Το Μεσοχώρι, αναφερόμενο επίσημα ως το Μεσοχώριον, είναι οικισμός κοντά στην Πύλο και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Το Μεσοχώρι βρίσκεται περίπου 6 χιλιόμετρα προς τα νοτιοανατολικά της Πύλου, περίπου 7,5 χιλιόμετρα βορειοανατολικά από την Μεθώνη και περίπου 37 χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την Κορώνη. Έχει υψόμετρο 216 μέτρα και απέχει 4 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους και 25 περίπου χιλιόμετρα από τον Μεσσηνιακό κόλπο. Κοντά στο Μεσοχώρι, προς τα ανατολικά του, βρίσκεται η Πήδασος σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοδυτικά του οι Βαράκες και το Καινούργιο Χωριό σε απόσταση 2 και 2,5 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία

Το χωριό έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας, της Μεθώνης και της ευρύτερης περιοχής της Πυλίας. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου.

Β' Ενετοκρατία

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως το Μεσοχώρι (Messoghori). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Μεσοχώρι (Messoghori), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Μεθώνης (Territorio di Modon), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό είχε 54 κατοίκους.

Επανάσταση του 1821

Οι Μεθωναίοι, είχαν το στρατόπεδό τους στο Μεσοχώρι, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821 και ξεκινώντας από εκεί προωθούνταν και κατελάμβαναν τις οχυρές τοποθεσίες της περιοχής πολιορκώντας τους Τούρκους της Μεθώνης.

Αρχές 20ου αιώνα: Το αγροτικό κίνημα στο Μεσοχώρι

Το Μεσοχώρι έχοντας πολλούς αγρότες και σταφιδοπαραγωγούς στην περιοχή του συμμετείχε ενεργά και από τις απαρχές του, στην δημιουργία του σθεναρού αγροτικού κινήματος της Πυλίας. Στο Μεσοχώρι συγκροτήθηκε καταρχήν, στα τέλη του 1922 με αρχές του 1923, το πρώτο τμήμα του ιδιότυπου αγροτικού κόμματος των Σταύρου (Λούλη) Τσικλητήρα, Τάση Κουλαμπά και Ζαχαρία Κουρέτα, με αντικεφαλαιοκρατική βάση και φιλικό στην ουσία προς το ΚΚΕ. Το δεύτερο τμήμα του κόμματος συγκροτήθηκε λίγο μετά στου Χανδρινού. Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Ηλία Μπιτσάνη «Οι αντικεφαλαιοκρατικές απόψεις του Τσικλητήρα διατυπώνονται με οξύ τρόπο σε πόνημα 27 σελίδων που κυκλοφόρησε ο ίδιος το 1923 με τίτλο Εκμετάλλευσις κεφαλαιοκρατών, θύματα σταφιδοπαραγωγοί. Λίγο καιρό αργότερα, το Δεκέμβρη του 1923, είναι υποψήφιος βουλευτής στην Πυλία με το Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας.» Σύμφωνα με τον ίδιο ερευνητή: «Το καλοκαίρι του 1935 έχει μείνει στην τοπική ιστορία και την ιστορία του αγροτικού κινήματος, ως η εποχή της μεγάλης εξέγερσης των σταφιδοπαραγωγών που βγήκαν σε δρόμους και πλατείες προκειμένου να υπερασπιστούν τον κόπο τους και τη δίκαιη αμοιβή τους». Αφετηρία των κινητοποιήσεων αυτών ήταν το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων, για το οποίο σύμφωνα με τον Τάση Κουλαμπά, αγροτικό στέλεχος του ΚΚΕ τότε, η απόφαση για την οργάνωση του συνεδρίου πάρθηκε σε σύσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μεσοχώρι, μετά την οποία εκδόθηκε και σχετική ανακοίνωση.

Διοικητική ιστορία

Το Μεσοχώρι προσαρτήθηκε αρχικά στον παλαιό Δήμο Μεθώνης το 1835. όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος καταργήθηκε. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Μεσοχώρι στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Μεθώνης της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 100 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Έδρα του Δήμου Μεθώνης τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν η κωμόπολη Μεθώνη. Το χωριό αναφερόταν με την ονομασία το Μεσοχώρι, από την επίσημη αναγνώρισή του το 1835 ως το 1879. Από το 1879 ως 1889 αναφέρεται επίσημα ως Μισοχώριον και από το 1889 ως το 1896 ως Μεσοχώριον. Από το 1896 ως το 1940 αναφέρεται επίσημα ως Μεσοχώρι και από το 1940 μέχρι σήμερα ως Μεσοχώριον. Το 1912 το Μεσοχώρι προσαρτάται και γίνεται έδρα στην Κοινότητα Μεσοχωρίου, στην οποία προσαρτάται και ο οικισμός Βάρακας ή Βαράκαις (σήμερα οι Βαράκες) ο οποίος παρέμεινε ως το 1916 που αποσπάστηκε στην Κοινότητα Καινούργιου Χωρίου. Το χωριό παρέμεινε ως οικισμός της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», το Μεσοχώριον υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Πύλου, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» το Μεσοχώριον ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Το Μεσοχώριον σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας του Μεσοχωρίου του Δήμου Πύλου-Νέστορος.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 157 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Κτίρια-αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια υπάρχει το παλαιό μονοτάξιο Δημοτικό Σχολείο. Από το Δεκέμβριο του 1899 το σχολείο Μεσοχωρίου είχε προαχθεί από γραμματοσχολείο σε δημοτικό σχολείο, με την επισήμανση ότι έπρεπε να φοιτήσουν σε αυτό «οι παίδες των χωρίων Χόντζογλι, Μπαράκαις, Καινούργιον» (σημερινοί οικισμοί: Πήδασσος, Βαράκες και Καινούργιο Χωριό αντίστοιχα). Η εκκλησία του χωριού είναι ο Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας.

Βυζαντινές εκκλησίες του Μεσοχωρίου

Στην περιοχή του Μεσοχωρίου υπάρχουν επίσης ο βυζαντινός Ιερός Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος ο οποίος είναι σταυρεπίστεγος με εξωτερικό κεραμοπλαστικό διάκοσμο από οδοντωτές ταινίες και χρονολογείται από τον 13ο αιώνα, καθώς και ο ερειπωμένος Ιερός Ναός των Αγίων Αποστόλων, μονόχωρη εκκλησία με ημικυκλική κόγχη ιερού και πλούσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο.

Δείτε επίσης

Πύλος Δήμος Πύλου - Νέστορος Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Πύλου

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Πύλου - Νέστορος, από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος. "Βυζαντινά Μνημεία της Μεσσηνίας", 09/06/2016, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος".