Η Ανδρούσα είναι οικισμός κοντά στην Μεσσήνη και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Μεσσήνης, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία

Ο οικισμός βρίσκεται βορειοδυτικά από την έδρα του δήμου, την Μεσσήνη από την οποία απέχει περίπου 12 χιλιόμετρα. Έχει υψόμετρο 120 μέτρα και απέχει από τις ακτές του Κόλπου της Μεσσηνίας περίπου 17,5 χιλιόμετρα. Κοντά στην Ανδρούσα βρίσκονται, προς τα βορειοδυτικά της η Καλογερόρραχη σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων, προς τα ανατολικά της η Εύα σε απόσταση 2,5 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νοτιοανατολικά της ο Καλαμαράς σε αποσταση 2 περίπου χιλιομέτρων, η Αγριλιά και η Αμφιθέα σε απόσταση 3,5 και 4 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νότιά της η Βασιλάδα σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία

Η περιοχή της Ανδρούσας και των γειτονικών οικισμών της, –σε παλαιότερες εποχές η ίδια η Ανδρούσα ήταν μια μικρή πόλη-κωμόπολη,– έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της σύγχρονης Μεσσήνης στα νεότερα χρόνια, όσο και της αρχαίας Μεσσήνης κατά την κλασική εποχή. Τον Μεσαίωνα η Ανδρούσα αποτέλεσε σημαντικό αγροτικό και διοικητικό κέντρο, τόσο για τους Φράγκους σταυροφόρους και τους ιππότες της μισθοφορικής Εταιρείας των Ναβαρραίων αρχικά, όσο και για τους Βυζαντινούς διοικητές του Δεσποτάτου του Μυστρά και στη συνέχεια τους Οθωμανούς και τους Ενετούς. Το κάστρο της, κτισμένο στις δυτικές παρυφές του κάμπου της Μεσσηνίας, κατασκευάσθηκε στα ύστερα χρόνια της βυζαντινής εποχής και τα πρώτα της φραγκοκρατίας, ενώ ο ομώνυμος με το κάστρο οικισμός έφερε την ίδια ονομασία διαχρονικά. Η μικρή πόλη - κωμόπολη, συνδεόμενη πάντα με την ιστορία του κάστρου της, με βάση την τοπική παράδοση, αλλά και διάφορες ιστορικές πηγές, εκτιμάται σύμφωνα με μια εκδοχή, ότι δημιουργήθηκε περί τον 13ο αιώνα και μάλιστα, σύμφωνα με το «Χρονικόν του Μορέως», το κάστρο της κτίσθηκε από τον ηγεμόνα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο, σε θέση που δεν ήταν ιδιαίτερα κατάλληλη ή φυσικά οχυρή, αλλά «προσφερόταν για τον έλεγχο και την εποπτεία της εύφορης πεδιάδας» της Μεσσηνίας. Υπάρχουν όμως και απόψεις που αναφέρουν την εκδοχή μιας παλαιότερης (βυζαντινής) κατασκευής του κάστρου, συνεπώς και της Ανδρούσας, που οφείλεται σε ορισμένα στοιχεία του σχεδιασμού των τειχών του φρουρίου. Από τα τέλη του 13ου αιώνα πάντως η Ανδρούσα απετέλεσε σημαντικό βυζαντινό κέντρο της Μεσσηνίας με αποκορύφωμα την περίοδο που αυτοκράτορας ήταν ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος (1259-1332, στην εξουσία: 1282-1328) και Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, ο πολιούχος της Ανδρούσας, ο Αθανάσιος ο Α΄ ο οποίος είχε καταγωγή και από την Ανδρούσα. Εκείνη την εποχή κατασκευάζονται στην ευρύτερη περιοχή αρκετοί ναοί και μοναστήρια, ενώ παράλληλα η Ανδρούσα ορίζεται και έδρα Μητρόπολης. Με ιδιαίτερη ακμή από τον 14ο αιώνα και μετά, η Ανδρούσα και το κάστρο της, στις αρχές του 15ου αιώνα περνά στους Δεσπότες του Μυστρά και στη συνέχεια λίγο αργότερα στους Τούρκους. Ετυμολογικά θεωρείται, σύμφωνα με την επίσημη άποψη του Δήμου Μεσσήνης, ότι η ονομασία της Ανδρούσας έχει προκύψει από το ρήμα «ανδρόω» και σημαίνει η «πόλη των ανδρείων».. Πρόσφατη έρευνα προτείνει ως προέλευση της λέξης "Ανδρούσα" το "à Druges", προφορά του οποίου είναι "α ντρουζσ(ε)"

1205-1432: Μεσαίωνας, Α΄ Ενετοκρατία, Εταιρεία των Ναβαρραίων

Μετά την πρώτη κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, το 1204, κατά την Πρώτη Ενετοκρατία και την Φραγκοκρατία, ο Μωριάς γίνεται κτήση των Βενετών και των Φράγκων, με τον έλεγχο που ασκούσε το Πριγκιπάτο της Αχαΐας (1205-1432). Οι Βενετοί αντίστοιχα διεκδίκησαν τα λιμάνια της Μεθώνης και της Κορώνης για λογαριασμό τους. Το 1308 η Ανδρούσα έγινε έδρα Επισκοπής με απόφαση του τότε Πατριάρχη Αθανασίου Α΄ (1230 - 28 Οκτωβρίου 1310, διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως κατά τα έτη 1289-1293 και 1304-1310), ο οποίος είχε καταγωγή και από την Ανδρούσα. Η Ανδρούσα και το κάστρο της αρχίζει να αναπτύσσεται από τον 13ο αιώνα, ως τμήμα του Πριγκιπάτου της Αχαΐας υπό τον πρίγκιπα Γουλιέλμο Β΄ Βιλλεαρδουίνο, αλλά παρουσιάζει ιδιαίτερη ακμή, κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα, στα τέλη του οποίου υπήρξε η μεσσηνιακή έδρα της μισθοφορικής Εταιρείας των Ναβαρραίων. Οι Ναβαρραίοι, ήταν ομάδα αποτελούμενη από μισθοφόρους στρατιώτες, κυρίως από τη Ναβάρρα (Ισπανία) και τη Γασκώνη (Γαλλία), οι οποίοι έφθασαν στην Πελοπόννησο, το 1378, προσφέροντας αρχικά τις υπηρεσίες τους στο Τάγμα του Αγίου Ιωάννη (Ιωαννίτες Ιππότες, Μοναστικό Κράτος των Ιπποτών της Ρόδου), αλλά στη συνέχεια ενεπλάκησαν σε λεηλασίες και τελικά στη διεκδίκηση του ίδιου του Πριγκιπάτου της Αχαΐας από τον Ιάκωβο των Μπω. Η εμπλοκή τους αυτή δεν ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη, αλλά τελικά κατόρθωσαν να γίνουν de facto κυρίαρχοι στο Πριγκιπάτο μετά το θάνατο του Ιακώβου των Μπω, το 1383. Κατά τη Φραγκοκρατία το κάστρο αποτελεί έδρα δικαστή.

1432-1460: Δεσποτάτο του Μυστρά

Από το 1432 η Ανδρούσα και το κάστρο της, 21 χρόνια πριν την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453), είχαν περιέλθει στην κυριαρχία των Παλαιολόγων, όπου και παρέμειναν για μικρό χρονικό διάστημα, 30 περίπου ετών, μετά την Α΄ Ενετοκρατία, καθώς την περιοχή της Ανδρούσας ήλεγχε το Δεσποτάτο του Μυστρά (1349-1460). Η Ανδρούσα και το κάστρο της εμφανίζονται στις πηγές και λίγο νωρίτερα, το 1428, καθώς σύμφωνα με το «Χρονικόν» του Γεωργίου Σφραντζή, ανάμεσα στους τόπους που παραχωρούνται στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο αναγράφεται πρώτη η Ανδρούσα πριν τα άλλα κάστρα και τις λοιπές περιοχές της Μεσσηνίας. Από το 1417-18 οι Βυζαντινοί είχαν κατορθώσει να απελευθερώσουν το μεγαλύτερο μέρος της Μεσσηνίας και της Ηλείας. Το 1427 ο Βυζαντινός στόλος καταφέρνει να νικήσει σε ναυμαχία στα νησάκια Εχινάδες, στην είσοδο του Πατραϊκού κόλπου, τον Παλατινό Κόμη Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Κάρολο Α΄ Τόκκο και λίγο αργότερα οι Βυζαντινοί κατέλαβαν τη Γλαρέντζα στην Ηλεία. Το 1429 ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος καταλαμβάνει και την Πάτρα μετά από πολιορκία. Εκτός από την Μεθώνη, την Κορώνη το Ναύπλιο και το Άργος, τα οποία παρέμειναν στην κατοχή των Βενετών, ολόκληρη την υπόλοιπη Πελοπόννησο αναλαμβάνουν οι Παλαιολόγοι, με το Θεόδωρο να εξουσιάζει τον Μυστρά, το Θωμά τη Γλαρέντζα και τον Κωνσταντίνο τα Καλάβρυτα, λίγο πριν ο τελευταίος γίνει αυτοκράτορας. Όμως οι τουρκικές επιδρομές συνεχίστηκαν αμείωτες τα επόμενα χρόνια, καθώς ο σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ήθελε να εμποδίσει τους Θεόδωρο και Θωμά, οι οποίοι βρίσκονταν σε αντιπαράθεση μεταξύ τους, από το να αποστείλουν ενισχύσεις στην πολιορκούμενη πρωτεύουσα. Με αφορμή μία μεγάλη τουρκική επιδρομή ξέσπασε εξέγερση των κατοίκων, υπό τον Μανουήλ Κατακουζηνό, η οποία έληξε άδοξα με την επέμβαση του Τουραχάν ή Τουρχάν Μπέη. Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453 και ενώ τα δύο αδέλφια συνέχιζαν να συγκρούονται μεταξύ τους, οι Τούρκοι κατέλαβαν την Πάτρα το 1458 και το 1460 ο Μυστράς παρεδόθη αμαχητί στον Μωάμεθ Β΄ που έθεσε το τέλος στο δεσποτάτο. Έτσι ως το 1462 το κάστρο και η πόλη της Ανδρούσας είχε περιέλθει υπό τον Μωάμεθ Β΄ τον Πορθητή.

1460-1683: Α΄ Τουρκοκρατία

Η περίοδος της Πρώτης Τουρκοκρατίας στην περιοχή του Μωριά αρχίζει με τη δεύτερη εκστρατεία του σουλτάνου Μωάμεθ Β΄ του Πορθητή (Μεχμέτ Β΄), στην Πελοπόννησο. Μετά την παράδοση του Μυστρά (Πέμπτη 29 Μαΐου 1460) και της Βορδώνιας, κατέλαβε το Καστρίτζι και το Γαρδίκι (στο οποίο είχε καταφύγει ο πληθυσμός του Λεονταρίου). Ακολούθησαν τα κάστρα του Αγίου Γεωργίου και της Καρύταινας και στη συνέχεια ο στρατός του κατέβηκε στην περιοχή των Κοντοβουνίων και την περιοχή της Αρκαδίας (Κυπαρισσίας), σύμφωνα με τον ιστορικό Λαόνικο Χαλκοκονδύλη. Είναι το διάστημα αυτό κατά το οποίο η περιοχή της Ανδρούσας μετατρέπεται για πρώτη φορά σε κτήση των Οθωμανών και σε Καζά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

1683-1715: Β΄ Ενετοκρατία

Το 1686, τρία περίπου χρόνια μετά την έναρξη της Δεύτερης Ενετοκρατίας (1683/84-1715), δηλαδή το χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν εκ νέου την Πελοπόννησο, μέσω της κτήσης τους (Stato da Mar), η οποία είναι γνωστή και ως Βασίλειο του Μορέως (1688-1715) ο Φραντσέσκο Μοροζίνι (ιταλικά: Francesco Morosini, 1619-1694) κατέλαβε την περιοχή της Ανδρούσας, η οποία αναφερόταν έκτοτε ως τερριτόριο ή επαρχία της Ανδρούσας (Territorio d'Androussa). Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως η Ανδρούσα (Andrussa Terra). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/84-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο. Ο οικισμός, στα τέλη του 17ου αιώνα και τις αρχές του 18ου αιώνα, αναφέρεται σε διάφορες ενετικές πηγές-απογραφές, ως η έδρα της επαρχίας της Ανδρούσας (Territorio d'Androussa). Οι Βενετοί, οι οποίοι είχαν καταλάβει την Πελοπόννησο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τα πρώτα στάδια του πολέμου του Μορέως (1684-1699),ί προσπάθησαν με μεγάλη επιτυχία να αναπτύξουν την περιοχή του Μωριά, που είχε ερημωθεί από τον πόλεμο, και να αναζωογονήσουν την γεωργία και την οικονομία της, αλλά δεν ήταν σε θέση να κερδίσουν την αφοσίωση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού, ούτε να εξασφαλίσουν την νέα τους κτήση στρατιωτικά. Έτσι, σύντομα η Πελοπόννησος και μαζί της η Ανδρούσα ανακτήθηκε και πάλι από τους Οθωμανούς μετά από μια σύντομη εκστρατεία τους που έγινε μεταξύ του Ιουνίου και του Σεπτεμβρίου του 1715.

1715-1821: Β΄ Τουρκοκρατία

Για ένα περίπου αιώνα οι Τούρκοι κατείχαν και πάλι τον Μωριά, μέχρι την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η περιοχή της Ανδρούσας μέχρι και την απελευθέρωσή της το 1821, έγινε και πάλι καζάς, υπαγόμενος στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, κατά την περίοδο της Δεύτερης Τουρκοκρατίας του Μωριά. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας πολλοί Έλληνες από την Ανδρούσα έγιναν κλέφτες και αρματολοί.

Νεότερη ιστορία

Τον 19ο αιώνα αναφερόταν ως Androussa σύμφωνα με τον Pouqueville, το 1815, ο οποίος την αναφέρει στον κατάλογο με τα ονόματα των χωριών της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa), τα οποία ήταν εξαρτημένα στην επισκοπική έδρα που είχε ιδρυθεί στο Νησί (Nisi: η Μεσσήνη). Στη συνέχεια αναφέρεται επίσης ως Androusa, έδρα και οικισμός της Επαρχίας Ανδρούσας (γαλλικά: Éparchie d'Androusa), που έμεναν σε αυτόν 58 οικογένειες με εκτιμώμενο σύνολο 146 κατοίκων, σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833, ενώ η πρώτη επίσημη ονομασία του χωριού, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν επίσης με το όνομα η Ανδρούσα. Η Ανδρούσα ελευθερώθηκε, στις 24 Μαρτίου του 1821, μια μέρα μετά την απελευθέρωση της Καλαμάτας και μάλιστα κατόπιν πολιορκίας, όπου παρά την αντίσταση των αποκλεισμένων Τούρκων υπερασπιστών του, το κάστρο της καταλήφθηκε τελικά υπό τον οπλαρχηγό Πέτρο Μπούρα, από το Διαβολίτσι. Σημαντική συμμετοχή, μεταξύ των άλλων αγωνιστών του 1821, στην απελευθέρωσή της είχε και ο επίσκοπος της κωμόπολης της Ανδρούσας, ο Ιωσήφ ο από Ανδρούσης (Τρίπολη 1770-1844 Μεσσήνη), ο οποίος υπήρξε μάλιστα στη συνέχεια και ο πρώτος υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων (Μινίστρος των Θρησκευτικών, 1822-1833) του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, αμέσως μετά την Επανάσταση του 1821. Η Επισκοπή Ανδρούσης, μετονομάσθηκε το 1833 σε Επισκοπή Μεσσήνης με επίσκοπο και πάλι τον Ιωσήφ, ενώ το 1852 μετεξελίχθηκε στη σημερινή Μητρόπολη Μεσσηνίας.

Κάτοικοι

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 545 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Διοικητική ιστορία –Δημογραφικά

Παλαιός Δήμος Εύας (1835–1912)

Η Ανδρούσα προσαρτήθηκε, το 1835, στον παλαιό Δήμο Εύας, που είχε ως έδρα αρχικά το Ναζήρι (σήμερα η Εύα), όπου και παρέμεινε ως το 1912 που ο δήμος αυτός καταργήθηκε. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, ως η Ανδρούσα στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Εύας της Επαρχίας Μεσσήνης με πληθυσμό 330 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851. Στην ίδια πηγή αναφέρεται ως έδρα του Δήμου Εύας το Ναζίρι (σήμερα η Εύα). Από το 1867 ως το 1868, που έγινε πρόσκαιρα έδρα του δήμου το Καρτερόλι και από το 1879 ως το 1912 η έδρα του Δήμου Εύας μεταφέρεται, δυο φορές, από το Ναζήρι και το Καρτερόλι αντίστοιχα, στην Ανδρούσα.

Κοινότητα Ανδρούσης (1912–1948)

Το 1912 το χωριό προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Ανδρούσης. Στην ίδια κοινότητα προσαρτώνται επίσης, το 1912, οι οικισμοί Καλογερόρραχι και Βασιλάδα

Πρώην Δήμος Ανδρούσας (1948–2010)

Η Ανδρούσα παρέμεινε ως έδρα και οικισμός της Κοινότητας Ανδρούσης, από το 1912 ως το 1948, όταν τότε η κοινότητα αυτή καταργήθηκε και αναγνωρίζσθηκε ως ο Δήμος Ανδρούσης, με έδρα και πάλι την Ανδρούσα. Στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Ανδρούσα συνέχισε ως έδρα στον κατηργημένο Δήμο Ανδρούσας, ως το 2010. Ο πρώην δήμος Ανδρούσας είχε 9 Δημοτικά Διαμερίσματα και συνολικό πληθυσμό 2.820 κατοίκους, με βάση την απογραφή του 2001, τα οποία με τους αντίστοιχους πληθυσμούς τους, ήταν:

Δ.δ. Ανδρούσης: 786, (οικισμοί: Ανδρούσα: 691, Βασιλάδα: 95) Δ.δ. Αγριλιάς Μεσσήνης: Αγριλιά: 128 Δ.δ. Αμφιθέας: Αμφιθέα: 443 Δ.δ. Ελληνοεκκλησίας: Ελληνοεκκλησία: 310 Δ.δ. Εύας: Εύα: 535 Δ.δ. Καλαμαρά: Καλαμαράς: 110 Δ.δ. Καλογερόρραχης: Καλογερόρραχη: 195 Δ.δ. Μαγγανιακού:Μαγγανιακό: 175 Δ.δ. Πολυλόφου: Πολύλοφος: 138

Δήμος Μεσσήνης (2011–σήμερα)

Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Ανδρούσα ανήκει στην Περιφερειακή Ενότητα Μεσσηνίας η οποία συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης, και συγκεκριμένα ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Μεσσήνης. Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με τη συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδων, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και της Κοινότητας Τρικόρφου. Ο σημερινός δήμαρχος του Δήμου Μεσσήνης, είναι ο Γεώργιος Αθανασόπουλος, ο οποίος εξελέγη στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019. Η Ανδρούσα σήμερα εκτός από έδρα της Δημοτικής Ενότητας Ανδρούσας είναι και έδρα της Τοπικής Κοινότητας Ανδρούσης, στην οποία υπάγεται επίσης ο οικισμός της Βασιλάδας. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή του 2011 ο Δήμος Μεσσήνης έχει 23.482 κατοίκους, η Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας έχει 2.397 κατοίκους, η Τοπική Κοινότητα Ανδρούσης έχει 628 κατοίκους και η Ανδρούσα, ως οικισμός, έχει 545 κατοίκους.

Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας

Σήμερα η Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας του Δήμου Μεσσήνης, έχει με βάση την απογραφή του 2011, 2.397 μόνιμους κατοίκους και περιλαμβάνει 9 τοπικές κοινότητες, με 11 συνολικά οικισμούς:

Τοπική Κοινότητα Αγριλιάς Μεσσήνης, με 122 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Αγριλιά Τοπική Κοινότητα Αμφιθέας, με 380 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Αμφιθέα Τοπική Κοινότητα Ανδρούσης, με 628 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Η Ανδρούσα: 545 και η Βασιλάδα: 83 Τοπική Κοινότητα Ελληνοεκκλησίας, με 204 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Ελληνοεκκλησία Τοπική Κοινότητα Εύας, με 510 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τους εξής 2 οικισμούς: Η Αμπελόραχη: 23 και η Εύα: 487 Τοπική Κοινότητα Καλαμαρά, με 186 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Ο Καλαμαράς Τοπική Κοινότητα Καλογερόρραχης, με 170 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Η Καλογερόρραχη Τοπική Κοινότητα Μαγγανιακού, με 104 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Το Μαγγανιακόν Τοπική Κοινότητα Πολυλόφου, με 93 μόνιμους κατοίκους, η οποία περιλαμβάνει τον εξής 1 οικισμό: Ο Πολύλοφος

Τοπική οικονομία

Η Ανδρούσα αποτελεί σήμερα σημαντικό παραγωγικό κέντρο της ευρύτερης περιοχής και η τοπική οικονομία είναι κατά βάση κτηνοτροφική και γεωργική με κυριότερα προϊόντα: Τις ελιές, το ελαιόλαδο, τα σύκα, τη σταφίδα και το κρασί.

Κτίρια – εκδηλώσεις – αξιοθέατα

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια και τα κτίρια Δημοτικού Σχολείου, Γυμνασίου - Λυκείου υπάρχει και η κεντρική εκκλησία του χωριού, ο Ιερός Ναός των Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίας Ελένης, ο οποίος υπάγεται στην Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, Ποικίλες εκδηλώσεις, διοργανώνουν διάφοροι φορείς τις παλαιάς αυτής κωμόπολης. Στα αξιοθέατα της περιοχής της Ανδρούσας περιλαμβάνονται διάφορα βυζαντινά και μεσαιωνικά μνημεία της περιοχής, όπως το Κάστρο της Ανδρούσας, το Ανδρομονάστηρο, ο Ναός της Ζωοδόχου Πηγής Σαμαρίνης ή εκκλησιά της Σαμαρίνας, καθώς και το αρχαίο υδραγωγείο που αποτελούν ιδιαίτερα δείγματα της ιστορικής διαδρομής της περιοχής και αποτελούν πόλο έλξης αρκετών επισκεπτών. Στα διατηρητέα μνημεία της Ανδρούσας περιλαμβάνεται επίσης Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου (κοιμητηριακός).

Εορτή του Αγίου Αθανασίου εξ Ανδρούσης

Κάθε χρόνο, τον Οκτώβριο, στην Ανδρούσα πραγματοποιείται εορτασμός προς τιμήν του προστάτη Αγίου της παλαιάς κωμόπολης Αγίου Αθανασίου εξ Ανδρούσης με παράλληλη λιτανεία. Το σκήνωμα του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται σήμερα στον Ιερό Ναό του Αγίου Ζαχαρίου Βενετίας, αλλά τεμάχια του λειψάνου του βρίσκονται εκτός από τη Μονή Παντοκράτορος και στον Ιερό Ναό Αγίου Κωνσταντίνου και Αγιας Ελένης της Ανδρούσας, το οποίο μεταφέρθηκε εκεί από την Μονή Εσφιγμένου στις 29 Οκτωβρίου 1967, με τη φροντίδα του τότε μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσοστόμου Β'. Επισημαίνεται επίσης, ότι σύμφωνα με έρευνες ιστορικών ερευνητών δεν έχει εξακριβωθεί με απόλυτη σαφήνεια η καταγωγή του Πατριάρχη Αθανασίου Α΄ από την Ανδρούσα και αναφέρεται και η πιθανότερη εκδοχή, σύμφωνα με αρχειακά τεκμήρια της περιόδου των Παλαιολόγων, να είναι η πόλη της Αδριανούπολης η ιδιαίτερη πατρίδα του.

Κάστρο της Ανδρούσας

Το Κάστρο της Ανδρούσας είναι μεσαιωνικό φρούριο του 13ου αιώνα, το οποίο βρίσκεται χτισμένο σε μικρό λόφο δίπλα στην Ανδρούσα. Ο εξωτερικός περίβολος του κάστρου διατηρείται σε καλή κατάσταση και ο χώρος του χρησιμοποιείται επίσης και για διάφορες πολιτιστικές δραστηριότητες και εκδηλώσεις.

Επισκοπή Ανδρούσης

Ουσιαστικά σήμερα δεν υφίσταται Επισκοπή Ανδρούσης, υπό την στενή εκκλησιαστική έννοια της «Μητρόπολης» ως αρχιερατικής περιφέρειας, όπως αυτή τουλάχιστον υπήρξε από τις αρχές του 13ου αιώνα ως το 1833. Από την Εκκλησία της Ελλάδος, δίδεται ο τίτλος του Επισκόπου Ανδρούσης ως Βοηθού Επισκόπου της Πάλαι πότε Διαλαμψάσης Επισκοπής Ανδρούσης. Στη θέση αυτή έχουν διατελέσει κατά καιρούς ιεράρχες, όπως ο νυν Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος (επίσκοπος Ανδρούσης: 1972-1992), ο νυν Μητροπολίτης Φωκίδος Θεόκτιστος Κλουκίνας, (επίσκοπος Ανδρούσης: 2009-2014) και ο νυν Επίσκοπος Ανδρούσης Κωνστάντιος.

Επίσκοποι Ανδρούσης

Ιωσήφ ο από Ανδρούσης (Τρίπολη 1770 - 1844 Μεσσήνη) διατελέσας επίσκοπος Ανδρούσης (πραγματικό όνομα: Ιωσήφ Νικολάου). Αρχιεπίσκοπος Τιράνων Αναστάσιος (Επίσκοπος Ανδρούσης: 1972-1992). Μητροπολίτης Φωκίδος Θεόκτιστος Κλουκίνας, διετέλεσε μεταξύ 2009-2014, βοηθός της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης και στη συνέχεια επίσκοπος με τον τίτλο της Πάλαι πότε Διαλαμψάσης Επισκοπής Ανδρούσης. Κωνστάντιος Παναγιωτακόπουλος, ο νυν βοηθός επίσκοπος της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών, με τον τίτλο της Πάλαι ποτέ διαλαμψάσης Επισκοπής Ανδρούσης.

Λόγιοι

Θεόδωρος Α. Παντελόπουλος (1896-1965) Ισίδωρος Καυσοκαλιβίτης, λόγιος, γλύπτης. Φιλία και αλληλεπιδράσεις με τον Φώτη Κόντογλου. Νικολετσέας Μιχάλης (1943-), συγγραφέας, Φιλοσοφία, Λογοτεχνία, Ιατρική.

Αθλητικός Σύλλογος Ανδρούσης

Στο Δημοτικό Στάδιο Ανδρούσας «Βασίλης Μαλαφέκας», στεγάζεται και ο ομώνυμος Αθλητικός Σύλλογος Ανδρούσης, ο οποίος ιδρύθηκε το 1964 και έχει τμήμα ποδοσφαίρου και άλλα αθλητικά τμήματα, τα οποία συμμετέχουν σε διάφορες τοπικές κατηγορίες.

Δείτε επίσης

Μεσσήνη Δήμος Μεσσήνης Διοικητική διαίρεση Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας Διοικητική διαίρεση νομού Μεσσηνίας πρώην Δήμος Ανδρούσας

Παραπομπές

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Δήμος Μεσσήνης, από την ιστοσελίδα: www.messini.gr του Δήμου Μεσσήνης. Ανδρούσα (5 Θέματα), από την ιστοσελίδα: el.travelogues.gr Γιάννης Μπίρης, "Κάστρα και οχυρά της Μεσσηνίας: Το κάστρο της Ανδρούσας (α' μέρος)", 27/08/2018 και "Κάστρα και οχυρά της Μεσσηνίας: Το κάστρο της Ανδρούσας (β΄μέρος)", 03/09/2018, από την ιστοσελίδα: www.eleftheriaonline.gr της εφημερίδας "Ελευθερία" της Μεσσηνίας. Κάστρο Ανδρούσας, Μεσσηνία, 01/09/2014, από την ιστοσελίδα του τοπικού ΜΜΕ "Αριστομένης ο Μεσσήνιος". Πέτρου Α. Τσώνη, "Γυμνάσιο - Λύκειο Ανδρούσας: Πώς ένας δημόσιος χώρος γίνεται από γκρίζος… λαμπερός!", από την ιστοσελίδα: www.flashmes.gr του περιοδικού "Flash" της Μεσσηνίας.