H Μουριατάδα και παλαιότερα αναφερόμενη ως Μουργιατάδες ή Μουργατάδα ή Μουργιατάδα, είναι ορεινός οικισμός κοντά στην Κυπαρισσία και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Η Μουριατάδα βρίσκεται περίπου 7 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Κυπαρισσίας σε υψόμετρο 281 μέτρα και απέχει 7 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους.

Ιστορία

Μυκηναϊκή εποχή

Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου.

Αμφιγένεια – Αρχαιολογικός χώρος Μουριατάδας

Ο Αρχαιολογικός χώρος της Μουριατάδας με τον οποίο ασχολήθηκε ερευνητικά ο αρχαιολόγος Σπυρίδων Μαρινάτος, βρίσκεται σε απόσταση περίπου 1,5 χιλιομέτρου από το χωριό, πάνω στο λόφο με την ονομασία Ελληνικό. Έχουν ευρεθεί ερείπια εκτεταμένου οχυρωμένου οικισμού με υψηλό αμυντικό τείχος, της ύστερης εποχής του χαλκού (ΥΕ ΙΙΙ Β - Γ περιόδου), διάσπαρτες οικίες στις πλαγιές του λόφου και συλημένος θολωτός τάφος. Σε δεσπόζουσα θέση βρίσκεται το Ανάκτορο της Μουριατάδας, δηλαδή μέγαρο, ανακτορικού τύπου, περίπου του 13ου αιώνα π.Χ., το οποίο εκτιμάται ότι είναι της ίδιας χρονικής περιόδου με το Ανάκτορο του Νέστορα, αλλά με μικρότερα δωμάτια και όχι τόσο προσεγμένη λιθοδομή, όσο αυτή, την οποία έχει το ανάκτορο της αρχαίας Πύλου, ωστόσο τα δάπεδα και οι τοίχοι του ήταν επιχρισμένα/οι. Οι τοίχοι μάλιστα ήταν διακοσμημένοι επίσης με γαλάζιες και κόκκινες ταινίες. Από τα ευρήματα και την έκταση των περίπου 40 στρεμμάτων, στα οποία εκτεινόταν ο οικισμός αυτός, οι αρχαιολόγοι συμπεραίνουν ότι πρόκειται για μυκηναϊκή πόλη, την οποία ο Σ. Μαρινάτος ταυτίζει με την Ομηρική «Αμφιγενεία» ή «Αμφιγένεια», μια από τις εννέα μεγάλες πόλεις του Βασιλείου του Νέστορα.

Ενετοκρατία – Τουρκοκρατία

Το ίδιο το χωριό έχει μακρόχρονη ιστορία. Την εποχή της Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Μορατάδες (Moratadhes) ή Μουρατάδες ή Μουριατάδες ή Μουργιατάδες. Το χωριό πιθανώς μετά το 1700, υπέστη πρόσκαιρη εγκατάλειψη ή/και καταστροφή του, κατά την περίοδο των Πειρατών, ή/και της Τουρκοκρατίας, για την οποία δεν υπάρχουν διαθέσιμα ιστορικά στοιχεία και φαίνεται ότι επανακατοικήθηκε – επανιδρύθηκε, περί το 1800, από οικογένειες βοσκών, οι οποίες προέρχονταν από το Αρκουδόρρεμα Αρκαδίας. Αναφέρονται ως πρώτοι κάτοικοι μέλη της οικογένειας του Κουτσογιάννη (σήμερα Σταθοπούλου) και τις οικογένειες των Ντουβιτσαίων (σήμερα Παναγιωτακόπουλοι) και Βέβε. Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή του Δήμου Τριφυλίας, αλλά και των τοπικών παραδόσεων, για την ονομασία του χωριού υπάρχουν δύο πιθανές εκδοχές. Είτε από την «μούρα» της αγριελιάς, είτε από το δέντρο «μουριά», καθώς υπήρχαν αρκετές αγριελιές (σήμερα κεντρωμένες ήμερες ελιές), αλλά και μουριές στην περιοχή του χωριού. Το χωριό συναντάται με τις ονομασίες Μουργιατάδες ή Μουργατάδα ή Μουργιατάδα σε βιβλιογραφικές πηγές-αναφορές. Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Οι Μουργιατάδες (Moratadhes), ανήκαν, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας (ή Αρκαδιάς, δηλαδή την περιοχή της σημερινής Κυπαρισσίας), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης).

Διοικητική ιστορία

Η Μουργιατάδα προσαρτήθηκε στον παλαιό Δήμο Κυπαρισσίας το 1835, ενώ αναφέρεται, το 1853 στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή ως χωριό του Δήμου Κυπαρισσίας της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 85 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Το 1899 μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας, για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας, ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 το χωριό της Μουριατάδας αποσπάται από τον παλαιό Δήμο Κυπαρισσίας και γίνεται έδρα της Κοινότητας Μουριατάδας, στην οποία εντάσσεται και το χωριό Καρβούνι. Η Μουριατάδα παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Κυπαρισσίας, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 32 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται σε διάφορες αγροτικές εργασίες, κυρίως με την καλλιέργεια ελιών και αμπελιών.

Κτίρια – αξιοθέατα

Εκτός από τα σπίτια και την κεντρική πλατεία, με το παραδοσιακό καφενείο, στο χωριό υπάρχει το παλαιό κλειστό δημοτικό σχολείο, στο οποίο στεγάζεται σήμερα το Αγροτικό Ιατρείο, ενώ στον προαύλιο χώρο του σχολείου υπάρχει και το Μνημείο για τους πεσόντες του χωριού στους πολέμους του 1821 και του 1940. Η εκκλησία του χωριού είναι ο Ιερός Ναός της Ζωοδόχου Πηγής, προστάτιδας του χωριού, ο οποίος ναός υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας και γιορτάζει την πρώτη Παρασκευή μετά το Πάσχα. Λίγο πριν την είσοδο στο χωριό ξεκινά ο δρόμος που οδηγεί προς τον επίσης ορεινό οικισμό Καρβούνι. Το πιο σημαντικό αξιοθέατο του χωριού θεωρείται ότι είναι ο Αρχαιολογικός χώρος Μουριατάδας, στον λόφο του Ελληνικού.

Δείτε επίσης

Κυπαρισσία Δήμος Τριφυλίας Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Κυπαρισσίας

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Σπυρίδων Μαρινάτος, "Ανασκαφαί Πύλου [1960]", "Πρακτικά της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας", ΠΑΕ 1960, σελ. 195-209: 1. Παλαίπυλος (Βολιμίδια) 2. Μουριατάδα 3. Μύρον.ΠAE 1960, σελ. 197, σελ. 201-206. "Μουριατάδα", από την ιστοσελίδα: www.pylia.gr - «Ψηφιακή Πυλία». Μουριατάδα θολωτός τάφος και Μουριατάδα θολωτός τάφος, από την ιστοσελίδα: «Ψηφιακή Πυλία».

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας. Ανασκαφές > Ιστορία των Ανασκαφών > Πελοπόννησος > Μεσσηνία > 4. Μουριατάδα, από την ιστοσελίδα: www.archetai.gr της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας. "Αρχαιολογικός χώρος Μουρατιάδας, Τριφυλία', 03/08/2013 και "Η απαξίωση των μνημείων και αρχαιολογικών χώρων της Τριφυλίας", 02/11/2015, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος".