Το Καπλάνι, αναφερόμενο επίσημα ως το Καπλάνιον, είναι ημιορεινός οικισμός κοντά στην Κορώνη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Το Καπλάνι βρίσκεται βορειοδυτικά από την Κορώνη από την οποία απέχει 13 περίπου χιλιόμετρα και νοτιοανατολικά από την Πύλο από την οποία απέχει περίπου 29,5 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 220 μέτρα και απέχει 8 περίπου χιλιόμετρα από τη θάλασσα. Κοντά στο Καπλάνι βρίσκονται, προς τα βόρειά του το Ζιζάνιο σε απόσταση μικρότερη των 3 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοανατολικά του η Υάμεια σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων.

Ιστορία

Το χωριό, το οποίο βρίσκεται πάνω στην οροσειρά Ζαρναούρα και έχει θέα προς τα βουνά Λυκόδημο και Ζαρναούρα. έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής της Κορώνης και της Πυλίας. Η περιοχή του χωριού κατά την αρχαιότητα, ήταν υπό τον έλεγχο της Ασίνης, της αρχαίας πόλης, η οποία μεταγενέστερα αναπτύχθηκε ως η σύγχρονη Κορώνη. Το χωριό αναφέρεται σε διάφορες πηγές, τουλάχιστον από την εποχή του Μεσαίωνα και της Τουρκοκρατίας, με την ονομασία Καπλάνι. Η λέξη «καπλάνι», στη τουρκική γλώσσα σημαίνει αιλουροειδές, τίγρις ή λεοπάρδαλη και κατ’ επέκταση πολεμικός, ανδρείος, αιμοβόρος άνδρας. Κάποιοι από τους κατοίκους του χωριού προέρχονται από Αρκάδες κτηνοτρόφους, γνωστούς και ως οι «ανεβοκατεβάτες», ονομασία που αποδόθηκε παλαιότερα στους βοσκούς αυτούς, καθώς την Άνοιξη ανέβαιναν με τα κοπάδια τους στην Αρκαδία, ενώ τον Χειμώνα κατέβαιναν στα χειμαδιά της Μεσσηνίας.

Β΄ Ενετοκρατία

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας ο οικισμός αναφερόταν ως το Καπλάνι (Caplagni). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Το χωριό Καπλάνι (Caplagni), ανήκε, στα τέλη του 17ου αιώνα, σύμφωνα με το Breve descrittione del Regno di Morea στην επαρχία της Κορώνης (Territorio di Coron).

Διοικητική ιστορία

Το Καπλάνι προσαρτήθηκε, το 1835, στον παλαιό Δήμο Κολωνίδων, με έδρα την Κορώνη, όπου και παρέμεινε, ως το 1912, που ο δήμος αυτός καταργήθηκε. Τουλάχιστον από το 1844 ως το 1889 το χωριό αναφερόταν επίσημα ως το Καπλάνι, ενώ από το 1889 ως το 1896 ως το Καπλάνιον. Από το 1896 ως το 1940 αναφερόταν και πάλι ως το Καπλάνι και από το 1940 ως σήμερα ως το Καπλάνιον. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Καπλάνι στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Κολωνίδων της Επαρχίας Πυλίας με πληθυσμό 82 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Το 1912 το χωριό προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Καπλανίου. Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης οι οικισμοί Βάλτσουκα (σήμερα το Εξοχικόν), Γρίζι (σήμερα το Ακριτοχώριον, το οποίο έγινε αυτόνομη Κοινότητα το 1948), Ζιζάνιον και Τσαΐζι (σήμερα η Υάμεια, η οποία έγινε αυτόνομη Κοινότητα Υάμειας το 1925). Το Καπλάνι παρέμεινε ως οικισμός και έδρα της Κοινότητας Καπλανίου, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», το Καπλάνι υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Κορώνης, με έδρα την Κορώνη, ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» το Καπλάνι ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Το Καπλάνι σήμερα είναι οικισμός και έδρα της Κοινότητας Καπλανίου του Δήμου Πύλου-Νέστορος, στην οποία υπάγονται επίσης οι οικισμοί Εξοχικόν και Ζιζάνιον.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 75 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως με παραδοσιακές αγροτικές καλλιέργειες, την παραγωγή ελαιολάδου και σταφίδας.

Κτίρια – εκδηλώσεις – αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια υπάρχει το παλαιό Δημοτικό Σχολείο, το οποίο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1898 και οι εκκλησίες του χωριού, Η Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος κτίστηκε το 1907, Η Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και ο ενοριακός Ιερός Ναός του Προφήτου Ηλία, οι οποίοι υπάγονται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας. Διάφορες εκδηλώσεις και πολιτιστικά δρώμενα διοργανώνει ο Σύλλογος Απανταχού Καπλαναίων «Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ» και ο Μορφωτικός και Εξωραϊστικός Σύλλογος Καπλαναίων Μεσσηνίας. Στις 19 και 20 Ιουλίου πραγματοποιείται πανηγύρι προς τιμήν του Προφήτη Ηλία, με μουσική, φαγητό και ποτό, ενώ τον Αύγουστο διοργανώνεται στην πλατεία του χωριού, κάτω από τον αιωνόβιο πλάτανό της, ετήσιο αντάμωμα-πανηγύρι. Σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής είναι το Παλιόκαστρο, αλλά και οι μυκηναϊκοί θολωτοί τάφοι στη θέση Βίγλα.

Θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι στο Καπλάνι (θέση Βίγλα)

Μεταξύ των χωριών Καπλάνι και Ζιζάνι στη θέση Βίγλα Αρχειοθετήθηκε 2021-06-24 στο Wayback Machine. υπάρχουν δυο θολωτοί μυκηναϊκοί τάφοι. Ο πρώτος τάφος, διαμέτρου 5 μέτρων, με σωζόμενο ύψος 2.50 μέτρων περίπου, είναι κτισμένος με πλακοειδείς ντόπιες πέτρες και έχει διάδρομο μήκους 6 μέτρων. Ο τάφος αυτός είχε σοβαρά αναμοχλευθεί από αρχαιοκάπηλους, κατά την αρχαιότητα, που είχαν φθάσει στο δάπεδο σχεδόν του μισού τάφου, συσσωρεύοντας πέτρες, όστρακα και οστά στο άλλο μισό. Παρά το γεγονός ότι είχε συληθεί, βρέθηκαν δύο νεκροί σε λάκκο. Προς τα νοτιοανατολικά του βρίσκεται ο δεύτερος τάφος, του οποίου διακρινόταν το ανώφλι της εισόδου σε μικρή απόσταση βορειότερα και ο οποίος είχε διαφύγει της προσοχής των λαθρανασκαφέων. Η ανασκαφή του τάφου αυτού διήρκεσε δύο μήνες υπό δύσκολες συνθήκες, αλλά τα αρχαιολογικά ευρήματα ήταν πενιχρά και η κεραμική αποσπασματική, γεγονός που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολη την ακριβή χρονολόγησή του, που πάντως σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις τοποθετείται στην YE ΙΙΑ εποχή. Ανευρέθηκαν λίγα ψήγματα χρυσού, τέσσερις οκτώσχημοι χρυσοί ρόδακες, σφαιρική διάτρητη χάνδρα από γυαλί και χάνδρα από φαγεντιανή. Τάφοι, όπως οι θολωτοί τάφοι στο Καπλάνι, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην επικράτεια του βασιλείου του Νέστορα στη Μεσσηνία, που θεωρείται «η πατρίδα του θολωτού τάφου», πριν εξαπλωθούν στην υπόλοιπη Ελλάδα.

Δείτε επίσης

Κορώνη Δήμος Πύλου - Νέστορος Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Κορώνης Κοινότητα Καπλανίου Δημοτική Ενότητα Κορώνης

Παραπομπές

Πηγές

Οι απογραφές των Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, Corner (1689), Grimani (1700) Angelo Emo (ίσως το 1708), η αχρονολόγητη απογραφή που αναφέρεται στο χειρόγραφο Querini-Stampalia (ίσως το 1711), είναι τέσσερις από τις διάφορες βενετσιάνικες απογραφές, οι οποίες επιχειρήθηκαν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Μέχρι σήμερα πλήρως έχει δημοσιευθεί μόνο η απογραφή Grimani, από τον ιστορικό και ομότιμο διευθυντή ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ) Βασίλη Παναγιωτόπουλο, στο έργο του "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", (1985). Βασίλης Παναγιωτόπουλος, "Πληθυσμός και οικισμοί της Πελοποννήσου. 13ος - 18ος αιώνας", Σειρά: Μελέτες Νεοελληνικής Ιστορίας, μετάφραση: Χριστίνα Αγριαντώνη, επιμέλεια: Αγγελική Κόκκου, έκδοση: Εμπορική Τράπεζα Ελλάδος - Ιστορικό Αρχείο, Αθήνα 1985, 2η έκδοση: 1987. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο;", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993. Ξένη Αραπογιάννη, "Αρχαιολογικόν Δελτίον Νο 48", "Μέρος Β' 1 - Χρονικά", (1993), σελ. 106, από το Ιδρυματικό Καταθετήριο ΤΑΠ. Tholos tomb at Kaplani - Θολωτός τάφος στο Καπλάνι, από την ιστοσελίδα: www.searchculture.gr Καπλάνι, από την ιστοσελίδα: www.pylia.gr του έργου "Ψηφιακή Πυλία" της "Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας" και του Υπουργείου Πολιτισμού. Θολωτός τάφος στο Καπλάνι, από την ιστοσελίδα: www.omnia.ie

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Πύλου - Νέστορος, από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος. Καπλάνι, η ιστοσελίδα του Συλλόγου Απανταχού Καπλαναίων «Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΛΙΑΣ». Περίχωρα Κορώνης - Καπλάνι, από την ιστοσελίδα: koroni-messinias.gr "Καπλάνι Πυλίας: Θολωτοί τάφοι", 13/04/2016 και "Καπλάνι, Πλατανόβρυση- Χανδρινός", 15/12/2013, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος". Καπλάνι Μεσσηνίας "Νοσταλγία" (βίντεο στο youtube)