Η Λεύκη ή Μουζούστα (παλαιότερη ονομασία), είναι μικρό χωριό κοντά στους Γαργαλιάνους και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Τριφυλίας, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Το χωριό βρίσκεται, σε υψόμετρο 239-250 μέτρα και απέχει περίπου 6,5 χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Η Λεύκη έχει οδική πρόσβαση, από τους Γαργαλιάνους, από τους οποίους απέχει μόλις 3,5 χιλιόμετρα.

Ιστορία

Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Μουζούστα, ονομασία, η οποία σύμφωνα με την τοπική παράδοση, προερχόταν από το όνομα μπέη της περιοχής, κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας. Η μετονομασία του χωριού σε Λεύκη, έγινε μόλις το 1930 και το όνομα προέρχεται ίσως από την λεύκα, η οποία βρίσκεται στην πλατεία του χωριού.

Β΄ Ενετοκρατία

Το χωριό αναφέρεται, με την παλαιότερη ονομασία του, σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο, μέσω της κτήσης τους (Stato da Mar), η οποία είναι γνωστή και ως Βασίλειο του Μορέως (1688-1715). Η Μουζούστα (Muzusta), ανήκε, το 1689, στην επαρχία του Ναβαρίνου (Territorio di Navarin), η οποία ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, τα χωριό είχε 58 κατοίκους.

Β’ Τουρκοκρατία

Μετά το 1715, όταν οι Τούρκοι έδιωξαν τους Ενετούς από τον Μωριά και ξαναγύρισαν, μετονόμασαν τη Βαρωνία της Μεθώνης σε Βιλαέτι της Αρκαδιάς. Κατά την περίοδο που η ευρύτερη περιοχή της Πυλίας τελούσε υπό τη β’ οθωμανική κατοχή (1715-1821), η Μουζούστα υπάγονταν στον Καζά Ναβαρίνου σύμφωνα και με την έκδοση της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα με τίτλο A Historical and Economic Geography of Ottoman Greece: The Southwestern Morea in the 18th Century, αφού μετά την ανακατάληψη των περιοχών του Μωριά από τους Τούρκους, η περιοχή του Ναβαρίνου, δηλαδή της Πυλίας, αποτέλεσε ένα ακόμα τμήμα της οθωμανικής (defter) κτηματογράφησης. Η περιοχή της Μουζούστας αναφερόταν στα οθωμανικά τουρκικά ως Muzuste.

Διοικητική ιστορία

Ο οικισμός της Μουζούστης προσαρτήθηκε στον παλαιό Δήμο Πλαταμώδους το 1835, ενώ το 1840 αποσπάται από τον Δήμο Πλαταμώδους και προσαρτάται στον Δήμο Φλεσσιάδος. Το χωριό αναφέρεται, το 1853 στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή ως χωριό του Δήμου Φλεσιάδος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 185 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Το 1855 το χωριό αποσπάται από τον Δήμο Φλεσσιάδος και επαναπροσαρτάται στον Δήμο Πλαταμώδους. Το 1899 το χωριό μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας, για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας. Το 1912 το χωριό αποσπάται από τον Δήμο Πλαταμώδους και ορίζεται έδρα της κοινότητας Μουζούστης, στην οποία εντάσσεται τότε και ο οικισμός της Τραγάνας. Η Μουζούστα παρέμεινε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, από το 1912 ως το 1930, που μετονομάστηκαν το χωριό σε Λεύκη και η κοινότητα σε κοινότητα Λεύκης και από το 1930 ως και το 1997 με την νέα ονομασία, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Γαργαλιάνων, ενώ από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Τριφυλίας. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αετού, Αυλώνος, Γαργαλιάνων, Κυπαρισσίας, Φιλιατρών και την κοινότητα Τριπύλας. Στην Τοπική Κοινότητα Λεύκης, ανήκει επίσης ως σήμερα και ο οικισμός της Τραγάνας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 130 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται περισσότερο σε διάφορες αγροτικές εργασίες, καθώς στους γύρω από το χωριό λόφους, υπήρχαν παλαιότερα πολλοί αμπελώνες, κυρίως για παραγωγή σταφίδας, αν και τα τελευταία χρόνια αρκετοί έχουν αντικατασταθεί με ελαιώνες.

Κτίρια του χωριού

Στο χωριό λειτουργούσε παλαιότερα μονοθέσιο δημοτικό σχολείο. Στην πλατεία βρίσκονται τα δυο καφενεία του χωριού. Η κεντρική εκκλησία του οικισμού είναι ο Ιερός Ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ο οποίος ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Τριφυλίας και Ολυμπίας. Τις δεκαετίες του '50 και '60 του προηγούμενου αιώνα, έξω από την εκκλησία, γινόταν μεγάλη γιορτή με κλαρίνα και βιολιά, η οποία κρατούσε μέχρι το πρωί, τόσο την παραμονή, όσο και ανήμερα του εορτασμού των Αγίων (21 Μαΐου). Λίγο έξω από το χωριό, κάθε χρόνο, γίνεται εορτασμός στο εξωκλήσι του Αγίου Γεωργίου, ενώ στις 25 Ιουλίου, παραμονή της εορτής της Αγίας Παρασκευής (26 Ιουλίου), γίνεται εορτασμός στο μικρό εξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής. Επίσης η Εορτή της Παναγίας, γιορτάζεται ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο στο εκκλησάκι της "Παναγούλας" (Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου), όπου γίνεται και το ετήσιο αντάμωμα-πανηγύρι των κατοίκων και των ξενιτεμένων του χωριού, με παραδοσιακό γλέντι στο οποίο προσφέρονται μεζέδες γουρνοπούλας. Στο χωριό έχει την έδρα της και ασκεί τις διάφορες δραστηριότητές της και η «Ένωση Γυναικών της Λεύκης».

Έθιμα

Αϊ-Γιάννης Ριγανάς

Η Ένωση Γυναικών Λεύκης τα τελευταία χρόνια έχει αναβιώσει και το έθιμο για τη γιορτή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, αναφερομένου και ως «ο Κλήδονας ή Ριγανάς ή Ριζικάρης ή Λαμπαδιάρης», παρεμφερές με το παλαιότερο έθιμο του χωριού Βρύσες Κυπαρισσίας. Κύριο χαρακτηριστικό της εορτής αυτής είναι το άναμα φωτιών, στις οποίες καίονται τα πρωτομαγιάτικα στεφάνια, ενώ κατά τη διάρκεια του εθμίμου προσφέρονται επίσης ριγανάδες.

Φωτογραφίες

Δείτε επίσης

Γαργαλιάνοι Δήμος Τριφυλίας Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Γαργαλιάνων

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος, Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Fariba Zarinebaf, John Bennet, Jack L. Davis, "A Historical and Economic Geography of Ottoman Greece", "Hesperia", supplement 34, American School of Classical Studies at Athens, Athens 2005, ISBN 978-0-87661-534-8.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Τριφυλίας, από την ιστοσελίδα: www.dimostrifylias.gr του Δήμου Τριφυλίας. Λεύκη Τριφυλίας.