται στον παλαιό Δήμο Πύλου ή Δήμο Πυλίων, όπως αναφερόταν τότε. Το 1845 το Άνω Παπούλιον και το Κάτω Παπούλιον καταργούνται, ως ξεχωριστοί οικισμοί, και από την ένωσή τους προκύπτει ο νέος οικισμός με την ονομασία τα Παπούλια ο οποίος προσαρτάται επίσης στον Δήμο Πύλου, όπου και παρέμεινε ως το 1912, που ο δήμος καταργήθηκε. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Άνω Παπούλια και Κάτω Παπούλια στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως οικισμοί του Δήμου Πύλου της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 40 και 30 κατοίκων αντίστοιχα, με βάση την απογραφή του 1851. Έδρα του Δήμου Πύλου τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν η κωμόπολη της Πύλου, (Νεόκαστρον) και Καλύβια. Το 1912 τα Παπούλια προσαρτώνται στην Κοινότητα Ικλένης, με έδρα την Ίκλενα. Το 1940 το όνομα του χωριού διορθώνεται σε Παππούλια (με 2 π). Το 1948 τα Παππούλια αποσπώνται από την Κοινότητα Ικλαίνης και προσαρτώνται ως έδρα στην Κοινότητα Παππουλίων, στην οποία 8 χρόνια αργότερα, το 1956, προσαρτάται και ο οικισμός του Πλατάνου. Το χωριό παρέμεινε ως οικισμός και έδρα της Κοινότητας Παππουλίων, από το 1956 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», τα Παππούλια και ο Πλάτανος υπήχθησαν στον κατηργημένο Δήμο Πύλου, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» τα Παππούλια ανήκουν πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Τα Παππούλια σήμερα είναι έδρα της Κοινότητας των Παππουλίων του Δήμου Πύλου-Νέστορος, στην οποία υπάγεται και ο Πλάτανος.

Διοικητικές μεταβολές

Οικισμός: Παππούλια

Κοινότητα Παππουλίων

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 106 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Επισήμανση: Ο πληθυσμός όπως αναφέρεται στο παραπάνω διάγραμμα για το χωριό των Παππουλίων, περιλαμβάνει το συνολικό άθροισμα των κατοίκων του χωριού κατά την περίοδο από το 1689 ως το 1851, δηλαδή το χρονικό διάστημα κατά το οποίο αναφερόταν ως δυο ξεχωριστοί οικισμοί (Άνω Παπούλιον και Κάτω Παπούλιον). Στις σχετικές απογραφές η πιο αναλυτική καταγραφή του πληθυσμού του χωριού είχε ως εξής:

1689: Απάν Παπούλι (Apann Papugli) 7 κάτοικοι, Κάτου Παπούλι (Catu Papugli) 25 κάτοικοι. Σύνολο: 32 κάτοικοι. 1844: Άνω Παπούλια 40 κάτοικοι, Κάτω Παπούλια 45 κάτοικοι. Σύνολο: 85 κάτοικοι. 1851: Άνω Παπούλια 40 κάτοικοι, Κάτω Παπούλια 30 κάτοικοι. Σύνολο: 70 κάτοικοι.

Κτίρια –εκδηλώσεις –αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια υπάρχει η εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός των Αγίων Αναργύρων, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Υπάρχει επίσης η παλαιότερη εκκλησια της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (κοιμητηριακός ναός). Από το παλαιότερο χωριό, το Κάτω Παπούλιον διασώζεται σήμερα μόνο η παλαιά εκκλησία του ως το ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Στο χωριό πραγματοποιεί επίσης διάφορες εκδηλώσεις και πολιτιστικά δρώμενα ο Πολιτιστικός Σύλλογος Παπουλαίων Μεσσηνίας. Στα αξιοθέατα του χωριού περιλαμβάνεται ο κοντινός Τύμβος των Παππουλίων.

Τύμβος των Παππουλίων

Ο Μεσοελλαδικός ταφικός Τύμβος των Παππουλίων ή Τύμβος Παπουλίων, στη θέση Αγ. Ιωάννης Παπουλίων, ανασκάφηκε κατά την περίοδο 1954-1955 από τον Σπυρίδωνα Μαρινάτο. Αφορμή για την ανασκαφή του τύμβου έδωσε η πρόθεση του τότε πρόεδρου της Κοινότητας, Μιλτιάδου Ζαχαρόπουλου και των άλλων συγχωριανών του που θέλησαν να ανεγείρουν εκκλησία προς τιμή του Αγίου Ιωάννη του οποίου το όνομα φέρει και η αγροτική τοποθεσία της ευρύτερης περιοχής. Ο τύμβος, που σύμφωνα με εκτιμήσεις του Σπ. Μαρινάτου μπορεί και να ήταν πολυάνδρειο νεκρών που έπεσαν στη μάχη, περιείχε ταφές σε πίθους διατεταγμένους ακτινωτά προς την περιφέρειά του και παράλληλα προς το έδαφος. Ακολούθησαν ανασκαφικές έρευνες με την εποπτεία του Γεωργίου Στ. Κορρέ το 1978 και το 1980. Με βάση τα ευρήματα του 1954 και του 1980 ο τύμβος φαίνεται να είχε δύο κατασκευαστικές φάσεις. Ιδιαίτερο πάντως κατασκευαστικό χαρακτηριστικό θεωρείται η πεταλόσχημη κατασκευή στο κέντρο του τύμβου, το οποίο οι ερευνητές εκτιμούν ότι είναι πιθανώς κενοτάφιο.

Δείτε επίσης

Πύλος Δήμος Πύλου - Νέστορος Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Πύλου

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Fariba Zarinebaf, John Bennet, Jack L. Davis, "A Historical and Economic Geography of Ottoman Greece", "Hesperia", supplement 34, American School of Classical Studies at Athens, Athens 2005, ISBN 978-0-87661-534-8. Σπυρίδων Μαρινάτος, «Ανασκαφαί εν Πύλω», ΠΑΕ 1954, σελ. 311-316. Σπυρίδων Μαρινάτος, «Ανασκαφαί Μεσσηνίας 1952-1966», έκδοσις- σχέδια Σπ. Ιακωβίδη, σελ. 94-99.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Πύλου - Νέστορος, από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος. Πολιτιστικός Σύλλογος Παπουλαίων Μεσσηνίας. Πολιτιστικός Σύλλογος Παππουλαίων Μεσσηνίας, από την ιστοσελίδα: www.topoikaitropoi.gr "Τύμβος Παπουλίων, Μεσσηνία", 13/12/2013, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος".